Katalog

la vc Dali bir ev bıılııp onun yanından ayrılırlar, bir süre sonra da evlenirler. Eluard için yalnı/lık clolu günler başlar. Onycdi yıllık birlikteliğin sona ermesinden lazlasıvla etkilenmiştir. 13LI dönemde ya/dığı şiirlcrdc Gala'dan ayrıhsını anlatır. Çok geçmez Mulhouse'lu bir sirk camba/ının kızı, gerçek adı Maria Bcnz olan genç bir kı/.la tanışır. Ona tla Nıısch adını takar. Nusch, Gala'mn tam aksine sevecen çok tcmiz kalpli biridir. Kısa bir sürc sonra evlenirlcr. Eluard evlilik karannı alırken Gala'ya danışmadan edeınez. (...) Yarın cvlilik isiyle mclanknlinin aptalca uçurumuna dalıyorum (...) Hayatımda hiçbir şcy değişmeyecck. Nusch'ü terketmem gerekse evli olmamız lazla sorun yaratmaz (...) Hcr gece cliı.şlcrimdcsin (...) Anılara ve geçmiş,tcki arzıılarıma sığınıyorum. Bcnim evrenimi yaratan sensin (14). Gala vc Dali dc California'ya yerleşirler. Eluard'm maddi sıkıntı çektiği döncmlcrdc Gala ona hiç de küçümsenmeyecek yardımlar yapar. Nusch ilc olan ııyumlu ve düzenli evliliği siirerken Hluard'ın Gala'ya yazdığı mektuplardan onu hep sevdiğini anlıyoruz. Bcnim küçük Ciala'm, tüm çimenlerim, yeşilliklcrim bcnim, Fontaine sokağındayım. Scni bir an olsun terketmedim. lliç de terketmeyeceğim. Sendcn başka kadın olmayacak. Dali'ye kaligrafiler için teşekkür et. Bcni düşün (...) Sana lıayranım, hcr ycrini öperim. Her zaman senin olan... (15) Kızları Cecile genç bir kız olmuştur. Öğrenimini yatılı bir okıılda sürdürmcktcdir. Eluard kızının Nusch'ü scvınesi için clindcn geleni yapar. Nusch'c yazdığı şiirlerde onu göklere çıkarır. Kimse tanıyamaz bcni Scndcn dana iyi tçinde uyuduğumuz gözlerin En iyi kaderi hazırladı bana nn Sonsuz yalnızlığımı ortaya çıkaranla dim. Acım bclki hafiflcdi ama ben hâlâ kadcre boyun cğmcdim. ızdırap azaldı ama içimdeki bosluk gcrccktcn dayanılmaz. Nc yapıp cclip evden dışarı çıkma cesaretimi toplamam gcrek (19). Gala ile mcktuplaşmaları, Nusch'ün olümüyle kesintiye uğrasa da bir sürc sonra ycnidcn baijlar. (...) Sana daha çabuk yanıt vcrnıek istcrdim ama bu dönemi çok büvük güçluklerlc gccirdim (...) Olüm, ölüm dııygusıı içımdc çok büvük ycr tııttu. Oncclcri onu hiç dii^ünmcmiştinı, hiçbir şey beni ona hazırlamamış. Bu çok scrt bir gürz darbesinc bcnziyor (...) Pakctler için tcşckkür ederim. ()nlarsız nasıl yaşardım bilcmiyorum. Lo kantalar ateş pahası (...) Ne (lecile'i nc de atıncmi çok sık görcmiyorum. Gitgide daha az cvcimen oluyorum (...) (20) Eluard kendısıni toparlamakta öylesine zorlanır ki bir ara kızına şöylc bir laf cder: "Tüm ümitlerimi yitirdim, çarçabuk ölmc dışında" (21). Onun bir çılgınlık yapmasından korkan yakın dostları Alain ve Jacqueline Trutat çifti onun cvinc ycrlcşir, bir an olsun yalnız bırakma/Jar. Eluard'ı bu psikozdan yabancı ülkelerden aldığı konfc rans teklifleri kurtarır. ltalya, Polonya, Yunanistan, Macaristan gibi iilkelere davetli olarak gider. Nusch'ün ölümünden dört yıl sonra 1950 Eylül'ünde Mcksika'da topanan Dünya Barış Konseyi'ne katılmak için gittiğindc üçüncü esi Dominiquc ilc tanışır. Ellidördündeki Eluard yaşama arzusuna onun sayesindc yeniden kavuşur. "Le Phcnix" (1951) adlı yapıtında mitoloiik bir konuyu cle alır. Kendisini küllcrinden yeniden doğan bir kuşa benzctir. Efsaneye göre ölümün yaklaştığını hisseden kus,, kokulu dalların oluşturduğu ateşe kendinı atarak, vetıi bir yaşamda, gcnçlik çağında kendi küllcrinden doğar. Bu scnin yolunda Son kar son bahar Olmemek için mücadeleyim Tutuşan dallarımızın içindc nclcr yok ki Alev ayaklarımızın altında alev başımızın tacı (22) I)ominiquc, Bordcaux'lu bir avukat Konferans teklifleri Eluard'ın kıtapları dostları Plcasso (sağda). Braque. Max Ernst ve Man Rav (solda) gibi sanatçılarca reslmlenerek yayımlanmıştır. tır. 1 lcnüz boşanamadığı doktor eşindcn bir kızı vardır. Bir süre Fas'ta kadın askcr olarak görev yapar, sonra da Fransa'ya dönüp bir sanat dergisinde çalışır. Meksika'ya da gezmek amacı ilc gitmiştir. Boşanma işlcmlcrı uzun siirer ancak yirmi ay sonra 1951de evlenirler. Eluard kcndini Dominiquc'nin güçlü asker kollarında mutlu bir çocuk gibi hisscdcr. Bir çocuk gibi seninle olma Zamanını sundun bana Güveııli eli tutan bir elden Tohumlar saçıhyor Bir çiçek açıyor Bir kuşun gölgesinden bir çocuk doğdu (23) Eluard, I'ransa'nın Barış Elçisi olarak çok yoğun bir çalışma tcmposuna girer. Dominique ile birliktc zamanlarının büyük bölümü resmi davetlerde ve seyahatlcrde geçer. Bu aktif yaşama zaten yorgun olan bedcni daha fazla dayanamaz. Altı yıl önce geçirdiği kriz bu kez onu sevdiklcrinden ayırır. 18 Kasım 1952'de henüz elliyedisindedir. • DtPNOTLAR 1 Paııl Eluard, Oeuvres Completes, luliıion Gallimard, Paris 1968, Cilt II, s. 744 2 Bkz. |can Charles Gatcau, Paul Hluard ou Le Frere Voyant 18951952, Editıon Robert Eaffont, Paris, 1988, ss. 3031 3 Paul Eluard, a.g.y., s. 34 5 Paul Eluard, Lettres a Gala, Edition Gallimard, Paris 1984, s. 395 6 Paul Eluard, Oeuvres Completes, Cilt I, s. 4 7 JcanCharles Gatcau, a.g.y., s. 52 8 Paul Eluard, Oeuvres Completes, Cilt I. s. 87 9a.g.y., Cilt l.s. 741 10 Louis Parrot, Jean Marcenac, Paul Eluard, Edition Scghers, Paris, 1969, s. 26 11 Robert D. Valette, "Le Eil de Tendresse", Europe, Numero Special, 19521962, s. 113 12 Paul Eluard, Oeuvres Completes, Cilt I,s. 245 13 JeanCharlcs Cjateau, a.g.y., s. 157 14 Paul Eluard, Lettres a Gala, ss. 247248 15a.g.y.,s. 137 16 Paul Eluard, Oeuvres Completes, Cilt I,s. 493 Sandıkları gibi dcğil gözlerinde olan (16) Eluard Gala'da görmediği sadakati vc ilgiyi Nusch te bulmaktan fazlasıyla mutludur. Nusch hcr zaman onun dizinin dibinde, okşanmayı bcklcycn bir kcdi gibi sokulgandır. Nusch'e övgülcr tlizcr, kitaplar yazar. Scninlc ı^ıklan ışıga (ioşkudan coşkııya koşuyorum Konuştuğum sensin Mutluluğa razı güneş gibi Her şeyin mcrkezindcsin (17) Bu mutluluk Nıısch'ün ani bir rahatsı/lık sonııcu, 1946'da ölmesi ile noktalanır. Onaltı yıllık bir beraberlik sona crmiijtir. Eluard yine yalnızlık vc acılarıyla baş başadır. Onun ölümündcn sonra uzun bir sürc hiçbir şey yazamaz. Suskıınlıık döneminden sonra ilk yazdığı kitap "Dcvam Etmcnin Güç Arzusu'dur. bu kitapta yalnızlık duygusunu iijlcr. Yalnı/ her zaman tcktir C^cvizin içindeki kıırt gibi Tck başına yürümcsini Yalnulıktan sarho^ olunca Durmasını öğrenir (18) Eluard ölünıün korkunc yüzünü hcr an karşısmda bulur. Uzun sürc cvinc kapanır, çevresi ile ilişkilcrini azaltır. Dostu Roland Pcnrosc'a yazdığı bir mcktupta bu halini açıkça scrgilcr. Bu son dönemi büyük acılarla gcçirCUMHURİYET KİTAP SAYI 341 17a.g.,y.,CiltII,s. 35 18 a.g.y., Cilt 11, s. 77 19 Lucien Scheler, "Preface," Oeuvres Completes de Paul Eluard, Cilt I, s. L 20 Paul Eluard, Lettres a Gala, s. 320 21 Paul Lecoq, "La Mort Vccue", Europe, 19521962, s. 194 22 Paul Eluard, Oeuvres Completes, Cilt II, s. 421422 23 a.g.y., Cilt II, s. 436 " Sclçuh Ünivcrsitesi FenEJcbıyat Fak. Fransız Dılı vc Edchıyatt Salvador Dali ve Cala 1980de bir basın topiantısında göruluyorlar. SAYFA 1 1