Katalog

O K U R L A R A "Yapı Kredi Yayınları James Joyce'un lllysses'inden sonra en az onun kadar önemli bir diziye basladı. Dünyanın en büyük romancılanndan biri olarak kabul edilcn Marcel Proust'un Kaytp Zamanın İzinde başlıZını taşıyan ycdi ciltlık haşyapıtının ikinti cilai Çiçek Açmış Genç Kızların Gölgesinde 1996yılının son günlerindc, İiçüncü cildi Guermante 'ların Yakasında 1997 yılının Nisan ayında Roza Hakmen'in çevirisiyle yayımlandı. Hakmen Proust'un zengin sözcüklü, uzun sö'zdizimsel yapılı dil anlayışına bağh kalmıs. Günümü'z Türkçesiyle olsun kaygısıyla, Yransızcakarşılıg'ı olan, eski ama anlaşılabilir sözcükleri bir yana bırakmamış, metne b yg, akıcılıVı, sürekliliği, hatta durgunluğu ve boğuculuğu da verebilmis. Proust'un hemen her sayfada örtükya da belirgin muziplikleri de Çeviriye yansıyabilmis. Birinci cilt de Roza Hakmen çevirisiyle basılırsa okur açısından çeviri bütünlüğü sağlanacaktır. Ayse (Eziler)Kıran bu sayımızda Kayıp Zamanın îzinde'yi tanıtıyor. Dr. Alev Coşkun'un yazdığı, Prof.Dr. Celal Ertugun "Çözümsüz Demokrasi" adlı kitabı da bu haftaki konulanmız arasında. Cevriye Aydın ise Sunay Akın'ın Hasan Fehmi'den Metin Göktepe'ye, "Kırılan Canlar" tnt tanıttı. Bolkitaph günler dileğiyle, TURHAN GÜNAY Konur Ertop'un tanıklıklan ve edebiyat tarihinde gördükleri Pir Sultan Abdal'dan Onat Kutlar'a Konur Ertop çileli ama onurlu kalem sahibine, başkaldıran, uyaran uyandıran kcndisi dc ateşte yanıp tükcncn ama yapıtlarıyla geleceği aydınlatan yazarlara bir saygı duruşunda bulunuyor bu kitabıyla. ONER YAGCI itaplar arasında büyümüş Konur Ertop. Edebiyatçılar arasında yaşamış öğrenciliğindcn beri. Usta edebiyatçıların, cömert dostluldarını genç meslektaşlarına açan yazarlardan edebiyat dünyasının ve onların sanatlannın gizlerini öğrenmeye başlamış. Edebiyat dergilerinin yazıişlerinde, edebiyatçılann gelip gitiği kahvehanelerde, pastanelerdc, içkievlerinde, dil kuruhayİarında edebiyatçı dostlarını çoğaltmış, onlann yapıtlarını daha yakından lcavrayacak ipuçları edinmiş; onların günlük yaşamlarına, edebiyat uğruna çektikleri çilclcrc tanıklık ctmiş. Edebiyat tarihi ise ona günümüzde yaşananlann geçmişe uzanan lcöklerini göstcrmiş.Tanıklığını ve edebiyat tarihinde gördüklerini düşünmüş. Oturmuş ve "çileli yazar"ın dünden bugüne süriip gelen serüvenini, başkaldırma eylemini çeşitli ayrıntılarıyla inceleyen bir kitap yazmış: Pir Sultan Abdal'dan Onat Kutlar'a. edebiyatının dönemlerini ve yazarların siyasi soP1H SULTflN rıınlarla ilişkisini özetlemiş oluyor. flBDRL'DflN Bu denli geniş bir koONRTKUTLRR'R nunun böyle kısa denilebilecck bir incelemede ele alınması elbette kimi fksiklikleri de yanında getiriyor. Ozctlemenin gerektirdiği eksikliği dışında Konur Ertop'un bu incelemesinin edebiyatımıza önemli bir katkı olduğunu düşünüyorum. Konur Ertop'un Pir Sultan Abdal'dan Onat Kutlar'a adlı yapıtının daha sonraki bölümü olan "Düşünceleri Uğruna Canlarını Verenler "de, 7 büyük Alevi ozanından ikisi olan 16. yüzyılın ünlü ozanı Ncsimi ile Pir Sultan Abdal'ın; Melami îjcyhi lsmail Maşuki'nin, Trabzonlu ligani'nin, Nefi'nin ölüm serüvenleri aktarıldıktan sonra; Ali Suavi'nin; Hasan Fchmi, Ahmet Samim, Zeki Bey, Silahçı Tahsin ve ()sman Nevres gibi gazetecilerin öldürülüşleri; Sabahattin Ali'nin öldürülmcsi ile süren incelemede de 12 Eylül öncesine uzanılarak Bedrettin Cömert, Abdi îpekçi, Cavit Orhan Tütengil, Ümit Kaftancıoğlu öldürülmeleri anlatılıyor. "Türk Edebiyatında Hapishane" baslıldı incelemede, halk edebiyatı ve divan edebiyatı ürünlerinden örneklerle zindan scrüveni aktarıldıktan sonra Namık Kemal'in, Ziya Gökalp'in, Ebubekir I lazım Tepeyran'ın, Hüseyin Cahit Yalçın'ın, Ahmct Emin Yalman'ın, Nâzım Hikmet'in, Sabahattin Ali'nin, Orhan Kemal'in, Kerim Korcan'ın, Balaban'ın, Kemal Tahir'in, Vedat Türkali'nin, A. Kadir'in, Ahmed AriPin, Hasan Hüseyin'in, Can Yücel'in, Attilâ îlhan'ın, Fakir Baykurt'un, Yılmaz Güney'in, Sevgi Soysal'ın, Erdal Oz'ün, Ahmet Telli'nin hapislik serüvenleri ve hapistc yazdıklan yapıtlar anlatıldıktan sonra benzer bir konuya geçiliyor ve "Sürgünde Yazarlar" adlı incelemede edebiyat sürgünlerinin serüvenleri aktarılıyor. K KİTAP Imtiyaz sahlbi: Berin Nadl C Basan ve Yayan: Yeni Cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A $. : Cenel Yayın Yönetmenl: orhan Erinço Cenel Yayın Koordlnaturu: Hlkmet Çetinkaya CYazıişlerl Müdürterl: Ibrahlm Yıldız (Sorumlu) , Dlnç Tayanc c Yayın Yönetmeni: Turhan Günay Crafik Yönetmen: Dllek llkorur 0 Reklam: Medya C Konur Ertop, kitaba yazdığı önyazıda, "Tarihin karanlık sayfalarında anlatılanlar günümüzde gözlerimizin önünde de çağdışılığı ve korkunçluğuyla yasanmaktadır. Nesimi'lerin, Pir Sultan Abdal ların, Sabahattin Ali'lcrin ödün vermeyen onurlu yazgılarından benim kuşağımın; benim arkadaslarımın Asım Bczirci'nin, ünat Kutlar'ın oaşına gelenlerin ne ayrıhğı var?" diye sorup vermiş yanıtını: "Çileli ama onurlu kalem sahibine, başkaldıran, uyaran, uyandıran, kendisi de ateşte yanıp tükenen ama yapıtlarıyla geleceği aydınlatan yazara bir saygı sunuşu bütün bu sayfalar..." Konur Ertop'un bu saygı sunuşunda tarihimizden günümüze birçok "çileli ama onurlu, aydınlatıcı" yazarlarımızın sırayla geçtiğini görüyoruz. Konur Ertop, gençliğinde edebiyatçıları tanımaya başladığı, onlarla yüzyüze gcldiği 1950'lerdekı edebiyat toplantılarıyla ilgili izlenimlerini "Edebiyat Matinesinde" başlığı ile ilk yazı olarak almış kitabma. Bu yazıda, liselerin konferans salonlarında, tiyatrolarda, sinemalarda düzenlenen edebiyat konferanslarını; edebiyatçıların yazdıklarını okuyucularına seslcndirdiği toplantılan anlatıyor. Anlatırken, bugünün usta yazarlarının 3035 yaşlarında olduğu o günlerde, genç edebiyat meraklılannın Sait Faik, Melın Cevdet Anday, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Sabahattin Eyuboğlu, 1 laldun Tancr, Cahit Külebi, Cahit Sıtkı Tarancı gibi yazar ve şairlerle buluşmalarırun keyfini yaşatıyor Konur Ertop. ürhan Arıburnu'dan Ozdemir Asaf'a, Asaf 1 lalet Çelebi'den Behçet Necatigil'e, Baki Süha Ediboğlu'dan, Oktay Akbal'a, Attilâ llhan'dan Sait Faik'e edebiyat matinelerindeki kimi anılifrını aktanyor. Bu matinelerde 1949 ToplumcuGerçekçi kuşağından yazarların ve şairlerin Dinamo'ların, A. Kadir'Ierin, Rıfat Ugaz'Iann olmadığını ama okunan ürünlerin devrimci, Cumhuriyetçi, halkçı, laik ürünler olduğunu söyleyen Konur Ertop; 1960'tan sonra ise toplumsal ve siyasal sorunların öne çıktıgını, edebiyatın hızla ikinci plana itildiğini, izleyi377 Geleceği aydrtatan yazar cileri saran bu edebiyat sevgisiyle dolu matinelerin bir daha yapılamadığıni, okuyucuyla bir daha öyle bir gizemli bağın kıırulamadığını da ekliyor. Kitaptaki "Türk Edebiyatına Yansıyan Siyasal Yaşam" başlıklı yazı, "yazarların siyaseti tarih boyunca nasil konu edindikleri 'ni inceliyor. Konur Ertop konuyu Islamlık uncesi dönem, Islam uygarlığı dönemi ve Tanzimat sonrası dönem olarak üç bölümde incelerken, lslam öncesi dönemde hükümdara geniş yetki tanıyan, bunun yanında ondan adaletli bir yönetim bekleyen devlet anlayışının (örneğin Orhun Yazıtları), Islamiyette şeriata dayanan devlet anlayışına dönüştüğünü söylüyor. "Siyasetname'Merin padişahların izleyeceği yolları gösteren kitaplar olduğunu, zor duruma düştüğünde yazarların devleti kurtarmak için önerilerde bulunduğunu belirterck başta "Kutadgu Bilig" olmak üzere ünlü siyasetnamelerde neler yazıldığını özetliyor. Ösmanlı döneminde yönetim bozukluklarının, adaletsizliklerin, rüşvetin, artmasıyla, bunları "Tanrı adı^a Ülkeyi yöneten padişah"a duyurmak için halk ozanlarının ortaya çıktıgını; Cahit Oztelli'nin "Uyan Padişanım" adlı yapıtında pek çok halk şiirinin olduğunu çeşitli örnekJer vererek söylüyor. Halk ozanlarının şiirlerle ayaklanmaları; aktardığını; bozuk düzeni iyileştirmek için Evliya Çelebi, Koçi Bey gibi tarihçilerin önerilerde bulunduğunu; örneklcrle birçok ıslah kitapçığını; Niyazii Mısri'nin Osmanlı sultanlarından umudunu kcstiği için sürgüne gönderildiğini; kurtuluş çareleri arayan birçok aydının "siyaseten katl" edildiğini anlatıyor. Tanzimat'tan sonra yazarların kurtuluşu Avrupa'da aradıklarını; Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Mchmet Murat gibi yazarların çabalarını, özgürlük düşlerini aktaran Konur Ertop; Cumnuriyet kurulurken de Yahya Kemal, Falih Rıfkı, Yakup Kadri, Halide Edip, Mehmet Akif, Ziya Gökalp, l'aruk Nafiz gibi sairler ve yazarların "kurtuluş ve kuruluş eyleminin edebiyatını gcliştirdiklerini"; suskunluk döneminden sonra da savaşımcı ve atılımcı bir kişilik olarak Nâzım Hıkmet'in ortaya çıktıgını anlatıyor. Tek parti döneminde Nâzım I likmet'in öncülüğünü yaptığı "toplumcu şiir"in güçlendiğini; Hasan Izzettin Dinamo, Rıfat IIgaz, Mehmed Kemal, Ömer Faruk Toprak, A. Kadir, Cahit Irgat gibi şairleri ortaya çıkardığını; 2. Dünya Savaşı koşullarında ise bu "acılı kuşağın" baskıya uğradığını; Garipçilerin, Nccati Cumalı nın savaşa karşı şiirler yazdığını söyleyen Konur Ertop, sancıb gcçilen çok partili dönemde de Mahmut Makal'ın "Bizim Köy "ü ile köy edebiyatının çığrını aştığını, Attila îlhan'ın, Kemal Tahir'in, Samim Kocagöz'ün romanlarında bu dönemin anlatıldığını söylüyor. 27 Mayıs'tan günümüze edebiyatsiyaset ilişkisini de kısaca aktaran Konur Ertop böylelikle 45 sayfalık incelemesinde Türk Siyaset, yazar Mşkfsi Kitabın bundan sonraki bolumlcrindc, "yazarların ekonomik sorunlarıyla", gazeteciyazarlann 12 Eylül sonrasındaki "çok satan" kitaplarıyla, "kitapların pahalılığıyla", Namık Kemal ve sansürle, "yeni ozanyeni insan Tevfik Fikrct"lc ilgili yazılar ycr alıyor vc canlarına lcıyan yazarlara geliyor sıra. Bu incelemesinde de Konur Ertop, cdebiyatımızdaki ürünlerde yer alan kahramanların intiharlanyla ilgili anlatımları özetledikten sonra, yeni edebiyatımızın kurucularından Paris Büyükelçisi Sadullah Paşa ile ilk Türk pozitivist vc natüraJisti Beşir Fuat'jn intiharlan üzerinde yoğunlaşıyor. "Gazap Üzümleri"nin çevirmeni Rasih Güran'ın 1972'deki intiharını da Beşir Fut'ınki gibi traiik olarak yorumlayan Konur Ertop'un kitabının bundan sonraki sayfalarında "Işgal îstanbul'unda Ramazan", "Babıali Yok Artık", "Galata Köprüsü", "Sabahattin Ali'nin Şürinde Farklı îki Yoİ", "Orhan Veli'nin Günümüze Seslenişi", "Orhan Kemal'le 40 Yıl Önceki Istanbul'da", "Aziz Nesin'lik", "Attilâ Îlhan'ın Şiirde Yarım Yüzyılı", "Asım Bezirci'nin Uğradığı Haksızlık" ve "Onat Kutlar'ın Öyküleri" başlıklı yazılar ye.r ahyor. Bu yazılarda canlı bir tanıklıkla çağdaş edebiyatımızın değerli insanlannı farklı yönleriyle tanımış oluyoruz. Kısacası Pir Sultan Abdal'dan Onat Kutlar'a tarihimiz içinde siyaset, yazar ilişkisine tutulan bir ayna oluyor. • Pir Sultan Abdal'dan Onat Kutlar'a/ Konur Ertop'un incelemeleri/ Çağdaş Yayınları/ 1997/ 2X8 s. CUMHURİYET K İ T A P SAYI SAYFA 3