Katalog

B Ş U B A T 1 8 9 • Arslan Kaynardağ, Nermın AbadanUnat'ın anılannı değeriendırdı np Hareketr'nı değerlendırdı tabı degerlendırdı Osmanı"sını değeriendırdı 6 sayfada 8 sayjada 10 sayfada ] / sayfada ü Muzaffer Uyguner, Hakan Sazyek'ın "Gaü Alev Coşkun, Ege bolgemızı anlatan ıkı kıU llber Ortaylı, Mehmet Sureyya'nın "Sıcıllı Cumhuriyet P A R A 8 I Z E K Decameron, Canterbury Hikâyeleri, Binbir Gece Masalları KITAP €> Dünya edebiyatının en önemli ürünleri kabul edılen "Binbir Gece Masalları", "Canterbury Hikâyeleri" ve "Decameron", çerçeve bir öykü içinde yer alan öykülerden oluşurlar. Binbir Gece'de öykuleri Şehrazat anlatır gibi görünürse de, oykü kahramanlarının anlattığı iç öykülerle anlatıcı sayısı artar. Bu kişilerin kişilik ve sınıf farkları öykülerin anlatım çeşitliliğini sağlar. Öykülerin kısa, uzun, eğlendirici ya da ders verici oluşunu ise çoğunlukla masalı dinleyen kişiler, Şehrazat'ın eşi ya da kızkardeşı belirler. Decameron'un anlatıcıları on kişidir. Her gün anlatılacak öykülerin temasını, o günün yönetıcisi belirler. Canterbury Hikâyeleri'nın anlatıcıları da değişik kişilerdır. Anlatıcılar öykülerini kendi kişilik yapılarına göre vc çoğunlukla gruplarındakı bır başka kişiye sataşmak için seçerler. Bu birbırıne akraba oykuler birlikte okunduklarında ilginç sonuçlar çıkıyor karşımıza. SENNUR SEZER Aknaba Ö ü Öykülen unya edebıyatının temelını oluşturan soylence ler kımı ayrıntılanyla bırbırlenne benzerler Uzmanlar bu ortak noktaların, dunyanın geç mışıyle ılgılı gerçeklen vurguladığına ınanırlar Tufan, belırlı donemlerde dunyanın yaşadığı su baskınları nın, Tcpcgoz vc benzcrlcn, bugun turu tukenmış ola Sanustu guçlu yaratıkların kanıtı olarak, kımı zaman bubııınden uzak bolgelcrdc yaratılmış soylenceler Soylencelerın, ortak bır geçmışı kanıtlaması kadar sa şırtıcı bır başka olgu, dunya masallarının ortak yanıa rıdır Goçlerlc, tck bıı geçmışle vb açıklanmaya çalı ijilan bu durum, dunya masallarının yapısının, kanra manlannın ısjevlerının ırdelenmesı ve sınıflandırılma sı ıle kanıtlanır Bu konudakı oncu çalışmalardan bırı V J Propp undur Doç Dr Huseyın Gumuş'un dılı D mızc Masalların Yapısı ve Incelenmesı adıyla çevırdıöı bu çalı^ma Kultur ve Turızm Bakanlığı'nca 1987'de basılmıştı Ilk yayımlanışından yaklaşık 60 yıl sonra Masalların ve soylencelerın ortak yapıJarına benzer bır durum da, ulusaJ edebıyatlann temel eserlerınde gorulur Italyan dılıyle yazmanın oncu ustalarından Gıovannı Boccactıo'nun Decameron'u, Ingdız dılının ustalarından Geoffrey Chaucer'ın Canterbury Hıkâye lerı bu durumun çarpıcı orneklerındendır Her ıkı ya zar da, yaşadıkları çağın (Ortaçaö) doğal davranışı olan, bır başka yazardan oyku ya aa şıırı alma, kendı uslubu ve bakış, açısıyla anlatma alışkanlığındadır Bı zım edebıyatımızda da, Dıvan edebıyatının Mesnevı turunde gorulen bu gelenek, her yazarın ulusal ve kı^ı sel bıçemını kanıtlayan bır uygulamadır Decameron da, Canterbury Hikâyeleri de 14 Yu/ yılda yazılmısjardır Oykuler, bır ba^ka oykunun do kusu ı^ınde yer alır, değışık kışılerce anlatılırlar Yer yer şıırler oykunun sert anlatımını yumuşatır, okuru soluklandırır Bu anlatım ozcllığı, Binbir Gece Masal ları'nın yapısını anımsatır Binbir Gece Masalları, genış bır coğrafyanın ve de ğışık kulturlenn urunudur Eskı Yunan, Islamıyet on cesı Arabıstan, I ıravunlar donemı Mısır, Mezopotam ya, Islamıyet onces>ı lran ve Hındıstan masallarının sozlu olarak yayılması îslamıyetın doğuşundan once dır Binbir Gece Masalları'nın çerçevesını oluşturan Şehrazat'ın Oykus.u'nun anıldıgı ılk vazılı metıne 750 yıllarında rastlanır Bılınen masallardan yapılan derle melerın varlığından 10 Yu/yılda Mesudı sozeder Masallara yenı masallar katılacak, bu masalların yer aklıöı çeşıtlı yazma nushalar ha/ırlanacak ve Batı dun yası bu masallarla, belkı de ılk kez Haçlı Seferlerı sıra sında, 1113 Yuzyıllar, karşıla^acaktır Çunku, hcm Decameron'da hem Canterbury Hıkâyelen'nde bu masalların ızı gorulur Turkıyelı okurun, oykuculuğun bu uç unlu temel eserıyle, tam olarak tanışmasıysa çok daha geçtır Bın bır Gctc Masalları ılk kez 19 Yu/yılda çevnlmıştır Decameron, ılk kez 1968'de çcvrılmışse de, Turk oku runun okuduğu metınler, çevırmenın bır ozsansurun dcn geçmıştır Canterbury Hikâyeleri ıse 1994'e kadar yalnızca, Ingılız cdebıyatı oğrencı ve uzmanlarının ta nıdığı bır metın olarak kalmıştır Devamı 4 savjada * " CUMHURİYET K İ T A P SAYI 364