Katalog

Serdar Şen'den ilginç bir Refah yaklaşımı Relah Partisi'nin Teori vc Pratiği Scrdar Şcn'in 'Rcfah Partisi'nin Teori vc Pratiği' adlı çalışması, bu konudaki diğcr çahşmalardan farklı bir özellik taşıyor. Yazar farklılığı daha çalışmanın başında söylc dile getiriyor: "Bu kitapta önccliklc Rcfah hakkındaki yaygın kanıya ili^kin itirazlar vc düzcltmcler üzcrinde duruldu. Bu çaba, iyikötü, olumluolumsuz yargılardan bağımsız olarak gösterildi. Çünkü bu gcrçckleştirilmcdiği takdirdc Rchıh'ın sistcnı ici konumu ya da neden sistem dışına çıkamayacağını anlama olanağını yakalayanıayız... Genel kabul gören yargiları peşinen doğru kabul ctmek çözümsüzlüktcn başka bir şey getirmiyor." , • tçinden çıkılnıası zor bir nıetindi. Onu gcnc uyuınaya bıraktım. 95 yılı Mart ayı sonunda, Paris'c yapılmış on iki günliik güzel bır yolculuktan sonra, mctnin cksik bölünıleri, kcndilcriııi tanıamlatmak i<;in adeta beni zorladılar. Paris'c on iki günlük bir yolculuk.. ne çok şcyi biriklirmiş, kendi tarihimlc ilgili ne çok şcyi ycnidcn caıılandırmışrı. Dirilik, cesaret, çalışma gikü dc vermişti. Sonra da öğleden sonraki ya da geceleyin, yarı uykularını arasında, mctnin bölümleri arasında incc bağlarla kurulmuş bir bütünlük olduğunu bulguladım. Insan, haııgi kitabı yaymlanırkcn mükemmcl bir şey yaptığına inanabilir? Bana kalırsa yapıt nitelikleriniz aman içinde kazanabilir... Tatlı Bir Iiyliil'de yazar yaşamına giren mclankolileri araştmyor. Mclankoli eğilimi var Ozlü'de. Yıtirilmiş, 'birmiş' bir kent (Istanhul), yaşamda yitir diği birçok şcyi anımsatıyor Denıir Öz lü ye. Yolculuklar, trenler, tramvaylar bu yitiklcrin ü/.crini örtüyor. Bclki dc onlar yitüği için bu yolculuklar var... Konuşmamızın sonuııda, düzyazımn, kcndinden söz etmcden kcndinden söz etmek ol duğunıı gidcrçk daha çok anladığını söylüyor, Denıir Özlii: "Bir Fransız eleştirmen, Marcel Proust üzerinc yazarken şöyle diyordu: '(Eski) romanda... rotnancı dünyanın çcvresinde dönüyordu, (Proust'da) diinya romancının çevresindc döncr.' Romancının çcvrcsindc döncn diinya... Aına içine ycni bir rııh konulabilmiş klasik bir toman yuzabilmck için dc yanıp tutuşuyorum." (jcrçck hayatta arkadaşLırtmız ölüyor, t'kulerck yajiyoruz \in yakın dostlanmız romanlartn kııhramanları ucrisindekı 'yazar'lar oluyor \onucta Bu höylc mi vl rtıulıydı '•> "Böyle olmamalıydı. Bir kıışak, mümkiin olduğıı kadar, sona birlikte gidehilmeliydi. IilbeUe ayııı tarihtc ölemezler, aına olabildiği kadar birbirinc yakın. lirı yakın, dııygu vc düşünce alış vcrişinin cn yoğun olduğu arkadaşlarıını kaybcttim: 1%7'dc Asal Çiyiltcpe, 1977'de Güner Sümer, 1992'de Ayberk Çölok, 1995'te Oııat Kutlar... Tczer'le de esprili, derin bir diyaloğumuz vardı. Tatlı Bir Kylül'de dc, çok yakın bir çocukluk arkadaşımı yirmi yaşmdayken yitirışimi anlatıyorum. Şimdi diyaloğumun yoğun olduğu birkaç arkadaşım kaldı. Oıılan da yitirmek is tcmcm..." • Tatlı Bir Eyliil/ Demir Özlü/ Carı Yayınları/ 7 57 v G nel bir belirlenıeye varıyor: "... bırakın RP karşıtı kaynakcııeldc ıçıııde yaijadığınıız diinya ları, RP'rıin birinci da, o/cldcyse Tiirkiye'de son 10 eldcn kaynakları yıl boyuııca öncnıli siyasal/sosyal/ dahi göstermekte ekorıoınik de^işimlcr l>irbiri ardına ya dir ki, bu parti tsşanmakta gündemimizc girnıektc. I lcnüz lamcı bir parti olbu dcj^i^imlcr birer yapısal dönüşüm madığı gibi, gelenoktasına ulaijamanrakla birlikte bizleri cekte kurmayı he önemli ölçiidc ctkilemekte. Iştc Scrdar deflediei Adıl DüŞen'in çalışması da yinc bu genel çerçevezen'de tslam? bir projc dcğildir. 1 ledeflede bir ihtiyacın iiriinü olarak ortaya çıkınen Islanı motiOeriyle tamamlanan kapiyor. Ulkemizde, son dönemdc fhcr ne ka talist bir yoldur. Refah Partisi, lslanıiyeti dar kökleri daha dcrinde olmakla birlik tcj siyasal gündenıinıizc Rcfah Partisi di kapitalizmin yenidcn üretimini sagiayan bir araç konumuna getiriyor. Adil Düzen, yc bir olgu geldi, oturdu. Bu olgunun bcyaşamın hcr alanının tslami anlamda örrabcrindc siyasal ve kiiltürel bağlamda gütlenmcsine denk düşmüyor. Relah Parçeşitli incclcme aıaştırma ve tartışmaları tisi'ne gündelik politikanın sınırlılı^ı içiniçeren bir dizi çalışıııa ortaya konuldu ve den bakarak bu sonuçları çıkartmak elkonulmaya dcvam ediyor. bette münıkün dcğil." (s. 27)Scrdar Şen Scrdar Şen'in 'Retah Partisi'nin Teori bu bclirlemesini Refah Partisi'ne kadar ve Pratiği' adlı çalışması, bu konu üzerinıııanan siyasal hattm siyasal vc sınıtsal gede yapılmış olan diğer çahşmalardan hayli lişimini, dönüşümünü öncelcyip, Rcfah ın farklı bir özellik taşıyor. Yazar farklılığı bugün kapiralizm ve ülkemizin ckonomik daha çalışmanın başında şöyle dilc gctiri sorunları karşısındaki tavrını yine Refah yor: "Bu kitapta öncelikle Relah hakkındaki yaygın kanıya ilişkin itirazlar ve dü Partisi'nin 4. Büyiik Kongre'sini inceleyip zeltmeler üzcriııde duruldu. Bu çaba, iyi ortaya koyuyor. Yazarın bclirlemesine göre Refah Partisi serbcst piyasa ekonomisikötü, olumluolunısuz yargılardan baöım ni ve özel scktörü savunan, tslami söylesız olarak göstcıildi. Çünkü bu gerçekleş min özelliklerini taşıyan, kapitalizmin tirilmedi^i takdirde Rclah'ın sistem ıçi farklı tarihsel evrelerine göre farklı yapıkonumu ya da neden sistem dışına çıkalanmalar oluşturan, bir yandan demokraıııayacağını anlama olanağını yakalayama si, sivil toplum gibi yapıları, bir yandan yız... Genel kabul gören yargiları peşinen da tslami morifleri keııui içinde taşıyan ve doöru kabul ctmek çözümsüzlüktcn baş bu aıılamda eklektik anlayışa sanip bir ka bir şey getirmiyor." (s. 89) örgutlcnmediı. Buradan da anlaşılacağı gibi yazar gün Utklik ve Refah Partisi'nin tutumu delik siyasal söylcınlerin ve genel yargıla rın dışında Refah olgusuııa' salt şimdi Işte taın ıla bu noktada ortaya çeşitli noktasından değil; geçmiş/şimdi/gelcccksorunlar çıkmaktadır. Bunların cn başınten olusan tarihsel vc toplumsal sürekli da isc hiç kıışkusuz tutarlılık/tutarsızlık lik, başka bir deyişle bütünsel bir tarih sorunu gclmektedir. Serdar Jjeıı bu durubilinciyle bakmayı deııiyor. Bu isc bera ma örtıck olarak laiklik hakkındaki Refah y berinde MNP MSPRl 'nin aralarındaki Partisi'nin tuiumunu tcorik/pratik düzeyiçscl ilişkilcri, davandıkları sınılsal tabanı de inceler ve bu samimiyetsiz/tutarsız tusöylemlerinın benzeıiikleıini ve tumu ortaya koyar. Retah Partisi'nin 4. Büyük Kongrc'sinhırklıllklarını, süreklilik ve süreksizlikleri de laiklik ile ilgili olarak Türkiyc bağlani ncsnel bir bakışla incclcmcyi vc dcşifre mında bir tür Bizantinizm'in [din ile kilietmeyi gerektinyor ki; ya/.ar kıtabında senin tamamiyle dcvletin kontrolünde bunu gerçekleştiıiyor. Doğaldır ki böylesi bulunması, nc bafiımsızlık ne dc özcrklik bir çalışma, öncelikle şıı aeil soıuna yanıt haklarımn tanınmasıl yürürlüktc oldufiu bulmakla işe başlanıalıdır: Rcfah Partisi bclırlcmesi yapılır. Serdar Şen kitapta bu lslamcı Parti mi.' Bu soruya yanıtı Serdar durıımdan doğan tutarsızlıgı şöyle ortaya Şen yine Islami kesimlcre dayanarak, Re koyuyor: "4. Büyük Kongresi nde yukar tah Partisi'nin geçmiş siyasal sımfsal tc daki düşüncelerin fBizantini/.m] ifade mellerini gözönüıule bulundurarak ve kacdilmcsine rağmen RP'nin Diyaner tşlcri pitalizmlc ılişkisi içinde ortaya koyuyoı Başkanlığı'nm kaldırılmasuu talep etmeRelah'ın 'Adil Düzcn' savını vc bu savın ınesinı, lmamHatip Okullannı cleştirmekapilalizmle olan ılişkisini yine doğrudan uıcsini anlamak çok zor. Tam tersine, yü kaynaklara yönelerek araştırıp şöylesı geERDAL YILDIZ rütülen propaganda strasındu Lirbakan'ın tmamHatip okulu açmada kırdığı rekor lar anlatılır (s. 70) Peki, nasıl oluyor da RP son 10 yıl için dc oldukça büyük bir siyasal gelişmc gösteriyor ve büyük bir hızla örgütlencniliyor? Bu soruya verilecek yanıtlaı çeşitli olmakla birliktc en temel nedenler olarak RP'nin tslami örgütlenmelcr üzcrinden gitmesi iliski tarzını geliştirmesini göstcrebiliriz. Organik ilişkı tarzının kapitalist toplumdaki Dİreyin yabancılaşmasına karşı oldukça başarılı olduğunu ve birebir ilişkiler üzerinden kurulan bir örgütlcnmenin RP'yi daha büyük bir kitleselliğe taşıdıjhnı söylcyebiliriz. Bütün bu bclirlemeleri oldukça nesnel bir tarzda, gcleneksel laik antilaik çerçevenin dışında, yukandan ve sımfsal bir bakış acısıyla gözlcr önüne serip, RP'in dünya ekonomisiyle ilişkileri bağlamında gdecektc ulaşabileceği noktalara ilişkin projeksiyonlarda bulunan Serdar Şen, buradan harekctlc Türkiye'ye ilişkin şu tcmel belirlemeyi yaparak kendi bakışını da netlikle ortaya koymakta: "RP'nin de diğcr sermayenin sözcülüğünü yapan par tiler gibi en büyük korkusu, sermaye kar şıtı yaklaşımların yükselmesi ve kitlcsclleşmcsidir. Bundan sonra dünyanın ve Refah Partisi'nin gelcceğini belirleyecek en önemli faktör, çıkarları dünyadaki mevcut eğilimlerlc, karşıt olanların kendi lcrini ifade edebilmcleri olacaktır." (s. 159) Siyasal/toplumsal kültürümüzcie son birkaç yıldır RP ile ilgili olarak oldukça fazla incelcmearaştırma yayınlandığı bir erçek. Ancak bu çalışmalar büyük ölçüe gündelik popüıcr Kaygıları temel almakta ve buna bağlı olarak ortaya nitelikçe değil, nicelikçe büyük ve oldukça öznel bir kitap yığını çıkmaktadır. Siyasal kültürümüzdeki [deyim yerindeyse] bu enflasyonist ortamda, Refah Partisi'nin tslamcı bir parti dcğil de, kapitalisr bir parti olduğunu; ezilenlerin dcğil de, czen lerin partisi olduğunu; demokrasi yanlısı değil de, totalitarizm yanlısı olduğunu; ideolojisinin bütünsellik değil de, eklektik bir içerik göstcrdiğini yine RP'nin teori ve pratiğinden hareketlc ortaya konul duğunu görmek isteyenler için bulunmaz vc biricık bir çalışma ö/.elliğini göstermektedir Serdar Şen'in kitabı. • Sermaye kapşıh yaklaştmlar S Refah Partisi'nin Teori ve Pratiği Refah Partisi: Adil Düzen vc Kapitalizm/ Serdar $en/ Sarmal Yayıncvi/ 99 5//75 ı. CUMHURİYET KİTAP SAYI 294 SAYFA 17