Katalog

GÜLTEKİN EMRE ££ T""\ ütün şiirlerimi doğactan soyliir~^ yorum ben. Sözciikler fışkırıJLJ yor; benim yııptıgını onları 'avhıyıi)' sıraya dizm.ek, yazmak 'tutsak' elmek yani. Daha sonra bu tözü işleme başlıyor." (Bakır Çalığı, 1994, s. 7) Yukardakı alıntı, yayıınlanmış beş şiir kirabını Toplu Şiirler ('19631993) başlığı altında yenidcn yayıııılayan Güven Turan'a ait. Hcr yazar, şair gibi, o da, bir sözcük avcısı. Sözcük avcılığı ve avladı^ı sözcükleri işleme onun şairliğini belirliyor ve şiirlerine damgasını vuruyor. Yirmi yıllık sürcdc yazdıklarını yenidcn okurken, Güvcn Tııran'ı Giiven Turan yapan şeyin ne olduğunu bulmaya çalıştım. C) ise, keııdi ^iiriııc ilisk.ii) şöyle ışık düşürüyor, Bakır ÇalıgYnda (yarı aforizma, yarı günliik), şöylc açıklıvor: "Her yazdıgım şiir 'ben'imin gömütlüg'üdiir... Beni kuran binlerce 'ben' pıııçıı pnrça yeniden kurııluyor şiirlerimde.' (s. 11). Aynı ki taptaıı, yine Güven Turan'ın kendi şiirinc ilişkin bir başka sapramayı da alınrıf.ımak istivorıım: "Biçimci değilim ben. Birtakım dize kuruluşlarma gidiyorsam, bunıı koıuışmıı ritmini yakalamak ı\in yapıyorum." (s. 7) Rıı alıntılardan sonr.ı, Güven Turan'ın şiirlcrinde adıın adım iletlemeye başlaya biliriz artık: Güneşler...Gölgeler, 1963 1979 yılları arasıııda yazılan şiirlerdcn oluşur ve kitap 1981 'clc okuıl.ı buluşıır. Güvcn Turan, daha ilk şiirlcrindcn b.ışla yarak, dog'aya rtırkun bir şaır olarak çıkı yor karşımıza. İlk kitabmın ilk bölümü de ilginç; "yaşlı bir ilk yaz". Bu böliiındeki şiirler 196374 arası vazılmış "Bir köşesinden tutulmuş gibi yarı gecede", "kopuk bir damar gibi vuru'Vkcıı yaşam, yal nızlık, densizlik, "taş çağının yarası.". Onun şiirinde "Karanlık, ışıgın oldugu yerdc yaşar." ("apcanlı bir vaşam karşılar sonra sızi dızderinde, ınif,ılerinde. Yaşamın tiinı kıvnnılarına, kıtılnıalarına, so luklanışına, acılarıııa. lui/.ünlerine, sevdalarma, aynlıklarıııa. yalııızlıklarına, tlüşlerine... .sdkıılursunuz Güven Turan'l.ı bir liktc. "Sanki bir bilmediği"ni araştırır gı bi bakar dünyaya, ^evıesine, nısneleıe, vaşaıııa.' Bulduğu, kiıııi zaııuın "Sarışın bir inilti" de olabilir. O şiiıv dıırdıı nııı, "bulutların" bile "Dirilir dili", "Okşanmış aynalar gibi önlerinde". Güven 'Iııııın'ııı şiiriııde doöa tiiııı lıal lcriyle işlcr i(,'iıııize, kendinıi/.dcn biri bili riz doğayı, övk' yakın durıır bize "biraz daha mavisinden işler/ çatlayınca gök ayak sesleriyle". Albüıııler, resiınler, mev simler, ciçekleı, seıpilip ^elişeıı sevdıılaı "seslerlc scssizliğirı arasında", "îçi"mizdc "biiyüyen gözde" alırl.ır yerlcrıni. Sulııboya rcsimler göziimüzüıı onünılen ge çer bir bir. Kü(,ük lırça darbcleri, kücük tablolar: "Duman basar gibi bacadan/ Basıyor sis/ Salınıyor ağaçlarm arasında/ Saydam bir maviye/ Işınlıyor yaprakları". Güven Turan ise, dıırmadan "...kopartıldığında dağılan/ dağ çiçekleri solıı yor"dur "yüreği"nde. O, aslında, "yele saçlı bir kızın alnında"kı şiirin peşiıuie dir, "Dolaşır gövdelerde susuzluk", deyip. Aynalardakı sonsuz p.örünniye karı şır, "Bir aynaya girerim"; aklı yine d> doğiinın sırlaıını ılevşirıııedfdir lıep. "Dağlara bakarak dcnizi işler" "cama", SAYFA 8 Güven Turan Dilin omupiliğindeki şiirler ve şairi Güven Turan, 60 kuşağı içinde, kendi şiir çizgisini giderek derinleştirmeyi başarabilmiş bir şair. Yayımladığı Toplu Şiirler, onun, bir dönemi kapattığını gösteriyor gibi olsa da, son dönemde dergilerde yayımladığı ve kentlerde odaklandtğı şiirlerinde de, aradiğı yeni kanalın ipu(,larını bulnıamız olası. "esmerleşen bir ıslaklıkla" yaslanır v.ış.ı ııiıi. O, alnında "döğmesi olan görüntüleri"ıı peşindedir durmadan, yakaladı^ını şiiılerinde ağırlar. Cîüvcn Turan, yalın bir şiirle çıkıyor okurunıın karşısına. Konusma dilinin ra hatlığıyla, kcnılini hiç zorlaıııadıın, uiin lük difde dolaşıııunı sürdüren sözcükleri yenidcn üreterck şiirinin omurgasını oluşturuyor, "gece yarısı birden düşen kış" gibi, "narın yüreğindeki ışık"hı. Sa bırla işliyor imgelerini, süzcüklcrini kaınıviçesindcki şiirlere. Kcndiııc özgü iıııge ler de yadırgatmıık okııru: "Sis nasıl acır?" diye sordu£unda, yadırgatınaz kimscyi. (liinkii, acı, acııııak ıl.ı son ılcrece ınsanidir, bizinıle vardır, bızinı dışımız da değildir. Aslında "Gizli bir dövme gibi taşıdığımız hüzün'Vlür, "Ağırdan aldıfiımız yaşam'Ma. Biivük kcnrtc bıınal.ın bir bıreyın ıliinvasınd*a, aşk ile aynlık aıa sında gidip geleıı bir iıısanııı yaşaınında, kcndini doğ.ıva atınava calışaıı bir sabıısızın ıluygıılarında ge/iniıiz biz de şiirleri okıırkcn. Pcş (1982), ikiııci kitap olarak, Gölgeler...Gölgeler'ılen bir yıl sonra çıkar. Kurınaca bir dünyanın ıçiıulen scslenir gibi gözükse ılc Güvcn Turan, bizi sevdaların, ayrılıkların, gurbetlerin, özlemlerin icilıe çekcr durmadan. Kiıabııı ilk sjiri Bir Sevdanın tçyiizü, 7 Ağustos 198()'dc Istanbııl'da yazılır, soıır.ı Amcrıka'da siirer şi irler. 2(j Mari 1982de Istaııbul'da yazılan Bir Kentin Sessizliği şiirc bütünlcncn Peş'teki şiirlere, 28 Ka.sıııı I968'de Sanısun'da yazılan Yaklaşan Kar'a Şiir de ek lcnir. Peş'teki şiiler bir biitiin oluşruru vorlar. Güven Turan'ın şur kıtapları, lıep bir bütünlügü sergileıleı: I3iyinı ve içcrik bütünlüğü, bu nedenle, tok sağlanıdır. Ses uvunıundan, dizeye, seçilen temalardan, bıçıme dck büyük bir uyıını içinde ılır şiirler Böyleıe, okur, Güven Turan şi iriııe dalıa eok ısınıyoı, daha çok sokulu\(n. "Çatal «,atal olması yüreğin/ Boşa Cüven Turan, daha ilk sürlerinden ba$layarak, doğaya tutkun bir şair olarak çıkıyor kar$ımıza. değilmiş gıırbetçilerin/ Dilinde." Jlk şiir kiiabında pek lazla görülmeyen nokt.ılama da agırlıkh olarak ycr alır bLI ikiııci kitapta. Peş'teki şiirlerde de pastel rcnkler, okurıın dünyasını da boyamaya başlar lıeınen: "Sonra kış gelir/ kar yağar/ Kokular öliir/ Yalıtılmış bir dünyaya gireriz Birden/ Sessiz/ Kahverengi/ ile gri arasında/ Gidip gelen/ tçimizdeki uykıı/ Silkinir uyanır/ Kucaklar bizi". Güvcn Turan'ın 3. şiir kitabı Sevda Yorumları, 2. kitaptan 8 yıl sonra 1990 da yayımlanır. Çoğunluk hüznün ağır bastığı şiirleıden oıuşur Scvda Yorumları. Sc\r daııın yorunılanması, ac,mılanması, derinleştirilınesinin şiirleritlır i. kitaptakı ürünlcr. Güven Turan şiirinin dafıa da derinleşriği, beliıginleştiği örncklcrdiı okura sıınulan. "Hüzün/Ncdcn bu kadar güzelsin", dedikten sonra, "Hüzün Yalnı/lığın dokunuyor bana"yl;i duygu seli arasında ılo laştırır Cîiiven Turan bizi. Ncsnelerin şi irindeki ağıılıgına sılatlar da cklcnir. Yap Up,ı işi durmadan sorgıılayan birıdır de Güvcn Turan: "Nereye kadar giderim/ Durdugum yerde/ Hep o soru var/ Sevişmemde/Yediğim yemekte/ Bir mektubun altına/ Atlığım imzada." Elbette, bu sorgulaınada çatışnıalar da, ayrılıklar da, kavuşınalar da, ö/lcınlcr de, kırgınlıklar da, kırılnıalar da ycr alaeaktır, alır da. O yine de doğayla iMİıatlaıııayı yegler. "(iecc/ Yeniyetme bir nıevsim/ Kokuyor hcr tarafta." Cîüven Turan'm Doğal Tarihi'nı dc ögrcnmck ısrer misınız.' Işte. "Dörı im:/ Yel: Yelin eğdiği bir yaprağın/ üzerinde durmuş/ Su: Bir çiy lancsini cmiyor/ bir yusufçuk/ Ateş: Binbir kıvılcım/ güncş kanatlarmda/ Toprak: Yer ağır ağır tütüyor/ sabahta." 4. kitap, Bir Albümde Diiıl Mevsim (1991), Yuııus Nadi Şiir Ödülü'nü alıı. 4. bölünıden oluşur vc lıer bıılüındc 12 şiıı yer alır. "güz resimleri"nı, "kış resimleri", "ilkyaz resimleri", "yaz resimleri" iz ler. Mevsimleriıı degişnıesi şiirleıe yansıı keıı, do^anııı insan üzcriııdcki etkisi ile şiirlerin ruhuna kazınır: "Bulutlar/ ...Açılan/ örtülen/ açılan/ ...Renk değişir/ kendine kapanır/ mavi/ ...Pastırma yazı geçince/ her yer/ ukşam" Bir Albümde Dörl Mevsim de, Güven Turan, sanki beşinei ıncvsimi arar gibulır. Izlcninıci bir rcssam gibidir yer yer. 4. kı tabı okıırkcn, Vivaldi'nin Dörl Mevsim'ini ile diııleıneyi uııulmayııı. Şiirleıie ıııüzik bütünleneccktir. Sonra ıncvsiıniııe görc ycmek yenecek, ona göre gıyınıle cck, ona göre yaşanacaktır, yani mevsim ler belirlcyecektir dünyamızı, yaşamımızı Sevda ise tiiın mevsinıleıe eşit dagıtılıııış; her mevsim aşka yer var. Aynlıklar da, mevsimlcrin ve aşklarm göbeüindc kcndılcrine ycr bıılur. f lüzün vc sıkıntı insanın peşini hie bırakmaz: "Canım ilkyaz/ iirKÜtüyorsun beni/ ancak aşk anlayabilir/ seni". "Dalgın sabahlar", kısalangünleı, "Hasat/kokusu", "Sarı başak", "Kırlangıç çığlıkları", gölgesi yanan zeytin...yaşamınııza iz bırakıp geeip gidcr hcr yıl: Pas ( toral bir anı olarak, pasrel öykıilerin kah C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 2 9 5