Katalog

Selçuk Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Oğretim Üyesi Y.Doç. Dr. Galip Baldıran Eugene Emile Paul Grindel, bilinen adıyla Paul Eluard'ın hayatını ve şiirini etkileycn üç kadını, Helcna Dimitrovnia Diakonava (Gala), Maria Bcnz (Nuseh) ve Dominque'i anlatıyor. GALİP BALDIRAN* Paul Eluard ve Uc Kadın ondan evliliğin ertelenmesini isteyen bir mektup alır. (...) Şimdilik küçük Rus sorununu kurcalamak ıstemiyorum. Şu an bir şey yapabileeek durumda dcğiliz. Hem sonra bizde kalmasını da anlamıyorum. Sen savaşın başından beri yorgunsun, tüm yükümüze bir de maddi manevii yük getireceğiz. Evliliği savaş bitince konuşuruz (...) (7) Tüm itirazlara karşın Gala çıkıp gelir. Bu kez de kayınvalide gelininin bir Ortodoks olmasına tepki gösterir, Katolik olmasını istcr. Eluard bu işi de halleder, üç günlük izinli olarak gelir, nikâh ve din ueğiştirme işlemleri tamamlanır. Eluard askerlik yaparken, Gala da özel Rusça dersler vererek geçimini sağlamaya çalışır. Bu arada kızfarı Cecile dünyaya paul Eluard, ilk buyuk aşkı olan Helena Dimitrovnia Diakonova (Gala) gelir. Zor geçen ayile Isvlçre'de bir sanatoryumda tanışır. lardan sonra nihayet Eluard evine döner. Gala, anne ve eş olarak üzerine bunları açıkça anlıyoruz. düşenleri hep ihmal eden bir kadın(...) Clavadel'de sen bayan X ile bedır. Kocasının peşinde, onu gölge gibi raber olduğun dönemde, belki de haizler. Hatta Philippe Soupault, Gayatımda ilk kez Tanrıya hayran oldula'nın varlığından o denli rahatsız olur gum genci bana vermesi için dua ediki ona "tahta kurusu " adını takar. yorum (...) (5). Eluardda karısının bu halinden yavaş Cîala ve Eluard kendi aralarında nı yavaş tedirgin olmaya başlar. Gala kişanlanırlar. Eluard'ın anncsi Bayan mi zaman Eluard'ın yakın dostlarının Grindel, Gala'ya ilk günden beri ısınakendisine kıır yaptıklarını bile ileri sümamıştır. Eluard ikisinin arasında şaşırer. Eluard "komedyen " isimli yazısınrır kafır. Bu ruh hali içnide yazdığı bir da onun için şunları söyler. ^iirinde şunları söyler. Bir gün vanımdaki kadın bir başkaBir annem diğeri nişanlım efendim sını seçecek. Bu taşınmayan mutsuzluBirbirindcn canı tez koşuştururlar ğu ve iki elimden daha ağır bir acıyı Cîcnti suratıma yaşlısı popoma vursürdürmeye gerek var mı? (8). du Buna karşın yemin cderim ki ikisini de severim Anıa sürekli birinden gözyaşı Diğerinden aşk istedim (6) 1914 yılında sevgililer hastaneden taburcu olur, memleketlerine dönerler. Bu uzun aynlık dönemindc tek tesellileri birbirlerine yazdıkları mektuplardır. Bir taraftan da Birinci Dünya Savaşı tüm acımasızlığı ile Avrupa'da kendini hissettirmeye başlamıştır. Eluard askcrc alınır, sağlıgı nedeniyle geri hizmete verilir. \ ler şeye rağmen genç ni~ şanlılar cvlenmeyi akıllarından geçirirler. Bunun için de Gala'nın Paris'e gelmesi gerekmektedir. Eluard'an ailesi buna karşı çıksa da iş olacagına varır. Babası da silah altında olan liluard, salvadorDallnln birresmindecala. Gala, Nusch,Dominique E ugene Emile Paul Grindel, bilinen adıyla Paul Eluard, ilk hüyiik aşkı olan I lelena Dimitrovnia Diakonova ile Isviçre'de bir sanatoryunıda tanışır. Her ikisi de akciğerlerinden rahatsızdır. Rus asıllı bu genc kıza Eluard, Gala adını takar. Çünkü onıın yaşamına girmesi ile sıkıcı sanatoryum günleri artık bir bayrama, bir galaya döner. Gala benüz ondokuzunda, Eluard'da onsekiziudedir. ü günlerde Gala için yazdığı bir şiirinde kendisini Don Juan'a benzetir. Donjuan rakibinim Parlak korkunç ve görkcmli Ağzım da laf yapar bani Biraz da terbiyem bozuk Temiz aşk nes eder önümde Çünkü melek gibi bir varlığı seviyorum Temiz alınlı güzel bir melek (1) Gala 1894 Kazan doğumludur. Bir spor kolejindc öğrencidir. Anncsi alkolik babasından ayrılın Mıısevi bir avukatla evlenmiştir. Gala öz babasından çok bu avukatı sever. Bütün masrariarını da o karşılar (2). Artık tsviçre'nin karlı dağları Elu ard'a eskisi kadar soğuk gelmcz. Gala ile sabah yürüyüşlerinde şiir ve sanat onları buluşturan ortak konulardır. Buradaki birliktelikleri birbuçuk yıl kadar sürer. Gala, Eluard'a göre dana dışa dönük, tuttuğunu koparan, deli dolu bir tiptir. Eluard'a birçok alanda lark atar. Yavaş yavaş onun dümen suyuna giren Eluard Kendisinin onun kuklası gibi hissettiği de olur. Oyna bak elimi kolumu sallıyorum Eğlendirici bir nesne Anıa ani kı/gmlıklannı bastır Yavaş kullan bcni Kınlganımdır çok dikkat et Yavaş ol acı çektirirkcn (3) Başlangıçta Gala, Eluard'a soğuk davranır, yüz vermez. Eluard'ın bu dönemde yazdığı şiirlerin çoğunda aşkına cevap alamayan, gizli aşk çeken bir gencin itirafları vardır. 1 latta şiirlerinde Pierrot diye kendisi ile özdeşleştirdiği bir tip yaratır. Söylemek istediklerini de ona söylctir. Bir süre soıua goııul işleri yoluna girer. "Elört dönemleri başlar, tek sorun nereye kadar gidileceğidir. Bu dönemde bekaret kutsaldır, çiçek yasal düğünler için saklanır" (4). Eluard'ın Cîala'ya yazdığı şiirlerde kimi zaman erotizm sınırlarını aşan bir cinselliği de öne çıkardığını görüyoruz. Iki genç asığın hastane arkadaşjıkları entelektüel tartışmaların yanında çoğu kez kıskançlıklar, sıırat asmalar, tokatlaşmalarla doludur. Dana sonraları Gala'nın Eluard'a Rusya'dan gönderdiği mektuplardan Hlııard, evliliğin şiire tcrs düştüğünü düşünmeye başlar Dostu Andre Breton ile hazırlaılıkları "Cîcrçeküstücülüğün Kısa Sözlüğı'f'nde çocuk için şu tanımı yaparlar. Çocuk ile bütun ihtırnal hes.ıpları ,ıl lak bullak olur ve en kötu cms olan k.ı dının kişisel anarşistlıği ile, kral olan erkeğin geçiş yoluna bırakılnıış bir bombanın siyah litilidir çocuk (9). Eluard'ın kitapları dostlan Picasso, Braque, Max Ernst vc Maıı Ray gibi sanatçılarea resimlenerek yayımlanır. Bunlardan Alman olan Max Ernst, Eluard'ların evine yerleşir, onlarla birlikte yaşamaya başlar. Gala ve Max arasında çok geçmeden bir gönül ilişkisi ortaya çıkar. Onceleri gizli olan bu durumu sonraları açıklamakta sakınca görmezler. Eluard bu ilişkiyi içinc sindiremez ama kesin bir tavır koyma kararlılığından da yoksundıır. 19401944 arasırukıki Alman işgalinde dönemin en keskin kalemi, yeraltı örgütlerinin gözünü budaktan esirgemeycn adamının böylesi bir olay karşısındaki tepkisizliği ilginçtir. Eluard nabası ile Dİrlikte yürüttüğü emlakçılık işinden de iyi kazanmaktadır. Babası Max'ın onların yanında parazit gibi yaşamasına dayanamaz, Eluard'ı uyarır. Eluardda bu üçlü yaşama daha fazla katlanamanıış olmalı ki 15 Mart 1924 sabalıı Marsilya'dan kalkan bir gemiye bindiği gibi gözden kaybolur. Kimi gazeteler onun intihar etmiş olabileceğini bile yazar. Babasının dışında hic kimseye yazmaz. Çin, Malezya, Hindistan, İ'ahiti, Yeni Zelanda ve Avusturalya'a kadar gider. Bu yolculuğa sonraları "aptal bir yolculuk" demekle yetinir (10). Oradan babasına yazdığı bir mektupta şunları anlatır. (...) Herşeyden bıktım, yolculuğa çıktım. Benim içingiriştiğin bütün işferde scni yalnız bırakıyorum. Üzcrimde onyedi bin frank var. Ne polise ne de başkasına haber ver. Hayvan ayaklarıma takılan şeyi: kendime zarar vermeyi bir kenara bırakıyorum. Bu senin adına zarar verirdi (...) (11) Eluard'ın bu yolculuğu altı ay kadar sürer. ilginçtir oradan çektiği bir telgrafla Gala'dan yardım ister. I lemen gelmesini yazar. Gala da Max ile yola çıkar. Dönüşte Max, Uzakdoğu'yu gezmek ister, onlarla dönmez. Pek fazla şey değişmemiştir. Gala yine bildiği gibi yaşamaya devam eder. Eluard bir şiirinde içini döker. Beni tanımayan bir aşkı paylaşıyorum Ve sevmc gereğini unutuyorum Yaşamın ölümcül endişesini beslemek için Başımı çeviriyorum ... Doğuştan yapmacık tavırların utancı içinde (12) Zaman zaman da Gala'ya ıızak olmaktan duyduğu sevinci acıklar. Dostu Bousquet'e yazdığı bir mektupta bunıı ifade eder. Kimi zaman bu ayrılıkları, bu yalnızlığı seviyorum (...) insanın korkuyu, kabusları sevmesi gibi ben de bu yalnızlığı seviyorum (13). (!ala ve Eluard bir lilmin galası için Katalonya'ya giderler. Cîala, nenüz yir misinde bir genç olan Salvador Dali ile bıırada tanışır. Dali'den on yaş büyük olmasına karşın onu adeta büyüler. Genç ressam, Gala'ya çılgmca aşık olur. Bu olay üzerine Eluard Gala'ya hayatından çıkması için ısrar eder. Ga Üçlü yaşam İKi genç aşık SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 3 4