Katalog

teji dısıplınını uygulayan tek bdımadamımızdır, DU vönuyle otekılerden ayrılmak tadır Sılanlı Kuvvetler dışındakı ılk onemlı stratejı çalışması Muhsın Nadas'ın "GeoAstral SiyasetSiyasi CoğrafvaBoğazlarDeltalar adlı yapıtıdır Bu Ja gosterıyor kı, bız stratejı olu^turmamayı, strateıık ongoruye uzak kalmayı, ulusal stratejı halınde benımsemışız Makyavel, Yavus Sultan Selım'ın çağda şıdır Makyavel'ın "Savaş Sanatı" adlı yapıtı hemen her dıle çevrılırkcn Osmanlı'da farkına bıle varılmamıştır "Osmanlıların Stratejik Sorunlan" adlı yapıtta, askerı ve ekonomk tum sorunların stratejı termınolojısınde anahzı yapılmıstır. Ben, denız stratejısı değerlendirmelerı uzerınde duracağım "Buyuk guçlert yonetmenın unsuru olan askerlık tarıh bılgısı Osmanlılarda hıçbtr zaman sıstemleşmezken Avrupalılar 16 yuzyılda buyuk Roma komutanlannm sefenerını ezoere bıltyorlar ve analtz edıyorlardt Yenıleşmentn en onemlt unsuru olan duşunce devrımıntn yarattığı fark ortaya çıkmaya başlamıştt Analıtık ve eleştırel duşunce artı bılgı bırıkımt ıle Avrupalılar guçlertnı bırkaç mtslıne çtkartyor ve yenı zengtnltklere haktm oluyorlardı Osmanlı mearese kulturunde ıse fıkırlerı taştyacak olan kıtaplartn sadece bellt geleneksel konuları tekrarlamasının yanı sıra, tartışmalar btr sonuca varmaya değıl, sadece esktfıkırlerı ıspatamaya, taf ebelığıne ve gostertş yapmaya yanyordu " (s 31) Tanju Akad Sokollu Mehmed Paşa donemının de stratejı dısıplını bağlamında eleştırısını yapıyor "Akdenız cephesınde ıse Malta ve fnebahtı yenılgtlerı Osmanlıların egemenltk çabalartnm sonu oldu Tam da aynı ytllarda Rusya Karadenız ve Hazar bolgestndekt Turk varlığı aleyhıne hızla buyuyen bır guç olarak ortaya çtkıyordu Tum bunlarta başa çtkmak ıçın gereklt olan stratejik yaklaştmlar ıse OsmanItların gtderek çuruyen kaptkulu burokrasıst ıle urettlemezdt' (s 30) Bence Osmanlı'nın stratejik ongorusuzluğu devletın temel yapısının değerlendırılemeyışınde yatmaktadır Osmanlı bır asken sıstem devletıydı Yanı, devletın var lığı ordusunun teknoloıık, ıdarı, lojıstık gelışmışlığıne bağlıydı Bunun sağlanması ıçın de Durokrasının ve polıtık kurumların askerı gucun en ıyı bıçımde organızasyonuna gore duzenlenmesı gerekırdı, bu yapılamamıştır Stratejlnki tanımı Osmanlı'da en belırgın stratejının "yeniçeri ocağının" kaldınlması olduğunu du şunuyorum Tanju Akad, stratejı tanımını gelıştırıp Osmanlı'dan Turkıye Cumhurı yetı ne kayarak Mustafa Kemal'ın polıtık ve toplumsal gelışmelerdekı hareket nok tasını açıklamaya çalışmaktadır "Stratejımn ılk adtmı olanaklarla hedefler arastndakt dengelenn tyt yurutulmesı, tehdıt ve rısk değerlendırmeferıntn doğru yaptlmastdır Bunlartn yanı sıra M Kemal'ın askerlık sanatmdakı bılgısı de basarılannda rol oynamıstır Stratejımn esası olan polıtık ve asken prensıplert son derece ıyı uyguladığı eylemlennde gorulmektedır " Kurtuluş Savaşı, olmayan bır donanmaya karsın, Karadenız'den takaların ve kuçıik teknelerın taşıdığı cephanelerle kazanıldı (1) Akdenız egemenlığınden Marmara Denızı'ne sıkışılmasına yol açan olgu neydir1 Değerlendırmeme gore, Dunva tarıhıne yon veren olay Dıaz'ın 1487 yılında Umıt Burnu'nu dolaşarak Hınt Okyanusu'na ulaşmasıdır Daha onceden Kolomb'un Amerıka analcarasına gıtmış olması denız cılığı okyanuslara taşımıstır Osmanlı, Hınt Okyanusu'ndan kuşatılaığını ve bu bolge de aktor guç olanıayacağını anladığında ış ışten geçmıştı Osmanlılar Portekızlılerle açık denızlerde Portekızlıler de Osmanlı larla Kızıldenız ve Doğu Akdenız'de karşılaşmaktan çekınıyorlardı Çunku Osmanlı kadırga Portekızlı daha hızla hareket eden kalyon kullanıyordu Kadırgalar okyanus dalgalarına dayanıksız, kalyonlar ıse dayanıklı ve guçlu toplara sahıptı Aslında Por tekızlıler de Osmanlılar'dan farklı değıldı Bır anda kendılerını okyanusta bulan Por tekızlıler stratejı belırleyemedıklen ıçın okyanusta tutunamadılar Osmanlı devletı en guçlu donemı oldu ;u soylenen Yavuz ve Kanuni döneminde >ıle denız stratejısınden yoksundu Akat, şu analızı yapıyor (80) "Ancak genel stratejıye bakarsak denız egemenlıSnın kalıct btr sekılde kurulması ıçın gerekı koşulların yaratıimadtltnı goruruz Dentzcılık oylc bır alandırkı uslerı, tersanelerı, gemt ve sılab teknolojısı ve hepsınden onemlısı denızcı kadrolartya ve stratejik yonelımlerıyle bır anlam taşır Halbukı Osmanlılar 16 yuzytlın ılk yarıstnda olusan denızcı potanstyelı kalıct hale getırecek kurumlar olusturamadıkları etbt var olant da harcadtlar 1570 yılında Ktbrts'ı aldıktan sonra înebahtı'dakı buyuk yemlgının en onemlı nedenı de donanmasıntn denızcılıkten hıç anlamayan ıkt kapıkulu paşastnın yonettmıne verılmesıydı Bundan sonrakı donemde de karacı pasalartn kaptanı deryalığa getırılmesı devam ettı Bunlar donanmayt sıntr bolgelerındekt akmcılara benzettnts ve onları nasıl kullan dtlarsa donanmayı da oyle kullanmışlardır Denız gucunden yararlanmak ıçın stratejı belırleyememısler, stratejtk btr gucu çok stnırlt taktık amaçlar ıçın kullanıp heba etmıslerdır Esasen denızcı yetıstıren kurumlar da olmadtlı ıçtn 16 yuzyıltn buyuk denızctlerını tzleyen bır kusak yetışmemts, donanma gtderek daha talt roller oynamaya ıtılmış, gıderek zayıflamıstır Malta kuşatmasındakt basarıstzlık (1565) ve înebabtı'mn (1571) bunda donum noktalar olduğu duşunulebütr " Çolcus donemınde gerçekten stratejı belırleyebılen tek padışah Genç Osman'dır. Batı kaynaklarına gore Kuzey Denızf nde bır donanma kurmayı tasarlamış, bununla ıkı amaç gutmuştur Bırıncısı Yenıçerı ocağını ortadan kaldırmak, ıkıncısı de Hırıstıyan dunyasını ıkıye bolmek Bedelını canıyla odedı Tanıtmaya çalıştığım Canan Eronat'ın yapıtındakı "Ertuğrul Fırkateym" neden çurutulmuştur sorusunun yanıtı II Abdulhamıt'ın donanma polıtıkasıyla açıkla nabılır Tanju Akadın yapıtmda anılarında bunu açıklıyor (247) "lstanbul Konferansı gostermıstı kı, Abdulaztz Han'tn orduyu ve Çökiiş dönmnl ve Genç Osman donanmayt guçlendırme yoluna gıtmesı butun devletlen telaslandırmi} ve bu tesebbus cantna mal olmustu Daha sonra kopan Rus muharebesı ordunun guçlendığını or taya koymustur Eğer hanedana başkaldt ran subaylar meselest olmasaydı, Rus ordularını durdurabtlecek bır zaferı kazanabıle cekttk Demek orduya verılen emekler bosa gttmemıstı Buna karstltk bu muharebe donanmanın sayı ustunluğune raSmen bır ış goremedığınt ayrtca ortaya koymustur Çunku btzım gemılerımtztn hemen hepsınde îngıltz carkçtbaştlar vardı Bu çarkcıbasılartndanbaztlannı degışttrmek ıst.eaıg'ımız zaman lngıltere elçtsı saraya kosmuş ve bu teşebbusun îngıltere'ye ıtımadımız olmadığı bıçtmtnde yorumlanacağını açıkça soylemekten çektnmemışttr Öyleyse bır donanmamız yok demektı Çunku bu donanma hem Ingılızlerle Fransızları bıze dusman edıyor, hem de s'avaşta bır ıse yaramıyordu Faydası olmayan /akat zararı olan btr seyı muhafaza etmek aklın ıcabı dışındadır Donanmayt Haltç'e çektırdtm ve boylece Fransız ve Ingılızler'e Akdenız'de kendılerı ıle boy olçusmeye nıyettmtz olmadtğtnı anlatmtş oldum Gerçekten bu tedbır uzun sure lngılızler't ve rransızlar btzımle uğrasmaktan uzak tutmuştur " II Abdulhamıt'ın anılarında anlattığı kendınce startejı olarak saptadığı polıtıka Ertuğrul'u olume goturen yolun başlangı cıdır Donanmadan ve denız stratejısınden kesıt sunan her ıkı kıtapta da farklı okuyucular değışık yonler saptayacaklar dır • (1) Hem Kurtuluş Savast donemı hem de Osmanlı padısahlartnın denız polttıkalarım merak eden okuyucular ıÇtn bır kaynak onerebıltrtm (Erol Muterctmler, Kurtuluş Savaşında Sovyetler Btrlığın den Alınan Yardtmlar, Yaprak Yaytnevt, 1992) Ertuğrul Süvarisi Ali Bey'den Ayşe Hanım'a Mektuplar / Hazırlayan Canan Enonat /Yapı Kredı Yayınlan /84 s Osmanlı'nın Stratejik Sorunlan / Meh met Tanju Akad, Kastaş Yaytnevt, Aralık 1995 a r k a d a ş YAYINEVİ bilgisayarseverlere en iyi kaynakları sunuyor! MİCFOSOH PROGRAMLARINI M*Cf©5Offr®YAYINLARINDAN ÖĞRENİN İ ÇEVİRILERINI HEM INGILİZCE ORJINALLERINI SUNUYOR. BAYİLERIMİZİ GEZİNİZ. Ş YAYINEVİ MICROSOFTYAYINLARININ H E M T Ü R K Ç E Microsoft Windows 95 ADIM ADIM MART AYI KİTAPLARI Adım Adım Windowa*95, Vtforks 3 Alan Klavuzu NİSAN AYI KİTAPLARI Adım Adım Windows* 95'e Geçif, Wlndows* 95 Alan Kılavıuu Aüm çevirilerimizde Türkçeleştınlen Microsoft programlarının tenmlen kullanılmakta ve kitaplarımız dil uyumu ile hazırlanmaktadır. V/kur]anmızın çok iyi tanıdığı Adım Adım dizisi 8 kitaba ulaşmıştır. Tüm kıtaplar disket ılavelidir. x\.lan kılavuzları, yeni kullanıcılar, deneyimli kullanıcılar ve profesyoneller için mukemmel başvuru kıtapları olarak hazırlanmıştır. Bu dizi eğlenceli ve alfabetik dizinli mukemmel cep rehberlerinden oluşmaktadır. u kıtaplann hazırhğında Windows 95 Tiırkçe ortamırun mukemmel olanaklan kullanılmıştır. BAYILERIMİZDE MİCROSOFT*PRESS INGILİZCE KİTAPLARI DA SATILMAKTADIR arkadaş YAYINEVI / Microsoft Press SATIŞ NOKTALARI MERSİN KİTAPSA1M Telf O124.233OIO5 Fık» 0 324 212 16 2 4 ANTALYA F L T K İ T A B F V İ Telf 0 242 248 78 47 r ^ « 0 242 2 4 3 1 7 01 ANKARA AKKAOM) K Ü L r Ü H M E R K E Z İ T e l f 0 1 1 2 4 3 4 A6 2 4 Falts 0 1 1 2 4 1 5 6 0 5 7 A R K A O A Ş KtlLTOR MCRKEZİ O D T Ü ŞUBESİ Telf 0 3 1 2 2 1 0 1 4 7 0 F a k s 0 3 1 2 2 1 0 I 4 A 9 İSTANBVL Al KIM KİTABEVİ Tclf 0 2 1 6 1 4 9 4 0 7 5 F a k s 0 2 1 6 3 4 9 4 0 7 5 • BEYAZ A D A M T d ( 0 2 1 2 5 7 1 9 6 5 4 T d k s 0 2 1 2 5 8 1 1 6 5 9 • KABALC1 T e l f 0 2 1 2 2 6 1 3 1 2 4 F a k s 0 2 1 2 2 6 1 6 7 4 4 K t T A P Ç I l A R A BAVİI İKI F R V F R İ ! M F K T F D İ R B İ M . t İ S T F Y İ N İ 7