Katalog

M. TURKER ACAROGLU D eğerli araştırmacıyazar Alpay Kabacalı, daha önce çeşitli gazete ve dergilerde çıkmış inceleme yazılarından sckizini bır araya getirdiği "Tarihimizde Büyük Dönemeçler"in önsözünün ,bir yerinde diyor kı: "Elinizdeki kitapta, güncel olayların anımsattığı kimi tarihsel gerçekler anlatılıyor. Başka bir deyişle, bunlar tarihin tekerrür" ettiği ya da eder göründüğü dönemlerde kale alınmış yazı dizileridir... Anlatılanlar belgelere, tanıklıklara, çeşitli kaynaklara yaslanıyor; "inanılmaz" görünen kimi olaylardan söz edilse de, tarihsel gerçekler dile getiriliyor..." Ilk incelemc "Atatürk'ten Demirel'e Cumhurbaşkanları" başlığını taşır: "Türkiye Cumhuriyeti'nin 70 yıllık tarihinde on yedikcz cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı; sekiz cumhurbaşkanı (Atatürk 4, Ismet înönü 4, Celal Bayar 3) kez seçildi. Mayıs 1993'te, Süleyman Demirel in Çankaya'ya doğru adım adım ilcrlcdiği günlerde yayımlanan bu dizi, şimdiye kadar cumnurbaşkanlarının devletin en üst makamına nasıl geldiklerini, 12 Eylül askeri darbesinin gerekçelerinden biri olduğu öne sürülen 1980 "Cumhurbaşkanlığı turlan"nı (nasıl cumhurbaşkanı seçiîemediğini) ve siyasal gelismeleri perde arkasına da ışık tutarak yansıtmaktadır." 53 sayfa tutan bu inceleme, kitabın en kapsamlı arajtırnıasıdıt "Arap Çöllerinde Türkler" için yazar amacını şöyle amaçlamaktadır: "Bu dizi 1990'da, Körfez Savaşı'nın en sıç.ak günlcrinde, Cumhurbaşkanı Özal'ın savaşa girmekten, "bir koyup yirmi almaktan" söz ettiği bir döncmde yayımlandı ve yankılar uyandırdı. Arap çöılerindeki serüvenlerin, çarpışmaların panoraması çiziliyordu: Olup bitenlerden ibret alınmasını; büyük devletlcrin Osmanlı Imparatorluğu'na bağlı topraklar üzerindeki hesaplarını, ülkeyi Birinci Dünya Savaşı'na sokanların Turan ve Islam Birliği hayalleri ardındaki çırpınışlarını yansıtmayı amaçlıyordu..." Yaşar Kemal'in Çukurova dan derlediği ağıtlardan "Yemen ağıdı", bir ansiklopedinin "Vahabilik" maddesi, tngiliz casusu Lawrence ile ilgili bölümce, küçük bir kaynakça bu bölümde yer almaktadır. soldan Alpay Kabacalı, Kânl Ekslogiu.Mahmut Makal, 1967. Çollerde Türkler "Hindistan Yardımı ve Emperyalizmin Oyunları" adlı yazı dizisi, 1920 yıllarında Hindistan'daki Müslümanlar'ın "Halife'yi kurtarmak için yardım toplamaları" olayını aydınlatır. Buna aracılık ettiklerini söyleyen iki kişi var dır: Rahip Robert Frew ile Mustafa Sagir. Bunların Ingiliz casusu oldukları anlaşılır. Olayın arkasındaki oluşumlar ve bu konudaki belgeler, Atarürk'ün deyişiyle "gelecek kuşakların ders almasına, uyanmasına yarayacak nitelikte"dir. "Senirkent Faciası" için şu not var: "Bu dizide değişik bir ortamda ve değişik koşullar altında gerçekleşmiş"Senirkent Faciası"nı yansıttık. Başlıca kaynağımız da, suçtan zarar görenler (mağdurlar) vekili Avukat Şefık Seren taranndan aynı yıl yayımlanan (1947) ve mahkeme dosyasına geniş yer veren kitapçıktı." "Türkiye'de Ilk tnsan Hakları Derneği" başlıklı yazı, 1986'da Insan Hakları Derneği kurulduğu sırada hazırlanıp "Bilim ve Sanat" dergisinın Ocak 1987 tarihli sayısında yayımlanmıştır. "Kültür Sarayı'nı Kim Yaktı?*' adlı yazı, yangının altıncı yıldönümü dolayısıyla 27 Kasım 1976 tarihinde "Cumhuriyet" gazetesinde yayınlanmıştır. yangının nedeni hâlâ belli olmadı, ama bir süre sonra onun yerine Atatürk Kültür Merkezi yapıldı. "Türkiye'deki CIA" dizisi, Türk basınında çıkmış yazılardan, Türkçe'ye çevrilmiş kıtaplardan yararlamlarak hazırlanmış, Kasım 1975'te "Yeni Ortam" gazetesinde yayımlannjıştı. Son olarak da "Ağa Han Odüllü 'Eski Tüfek'", yani Nâzım Hikmet Ran'ın vakın arkadaşı, ozan Nail Vahdet Çakırhan'ın yaşamöyküsü, Ağustos 1990 ve Ağustos 1991'de saatlerce ses alma aygıtına alınmış, ünlü kazıbilimci ve müzeci eşi Prof. Halet Çambel de buna yardımcı olmuş. 1983 Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü kazanmıştı. Görüldüğü üzere, yakın tarihimiz açısından sekiz olayı belgeleriyle yansıtan, ortaya koyan kitap, gerçekleri anlamak isteyenlerin okuması gereken önemli bir kaynak. Alpay Kabacah'nın yapıtları sadece bununla bitmiyor elbette. Bir olayı aktararak diğer kitaplarına geçelim. Geçen gün özel bir radyodan telefonla canlı yayında gazeteciyazar Alpay Kabacalı ve yapıtları üzerine düşüncelerimi sordular. Yanıtım, özetle şu oldu: Alpay Kabacalı, değerli bir araştırmacıyazarımız. Deneme vc incelemc alanlarında çahşmalar yapıyor. Siyasal, tarihsel, kültürel sorunlarımızı, yayın ve kitap dünyamızı konu alan deneme, eleştiri ve incelemeleri var. Örneğin, "Türkiye'de Yazarın Kazancı" (1981), "Türk Kitap Tarihi" (2. basım, 1989), "Başlangıçtan Giinümüze Türkiye'de Basın Sansürü" (1990) vb. gibi önemli konuları inceleyen araştırmaları, gelecek kuşaklara kalıcı nitelikte yapıtlar... Özellikle bu yılın başında çıkan "Küıtürümüzden lnsan Adaları" (Ocak 1995) adlı oylumlu kitabı, çağımızın kalburüstü 101 kültür adamıyla yapılan geniş kapsamlı görüşümleri, yani röportaiları içerdi;i için her zaman laşvurulacak değcrde bir kaynakyapıt... Bu dizi yazıları, daha 198890 yılları arasında "Cumhuriyet gazetesinde yayınlandıkları sırada okumuş, çok ilginç buımuştum. Bunların kitaplaşmasını önerenler nim. Herkese eşit olarak 45 sayfa ayınrken, Aziz Nesin, Melih Cevdet Anday, Turhan Selçuk gibi ustalara 1015 sayfa ayırması, çok iyi olmuş. Örneğin, Aziz Nesin gibi verimli, değerli büyük bir yazara ayrılan 11 sayfa, bugün bizim için ne kadar değerli bir kaynak! Azız Nesin gibi 1915'liler arasında bana da Iutfeailen birkaç sayfa, "Kitaplar Içinde Bir Ömür" altbaşlığını taşıyor. (Aslında, herkese böyıe uygun bir altbaşlık konmuş.) Gerçekten, 80 yıllık ömrümün hep kitaplar arasında geçtiği söylenebilir. Büyükçe bir özel kıtapiığım olduktan başka, hâlâ daha yeni kitapları tanıtıp sevdirmeye çalışıyorum. Sonuç olarak, keşke diyorum, sevgili Alpay Kabacalı dostumuz, bize bu Kİtabında yalnızca 101 değil de en az 202 kültür adamımızı tanıtabilseydi! Şimdi sayın Alpay Kabacalı'nın son kitabı da elimizde: "Yakın Tarihimizden Büyük Dönemeçler" (Nisan 1995) piyasaya çıkan son yapıtı... Daha önce çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmış incelemelerinden sekizini bir araya getiriyor. Anlatılan tarihsel olaylar belgelere, tanıklara, çcsitli kaynaklara dayanmakta... "Inanılmaz" gibi görünen bu olaylar, ne yazık ki, yakın tarihimizde gelmiş, geçmiş şeyler... Bunlar arasında en çok il^imi, merakımı çeken iki konu: "Arap Çöllerinde Türkfer"i tam TV'de "Arabistanlı Lavvrence" filminin gösterildiği gece okumuştum. Sonra 1947'de yaşanan "Senirkent Faciası" bugünlerde yeniden okunacak değerde... Kısaca, yakın tarihimiz açısından önemli sekiz olayı belgeleriyle yansıtan, ortaya çıkaran, güzelce anlatan bu kitap da, gerçekleri anlamak, öğrenmek, aydınlanmak isteyenlerin okuması gereken başlıca kaynak yapıtlardan birini oluşturur. • Deneme ve Incelemeleri Ataol Behramoglu Çağın, loplumun bütün duygulannı derinliğine tanıyan, yaşadığı dönemin lanığı ve sözcüsü bir yamr.... DENEMELERİ Yaşayan Bir Şiir Şiirin DiliAnadil ÇEVİRİLERİ Hançer / Lcrmontov Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi Çağdaş Bulgar Şiiri Antolojisi Bütün Oyunlar I / Anton Çehov Ivanov VanyaDayı Vişnc Bahçesi Bütün Oyunlar II / Anton Çehov Ormancini Martı Oç Kızkardeş Bütün önemli kitapçılarda. f ADAMYAYINLARI Büyükdcrc Cad. Üçyol Mevkiı 57/3 Maslak 80725 Istanbul Tel: (0212) 285 2152 Faks: (0212) 276 27 67 Arka sıra: Atalay Yörükoğlu. Emln özdemlr, özdemir Nutku, Kemal Demlray. ön sıra ; Cültekln Emre, Tahsln Yücel, Muzaffer Izgü. Fakir Baykurt. Adnan Blnyazar. Alpay Kabacalı, All PüsküilüoOlu. Berlln, 1984. SAYFA 6 CUMHURİYET KİTAP SAY1 319