Katalog

Kapak konusunun devamı. (•• dika'nın Cağaloğlu'nda olduğu dönemde bile, bir lokali olmadı. Cemal, hatırladığım kadarıyla Sendika'ya üye de değildi. Acaba, Edebiyatçılar BirliğTnin Çiçek Pazarı'ndaki, içki de içilebuen lokali mi, yoksa Nişantaşı'ndaki ticari bir kuruluş olan Yazarlar Evi mi anlatılmak istenmiş. Asmalı Mescit bir semt ama bu adı taşıyan bir yer anımsamıyorum. Belki bir dönemin Nil'i ya da Bonem'i anlatılmak isteniyor. Fisher de olabilir. Cemal, Tomris, Ülkü'nün arasıra uğradığı küçük Alman lokantası da. Bu ayrıntılar önemlı ıni'' Belki.. Cemal Siireya'nın ilk kitabı Üvercinka 1958'de yayımlanmış ve Yeditepe Şiir Armağa'nı almıştı. Ikinci kitabı Göçebe'nın yayın tarifıi 1965. Türk Dil Kuru" mu 1966 yılı ödülünü alır. (O yıl ödülün bir tek kitaba verilmesi kararı alınmıştır. Para ödiilü de bu yüzden geçen yılîardan farklıdır. Uygulanmasından cayılan bu diizenleme de, PerinçekDuruel'in yazdıklarında yanlış alıntuanıp açıklanmış) Beni Öp Sonra Doğur Beni (1979), Güz Bitiği ve.Sıcak Nal (1988, Behçet Necatigil Şiir Ödülü) Süreya'nın son şiir kitapları. Bütiin şiirleri 1984'te Sevda Sözleri adıyla kitaplaştı. Onun imzasının bulunduğu kitap dökümleri yapıldığında, özelfikle ölümünden sona kitaplaşanlar da eklendiğinde, düzyazı kitaplarının ve çevirilerinin şiirlerinden daha çok olduğu görülür. Bu Cemal Süreya'nın şairlığıni örtemeyen bir olgudur. Çünkü Cemal Süreya, denemelerinde, polıtik portrelerincfe şiirindeki tavrını sürdürür: zeki ve alaycıdır. Cemal Süreya'nın şiirinin anahtar sözcükleri, espiri ve yergidir. Cinsellik de bu sözcüklcrin sınırlarıyla girer şiirine, utangaçlığını örtmek için: Bilinir ne usta olduğum içlenmek zanaatında Canımla besliyorum şu hüznün kuşlarını Sen kalabalıkta bulup bulup kaybettiğim kimya Yokluğun gayri şuradan şuraya geldi Bir günlcr şölenlcrlc egemen ülkende Şimdi iri gagalı yalnızlıklar dönüyor N'olur ağzından başlayarak soyunmaya Bir kez daha sür hayvanlarını üstüme üstüme Çık gel bir kez daha yıkıntılardan Çık gel bir daha beni bozguna uğrat (Ulke) Sen son kokladığım gül: adın zambak (Sen başladın artık, her şey geçsin gitsin) Sen incelikler antolojisi, uyut beni (Sesin bir cibinlik gibi soluğumu kessin) Bir kez daha diyeyim: Ozenle katlanmış mendil gibisin Sıl beni n olur kırk yıllık kirim pasım gitsin (Gitsin Efendim) Cemal Süreya'yı anlatan en doğru tanımlama kendi şiirindedir: "Çok sükür büyük şair değilim Ama, bir sır söyleyeyim mi kulağına: Cins şairim ben! Çıkar giderim, Nişancı bir şairim Gözünden haklarım imgeyi" Kendisi icin yapılan hiçbir değerlendirmeyi de beğenmediğini söylemekten çekinmez: "Şiiri de büyük şovlarla yazmıyorum Ama alevimi kimse görmüyor da Dumanlarım (tanık şairler) önemseniyor" (Dikkat Okul Var) Belki de haklıydı Cemal Süreya, o cins bir şairdi. Yaşamını ve yaşananı bir şaka gibi işleyip şiirine, "Varto deprerrtinı düşün, yardım olarak Batı'dan/Gönderil miş bir kutu süttozunu vc sutyeni/Adam süttozuyla evinin duvarlarını badana etmişti/Kansıysa saklamıştı ne olduğunu SAYFA 4 Cemal Siireva bilmediği sutyeni", şiir olabilecek aynntılarla yaşamıştı. "Gelin gibi kızararak" kadınların karşısında, aşık olduğunu saklayarak ya da aşklarını dostluğakırgınlığa dönüştürerek... Para kazanmak için edebiyatın geçerli bir yol olduğuna inanarak. Bir şaka gibi. Hep olağanüstü öneriler taşıyarak gazetelere. Ve önerilerinin ciddiye alındığını görmeden. Çalışmalarının karşıhğını istemekten sıkılarak Bir cün "Mülkiyeli"leri saymıştı da, "iki yoksul çıktı bu okulu bitirenlerden" demişti. "Iki yoksul yaşayan şair: Sezai Karakoç'la ben". Mülkiye sözündeki "mülk" sözünün yurt anlamına geldiğini düşünmekten belki. Bilgisini paraya Yaşamın alev halinin anlatıcısı çevirmeyi bilememişti. Cemal Süreya, hep şair olarak yaşadı. Bütün şiirleri de, ayrıntılı bir yaşamı da kitaplaştı şimdi. Okur, kitap dışında bıraktığı şiirlerle kitaplaştırdığı şiirleri karşılaştırıp, onun şiirde hangi ayrıntılara dikkat ettiğini kavrayabilir. Yaşamında önem verdiği kimi küçük ayrıntıları da saptarsa onun bir başka portresini çizebilir. Her okur için bir başka yüzü vardır çünkü cins şairlerin. "Geveze dualardan sıyrılmış/Taptaze bir ses gibi". • * Sevda Sözleri/ Cemal Süreya/ Yapı Kredi Yayınlart/125 say/a * "Şairin Hayatı Şiire Dahil"/ Cemal Süreya / Feyza PerinçekNursel Duruel/ Kaynak Yaytnlart/ 429 sayfa. Ctaıs Şairlm Ben Cemal Süreya Hen surnun bir cocuk Aslında her şehirde, her kadında yabancı. Her seferinde bir yanı mutlaka sürgün. Yalnız şiirdeyken eyinde, asıl yatağı orası. Öncesi sonrası, tuhaf bir çocukluk. Gülüyor hep, ama siz onu, bir de "hüznün kuşlarını beslerken" eörün; elleri, kolları, pek çefimsiz bir çocuk o zaman. "Lokman şair" oluşu bundan, her derde deva oluşu, her eve girişi, girdi mi çıkmayışı bundan, o tuhaf sürgünlükten. ECE TEMELKURAN nuşmaya ve çocukluğa doğru bin türlü büyümek Süreya. Hep neşeli olan bir çocuğun ağlamayı düşündürmesi gibi, tersine bir büyü O. Bütün ağlamaları gizleyen becerekli bir gülümseme: "Küfürden kaçma girişiminin yarattığı bir şeydir belki de bende humor. Çocukluk günlerimi düşündüğümde, böyle bir olay vardı gibi geliyor. Bir şeyi aşağılanmaktan kurtarma. Işi şakaya vurma." Once Erzincan'dan sürülme var. Kürtlerle bir Süreya'nın ilk gurbeti. Sonra, "kalbindeki küçük kuş" ölüyor, annesi Gülbeyaz. Zaten dil de tuhaf şey; Türkçe, anne bellenen bir bakıcı, "gurbetin aşka dönüşmesi", Kürt Cemo için. Baba, sarp bir kayalık. Sonra parasız yatılıda uzun günler. Hep uzakta işte, hep merakta ve sürgün. Kadınlara sıkı sarılışı, sarddı mı bütün yanlarıyla istemesi onu: "Sen yüzüne sürgün olduğum kadın Kardeşim olan gözlerini unutmadım Çocuğum olan alnını sevgilim olan ağzını Dostum olan ellerini unutmadım Karım olan karnını ve önlerini Orospum olan yanlannı ve arkalarını Ya da baştan söylemesi müthiş öksüzlüğünü: "Annem çok küçükken öldü beni öp sonra doğur beni' Feyza Perinçek ve Nursel Duruel'in Şair Cemal Süreya nın yaşamını araştıran "Şairin Hayatı Şiire Dahil" adlı yapıtlan, Sürea'nın şiirinde sezilen bütün duygulanımların şairin yasamındakı gerçeklikle bağlantısını kuruyor. Şairin ya şamının bütün ay( rıntılarıyla incelen A slında her şehirde, her kadında yabancı. Her seferinde bir yanı mutlaka sürgün. Yalnız şiirdeyken evinde, asıl yatağı orası. Öncesi sonrası, tuhaf bir çocukluk. Gülüyor, ama si/ onu bir dc "hüznün kuşlarını beslerken" görün; elleri, kolları, pek çclimsiz bir ço cuk o zaman. "Lokman şair" oluşu bundan, her derde deva oluşu, her eve girişi, girdi mi çıkmayışı bundan, o tuhaf sürgünlükten. Tersine bir ermiş, susmaya değil ko l CemalSüreyakitabı Feyza Perinçek veNurselDuruelln(sauda)ortak calışması. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 3 1 3