Katalog

Dr. ALEV COŞKUN Y akın tarihimizin önde şelcn ıızmanlanndan birisi olan Sina Akşin. Robcrt Kolei mezunu, daha sonra Istanbul Hukuk Fakültesi'ndc okudu; ABD'de Flctcher School of Law and Diplomacy'de uluslararası ilişkiler alanında yüksek lisans çalışmalan yaptı. 1968 yılında îstanbul Üniversitesi Hdebiyat Fakültcsi'nde son çağ tarihi üzerindc çalıştı, doktora derecesi aldı. Daha sonra Ânkara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Türk Siyasal Tarihi kürsüsüne girdi; 1975'te doçent; 1989'da profesör ünvanını aldı. Sina Akşin son yıllarda önejnli kit;aplar yayımladı. Türkiye'nin Öniinde Üç Model ' adını taşıyan son çalışma Prof. Akşin'in ınceleme ve deneme niteliğindcki makalelerinden, oluşuyp.r. Kitap adını "Türkiye'nin Öniinde Üç Model Var" adını taşıyan uzun makaleden alıyor. Kitabın önsözünde Akşin şöyle yazıyor: "Türkiye çok tehlikeli bir geçitte. Bir kazaya uğramamak ve olanaklıysa sclamete ulaşmak için kafaların çok berrak, duru olması gerekiyor. Kurtuluşun Atatürkçülükte olduğuna inanıyorsak, Atatürkçülük konusunda bir duruluğa ulaşmamız çok önemlidir." (s.9) Yazar'a göre "Türkiye on yıllardır Atatürk'ü arıyor." Işte Akşin'in bu yazıları bir bakıma bu arayışın scyir defteri sayılabilir. Atatürk bilincini Atatürkçülere anlatabilmek ve yayabilmek için bu biçimde yapıtlara gercksinmemiz var. Bu kitapta Sina Akşin'in 22 makalesi yer alıyor. Bunlardan kimileri; "Cumhuriyet'in Oyküsü ve Atatürk'ün Tarihsel Sırrı", "Laiklik Üzerine", "Resmi Tarih Acaba Nedir?", "Atatürkçülük Resmi Ideoloji midir?", "Atatürk Döneminde Demokrasi", "Türk Devrimi ve Türkiye'de îslarniyet" başlıklarını taşıyor. Bu başlıklar bile yapıtı ilginç kılmaya yeterlidir. Hele, bu yazılar, konunun uzmanı olan Prof. Akşin gibi dikkatli, titiz bir Siyasal Tarihçi tarafından yazılıyorsa. Bu incelemelerin hepsi birbirinden doyurucu, hcpsi birbirinden öğretici. Ama özellikle ilk deneme ilc son deneme üzerinde durmak istiyorum. Son deneme "Ncreden Geldik, Nereye Gidiyoruz" başliğım taşıyor. Bu yazıda Ataturkçulüğün temelini oyanların, nasıl Tören Atatürkçülüğüne hız verdikleri anlatılır. Akşin'e göre "Ataturkçulüğün ne olduğu 12 Eylül'de anlaşıldı. O darbeyi yapan cunta, Tören Atatürkçülüğünü doruğuna çıkartırken, Atatürkçülüğe ters nice işler yaptı. DilTarih kurumlarının kapatılması, zorunlu din derslerinin okullara konulması, Atatürk düşmanlarının üniversitelerce başköşelere getirilmesi, Atatürkçülerin işten uzaklaştırılmaları, hapislere sokulmaları işkence görmeleri, Türkîslam sentezini resmi ideoloji durumuna getirmeler.. bu olgular ele alınıp irdeleniyor. Yazara göre ne yazık ki, "Kimi aydınlar Atatürkçülük bu dediler ve TağmaçEvren Atatürkçülüğünü benimsediler. Bövlece îkinci Cumhuriyetçi denen bu kişilerle şeriatçılar fiilen birlik oldular, onlara bolücüler de katıldılar. Bu durumu gören Nadir Nadi, "Bunlar, bu 12 Eylül cuntası, Atatürkçü ise, ben değilim" diyerek isyan etti ve "Berr Atatürkçü Değilim" diye kitap yazdı. Yazara göre Atatürk'ün felsefi boyutu ve "Atatürk ılc Aydınlanma" arasındaki ilişki anlaşılmadıkça, Atatürkçü Sina Akşin hocamızın her iki yapıtını da tüm Atatürkçülcrc, Kuvayı Milliyecilere öneriyoruz. Tarih bilmeden ülkeyi yönetmck istcycnler de bu kitapları edinmeli... Ne büyük dengesizlikler ve densizlikler yaptıklarını anlamak istiyorlarsa tabii... Türkiye'nin yakın tarihi ve »el lük özümsenemez. Akşin'in kitabına adını veren yazısı bu yapıtın birinci yazısıdır. Bu uzun incclcme 13 Ağustos 1996'da Cumhuriyet'te yayımlandı. Bu yazıda sözü edilen üç model şunlardır: Birinci Model: Atatürkçülük Modelidir. (19201950) dönemlerinde yaşanmıjtır. îkinci Model: Dondurulmuş Atatürk Modeli; bazı ara dönemler dışında 1950'den günümüze dek Türkiye'.de uygulanan yönetim modelidir. Üçiincü Model: ŞeriatçıOrtaçağcı modeldir. Yazar bu modelleri, temel nitelikleriyle anlatıyor. Sonuç bölümünde de, Alcşin şöyle diyor: "Bugün artılc tanımlanmış olan Atatürkçü modeli seçmene açık seçik, katışıksız sunaeak bir parti bulunabilir mi? Böyle bir gelişm'e bizi felaketten kurtaracaktır sanıyorum. Felakct derken bu sözcüğü bütün anlamıyla kullanıyorum. Atatürk Türkiye'yi Sevr'den Lozan'a getirdi. Atatürkçülük uygulamaları Lozan'ı perçinledi. Fakat Atatürkçülük hederine ulaşamadan Dondurulmuş Atatürkçülük batakh^ına saplandık, çok zaman yitirdik. Şimdi de Ataturkçulüğün tam tersi olan, karşıdevrimci model yürürlüğc giriyor. 378 Prof. Dr. Sina Akşin'den iki kitapta Türkiye Tören Atatürkçülüğü Sanırım dış ülkelerde Sevr'i diriltmek isteyenler bu ŞeriatçıOrtaçağcı modelin "başansı" için sabah akşam dua ediyorlardır." (s.18) Bu yargıya başkaca bir şey eklemeye gerek yok... Akşin'in geçen yıl yayımlanan bir başka kitabı Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi2 adını taşıyor. Bir ders kitabı niteliği taşısa da, bu yapıt, bir yakın tarih uzmanının bilim ve düşünce imbiğinden geçip, Türk tarihinin gelişmelerini sadece 248 sayfada kuşbakışı incelemek olanağı veriliğinden herkes için çok yararlıdır. Kitap Osmanlı öncesi Türklerle başlar, klasik Osmanlı düzenini anlatır. Osmanlı'nın geçirdiği aşamalar ele alınır. Tam bağımsızlık müeadelesi, TBMM'nin kurulması, Büyük Zafer ve Saltanat'ın Kaldırılması, Lozan Antlaşması, Cumhuriyet'in îlanı, Halifeliğin Kaldırılması, Laiklik, bir bilanço olarak Nutuk, Inönü Dönemi ve 1960 sonrası değerlendirilmiştir. Şimdi Atatürk bilincinin ne olduğunun özümsenmesi gerekiyor... Ne var ki, Sina Akşin'in dediği gibi, "Karanlıklar yavılmak üzere. Bilinci yayılma hı/ının Karanlığın yayılma hızından çok olması gerekiyor." Bu iki yapıtı tüm Atatürkçülere, Ku vavı Milliyecilere öneriyorum. Tarih bilmeden üikeyi yönetmek isteyenler de bu kitapları edinmeli... Ne büyük dengesizlikler ve densizlikler yaptıklarını anlamak istiyorlarsa... • ' Türkiye'nin Onünde Üç Model, Telos Yayınalık, Mart 1997, s 1X1 2 Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, bnaj Yayıncılık, Ankara, 1996, 248 s. Sina Akşin'in Yayımlanmış Kitapları: 1. Jön Türkler ve tttihat ve Terakki, Gerçek Yayıncılık, 1980. 2. 31 Mart Olayı, Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1970. 3. Türkiye Tarihi (Beş Cilt) (Yayın Yöneticisi), Cem Yayınevi, 19841995. 4. îstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele (iki Cilt), Cem Yayınevi, 1992. 5. Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, Imaj Yayıncılık, Ankara, 1996. 6. Türkiye'nin Onünde Üç Model, Telos Yayıncılık, Mart 1997. SAYFA 11 C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI