Katalog

ARSLAN KAYNARDAĞ A nılarını okuduğumuz insanı daha iyi tanırız. Yalnız insanı dcğil, onun içinde yaşadığı toplumu da öğreniriz. Ozne ve nesne aynı şey olur anılarda. Birey kcndi üzerine eğilir, kendini yorumlar. Başından geçenlcre bakar, onları değerlendirir. Gerekirse eleştirir onları. Bilinçle yazılan anılar aynı zamanda eğiticidır de. İyi anlatılan bir yaşam öyküsünün eğitici yönü de vardır. Anılarda sergilenen insan yaşamı, bize örneklik edebilir. Uzaktan, yakından tanıdığım kimi insanların anılarını yazmasını beklerim. Anılarını yazmadan ölüp gittiler diye üzüldüğüm insanların sayısı az değildir. Ncrmin AbadanUnat, anılarını yazmasını beklediğim insanlardan birisiydi. Kitabı yayımlanınca çok sevindim. Siyaset biliminde, eğitimde, toplumsal etkinliklerde önemli yeri olan, tanıyan herkesin kendisini sevdiği bir insan anılarını yazar da sevinilmez mi? Kitabına, Kum Saatini tzlerken adını vermiş Nermin AbadanUnat(*). Bilgece bir anlamı var bu başlığın. Bilinçli bir bakışı dile getiriyor. Şöyle diyor: "Homeros'un, Heredot'un, Sophokles'in yaşadığı, düşüncelerinin insanlığa yayıldığı topraklarımız, insanı ister istemez, geçici ömrümüzün anlamı üzerinde durmaya çağırıyor." Anı kitaplarının çoğuna, babadan, anneden, doğum yerinden söz edilcrek başlanır. O da öyle yapıyor. Babası Bosnalı'dır. Türkiye'ye gelip Izmir'e yerleşmiş, işadamı olmuştur. Işi gereği Avrupa'ya sıkça gitmektedir. Avusturya'da bir Alman kadınla tanışır, evlenir. Viyana'da bir kız çocukları doğar, adını Nermin koyarlar. Yıl 1921'dir. Türkiye'ye gelirler. Küçük Nermin'in Turkiye'deki ilk kalışı az sürer. Istanbul'dan Budapeşte'ye giderler, o zaman onbir yaşındadır. Çok geçmeden baba ölür, aile yoksul duruma uüşcr. Avrupa bunalımlı günler geçirmektedir. Küçük Nermin, toplumda belli sınıflar bulunduğunu far Kum saatini izlemenin hilaelmi ketmekte gecikmez. Okuması, okula gitmesi sorun olur. Şöyle düşünür: "Atatürk Türkiyesi'nde okullar herkcs için parasızdır. Okumak, öğrencilik yapmak orada sorun olmaz." Ondört yaşına geldiğinde karar verir, zor bir tren yolculuğu yaparak, dilini bilmediği Türkiye'ye döner. Arka arkaya birkaç çevre değiştiren, çeşitli kültürlerle karşılaşan, aile ve akraba ilişkilerinden dolayı büyük üzüntüler yaşayan genç Ncrmin bunalımlı günler geçirir. Bütün bunlara karşın, okuma isteğine hiçbir şey engel olamaz. lzmir Kız Lisesi'ne kaydını yaptırır. Lise, bütün özlemlerini karşılayan, yaşama gücü aşılayan, yurdunu sevdiren bir çevre olur. Almanca, Fransızca bildiği için çevirmenlik yapar, özel dersler vererek para kazanmaya başlar. Lisede yatılı olmayı başarır, iyicc mutludur artık. Yaşama sevincini her an daha iyi duymakta, vatan olarak seçtiği Türkiye'nin güzelliğini içine daha çok sindirebilmektedir. Arkadaşlar, dostlar edinir. Liseden sonra Istanbul'a gelir, Hu Nermin AbadanUnat'tan "Kum Saatini tzlerken Kitabına, "Kum Saatini îzlerken" adını vermiş Nermin AbadanUnat. Bilgece bir anlamı var bu başlığın. Bilinçli bir bakışı dile getiriyor. Şöyle diyor: "Homeros'un, Heredot'un, Sophokles'in yaşadığı, düşüncelerinin insanlığa yayıldığı topraklarımız, insanı ister istemez, geçici ömrümüzün anlamı üzerinde durmaya çağırıyor." kuk Fakültesi'nc yazılır. Üniversite öp,rencisi olmanın, Istanbul gibi güzel ve huzurlu bir kentte yaşamanm gururunu duyar. Istanbul Üniversitesi 1933 reformundan sonra çağdaş bir nitelik, bir dinamizm kazanmış, dünyanın sayılı ünivcrsiteleri arasında yer almıştır. Kitabında, o yılların lstanbul'una ve üniversitesine ifişkin birçok güzel anısını anlatıyor, Hukuk Fakültesi hakkında epeyce bilgi verıydi Üniversiteyi bitirdikten sonra Ankara'ya gidiyor. Orada gazetecilik günleri başlamıştır. Ulus gazetesi kadrosundaki tek kadın gazeteci odur. Bu meslcği çok scver. Gazeteciliğin bir kamu hizmeti olduğu düşüncesindedir. Hocası Yavuz Abadan da Ankara'dadır. Istanbul'da öğrencisi olduğu bu profesörc her zaman hayranlık vc sevgi duymuştur. Bu sevgi ve saygı ilişkisi evlilikle sonuçlanır, mutlu bir yuva kurarlar. Oğulları olur, adını Mustafa Kemal koyarlar. Kitapta Yavuz Abadan'a uzun bir bölüm ayrıldığını görüyoruz. Abadan bir bilim adamı olarak tanıtıldığı gibi, politikacı olarak neler yaptığı konusunda da epeyce bilgi verilmektedir. Avukatlık stajını yapar Nermin Abadan, doktora sınavına girer, doktor unvanını alır ve Siyasal Bilgüer Fakültesi'nde asistanlığa başlar. Bu okulun tarihindeki ilk kadın pöretim üyesidir. Orada geçen günlerinde nice anılar biriktirir. Tatlı tatlı anlattığı bu anılarından, öğretim üyesi arkadaşlarının bilim adamı kimliklerini öğrendiğimiz gibi, insani yönlerini de öğrcniyoruz. Sevimli portreler çıkıyor ortaya. Örneğin ünlü profesör Tahsin Bekir Balta'nın portresi unutulacak gibi değil. "Siyasal Bilgiler Fakültesi, Idari Bilimler Enstitüsü, en önemli rollerinden birini 27 Mayıs Devrimi'nden sonra oynamıştır." O günlerde okulda geçen olaylara oldukça uzun yer veriliyor kitapta. Anayasa Semineri, 147'ler Olayı, bu olayın doğurduğu olumsuz ve haksız sonuçlar anlatılıyor. 1967'de Yavuz Abadan ölüyor. Bundan sonraki bölüm başlıkları arasında şunlar var: Basın Yayın Yüksek Okulu Müdürlügü, 12 Mart ve 12 Eylüller, Prof. îlhan Unat'la evleniş, Kadın Araştırmaları ve Feminizm, Kontenjan Senatörlüğü. Senatörlük izlenimleri hiç olumlu değildir. Siyaset bilimi alanınaaki bilgileri, birtakım kimselerin ayak oyunlannın üstcsinden gelmesine yetmez. Meclis'in birçok yönünü eleştiriyor. Çeşitli nedenlerle düş kırıklığına ufiramıştır. Meclis Kitaplığı ile ilgili gözlem ve eleştirilcri ayrıca dikkatimizi çekmektedir. 1981'de Siyasal Bilgiler Fakültesi'ndeki kürsüsüne döndüğünde ögrencileri onu yeniden iyimscr yapmıştır. Bu kez, Yüksek Öğretim Kurumu uygulamasıyla ortaya çıkan olaylar dizisinin üniversiteyi bozduğunu görerek, kızar, öfkelcnir. YÖK'den önce saygın bir bilim kurumu olan Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin "Türk kamuoyundaki ağırlığı uçup gitmiştir." 1989'da emekli olur. Boğaziçi Üniversitesi'nde ders vermesi için çağrılır. Çağrıyı kabul eder ve lstanbul'a taşınırlar. Kitabının sonlarına doğru, kendisinde silinmez izler bırakan insanları andığını görüyoruz. Bu erdemli insanların çoğu kadındır. Onlardan gördüğü iyilikleri anlatıyor. Ünlü kişiler değildir bunlar, dcğişik uluslardan, dcğişik halklardan insanlardır. Üç çeyrek yüzyıllık ömrüne, anlam ve renk katan bu insanların kişiliğinde tüm insanlığa teşekkür ediyor Inandığı, onlar için çctin mücadeleler verdiği ilkcleri de sayıyor. O ilkeler şöyle sıralanabilir: 1) Insanlara yardım etmek 2) Sevginin ve arkadaşlığın değerini bilmek 3) Akılcı düşünceye, aydınlanma felsefesine önem vermek 4) Laikliktcn ödün vermcmek 5) İnsan haklarının evrenselliğine saygı duymak 6) Barış ülküsünü benimsemek 7) Ozgürlük ve eşitlik ülküsünden yana olmak 8) Sanatın vc güzelliğin vazgeçilmezliğini savunmak. Bunlar görülduğü gibi evrensel etiğin değerleridir. Sosyaldemokrat olduğunu söylcyen yazarın Türk solunu dostça eleştiren satırlarını da okuyoruz. Her şcyden önce bir eğitimcidir, bir öğretmendir Nermin AbadanUnat. Ömrünü eğitime, öğretmenliğe vakfetmiştir. Öğrencilerinin insan olduğunu bilerek, onların öğrenimleri kadar, kişilik kazanmalarına da önem vermiştir. Türkiyc'de politika, bürokrasi ve yazı hayatında görev alan birçok değerli kimsenin yetişmesinde cmeği vardır. Anıların sonuna gelirken okuduğum şu satırların altını çizmcden edemıyorum: "I'arklı kültürler ve değerler içinde, dilimi, inanç sistemimi, vatanımı kendi özgür irademle seçtim. Mücadelem çetin koşullar içinde geçti, fakat buna değdi. Seçtiğim ülke, bana insan olmanın olanaklarını sundu. Kendimi ezilen, horlanan, cinsiyetim dolayısıyla aşağılanan bir insan olarak hissetmedim..." Kum Saatini tzlerken'de örnek bir insanın varoluş serüvenini her satırından zevk alarak okuyoruz. Daha önce çeşitli kitaplarından, yazılarından çok ey öğrenmiştik Ncrmin Abadannat'ın; yeni kitabından da insan olmanın güzelliğini ve yüce değerlerini öğreniyoruz. • (*) Kum Saatini Îzlerken/ Ncrmin AbadanUnat/ llctııım Yayınlan/ 1996, Istanbul, 299 s ve 16 sayfalık albüm CUMHURİYET KİTAP SAYI 364 Istanbulda yaşamanm gururu Nepmin AbadanUnatve ilkelerl "Farklı kültürler ve değerler Içlnde, dlllml, Inanc slstemlml. vatanımı kendl özgür Irademle seçtim. Mücadelem çetin koşullar Içinde gectl, fakat buna değdl" dlyor Nermin Abadan unat. SAYFA 6