Katalog

Delioğlan ve Diâerleri Oyun vc öykü yazarlanmızdan Aydın Doğan, öykülerinden sonra bu kez de beş oyunuyla okurların karşısına geliyor. Oykülerinde olduğu gibi oyunlarında da özdc!} canlılığı, düşüncn insana özgü yalımı; yaşamın binbir acı vc serüvenlerini, kısaca bu oyunlarda bütün bir Anadolu'yu görüyoruz. ABDULLAH RIZA ERGUVEN Bir biz Nc biz Bir biz Ne biz gece öldürdüler bizi o değildik ölen belli oldu ne öldüren o gece bedreddinlerdik gece gömdüler bizi o değildik gümen belli oldu ne gömülen o gece bedreddinlerdik ması/ durunuı da olclukca ılgınv Btıyük kentlere gıden oğulların fabrikada çalışmak ya cla o tabrikaya ortak olmak isteklerı onları yoksul babalanndan lıabıre paıa ı^temeye /orluvor! ((.ocuklu ğıımda da Avanos'ta böylcsi olayları anımsıyorum! Ovunda inanılmayacak ve masalımsı örgeler (motiller) ve 2. Kötu'nun "meşe yaprağından para, çnvdar sapından insan yaparım" becerı ve abartıları oyıınıı daha da ö/gün ve ilginç kılıyor. Anadolu halkının arasında böylesi inançlar, aldatmaca yolları bugiin de var1 Bu da 1200 yıl önceleıı, VII. yu/.yıl ilkel Arap oymaklannı oyalama, aldatma kurnazlığından, hazırlop (lennetCehennem masallarmdan artakalan inanç kırıntıları. Buz üstüne dökmc ya ı\\ ()yun sanatçısı Aydın Doğan, böyle bir inanç olgusunu boşuna ışlemecli! Bu inanç olgusunu sanatının gücü ve becerisiyle de insanlığın ıısgücüne çiviliyor. Bir sanatçı onuruyla "bu budur" diyor. Anadolu halkının maballaşmış inançlara nasıl inandığını, inanabılece ğini de bir çırpıda gözler öniine sergiIeyiveriyor. Bu bir ustalık, oyuna örgii lencn! Yazarken ııstalıkla kalemını kullanı Aydın Doğan'ın tüm oyunları yayımlanıyor vor Aydın Doğan, ama bu kalem yalnız kalmıyor. KaTeınine cuç vcrcn yanı, onıın bu kalemını olaylaıı, olguları okuyucunun usgücune yansıtan niteliği. Bu da onıın kalemini yerinde vc zamanında bir hrça gıbı kullanması! Yazar kalemın vc fırçanın belirlcmc vc yansı tıcı gücüyle yaşamın ve toplumun olanakları üzcrindc işliyor, yeni bir toplumun kurucusu okmık. Cezanne, doğanın doğal renklerini nasıl vermış, Van Gogh doğayı bütun canlılığıyla nasıl yansırmışsa; bir sanatçı olarak Aydın Doğan cla oyunlarında onu yapmıştır. Bedri Rahmi'nin Anadolu'yu yansıtan resımlerindc olduğu gibi olayları, olguları bütün canlılığıyla gözler önünc sergıliyor. Anadolu halkının gözeneklerine işîeyen ve VII. yüzyıl ilkel Arap oymaklarından kalma ve herşeyi tanrısal bir güce bağlama üşengen liği bu oyunlarcia su yüzünc çıkmaktadır. Sanatçının gorevı dc olguların, olayların ne olduğunu açıklama, hiç değilse yansıtmak, "bu budur" demek değil midir? Bu oldukça 7or bir duruın. Doğan, bu zor durunıun üstesindcn gel Sanatçının görovi O yun ve öykü yazarlarımızdan Aydın Doğan, dahü öncc öykülcrini okuyuculanna sunmuştu. Sanatçı bu kez beş oyunuvla karşımi7da. Oykülerinde olduğu gıbı oyunların da da özdeş canlılığı, düşüncn ınsan.ı özgü yalımı; yaşamın binbir acı ve serü venlerini görüyoruz. Kısaca bu oyıınlar da bütün oir Ân.ıdolu'yu Delioğlan ve Diğerleri adlı yapıtında bcş oyun sergılenıyor: Delioğlan, Nivya, Piyondaki Ses, Karanlık Tablo, Çıplak Işık Altında. Oykülerinde Aydın Doğan, anlatı sanatının doruklarına tırmanarak okuyucularını nasıl umulmadık olaylar, olgular dünyasına çekmiş, toplumun yaralarını apaçık, belirli biçimde açıp yaymışsa; başta Delioğlan olmak üzcre bu oyunlarda da özdeş canlılığı ve bircyin, toplumun yaralarını deşerek yeni bir toplum olnıa çabasını görüyoruz. Bu özentili bir çaba değil; toplumun içinden gelen, toplum içinde kabarıp büyiiyen yaranın iyileştirilip onarılması. Oyunlarda kişilerin konuşmaları, bir sorunu ele alma biçimleri de bu görüşümüzü pekiştiriyor. Bunun en canlı ör~ neklerinden biri de, ılk oyunda yaşamın bütün ağır koşull.ırını usrundc taşıyan Delioğlan1 Delioğlan dcyip geçmi'yehm O, sanatçının yaratmış olduğu, ama yaşamın içinden gelen bir kisi, y.ışamla yogıul mııs' Bunun böyle olduğuıuı, oytıntl.ıki kişilerin konuşmaları Delıoglan'ın durum ve yanıtlan, acıları ve olayları viık lenme gucündeıı anlıyıuuz. Oyunun ba.şkişilenndcn Hamhum Bev, "kanlı canlı aramızda yaşayan, diinyayı yutsa daha yok nııı divenlerden..." Delioğlan'ın bıışevleı bimııvornıuş gibi gorıınıımıı .ııdınd.ı çalışmaya, doğrıılıığa eğilimi, Inmıı ovunıın sonıı ıuı dek sıırdıırmeM toplumun yaralarını lyıleştıımede uınek k.is>ı olaı.ık belırır. Bir babanın oğullaıı kaışibindakı oı\ Yaşamın fçinden bir kişi Yazarken ustalıkla kalemini kulianıyor Aydın Doğan. ama bu kalem yalnız kalmıyor Kaiemlne guc veren yanı, onun bu kalemini olayları, olguları okuyucunun usgucune yansıtan niteliği. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 2 9 5 SAYFA 12