Katalog

Çıplaklık yasalan ya da insanları üzmemeyi ilke edinen ilk yasa koyucu kralın serüvenleri Kral Pausole'ün Serüvenleri HALİLGÖKHAN D aha oncc Kadın ve Kukla adlı ro manıyla karşılaştığımız Fransız yazar Pıerre Louys, bu kez Kral Pausole'ün Serüvenleri ıle yanı başımızda Eylul 1898'de bıtırılen ve Tean de Tınan'a adanan bu roman, duşs>el bır kralın, yasa, yargı, adalet, ozgurluk ve çıp laldık uzerıne temalarla bırbırıne geçırıl mış seruvenlerınden oluşmuyor yalnızca Bu seruvenlerde onlarca soylunun yanın da 366 kralıçe, yamakJar, kalfa kadınlar, bahçıvanlar, bekçıler, saray uşakları, dan sozler, çıftlıkte çalışan kızlar, polısler, otel hızmetçılerı, koylufer ve halk da yer alıyor Kıtabın gırışınde verılen dokum, neredey se mahyetı oldukça pahalı tutan bır fılmın kadro dokumunu andırıyor Trypheme ulkesının mutlak hukumdarı olan Kral Pausole, saltanatının yırmıncı yı hndayken, sakın geçen uzun gunlerden sonra.gununbırınde.yaşamdakıguçlulde rın ve şaşkın bır ruhun farkına vanyor Korkulan bırı değıl de sevılen bırı olduğu bellı olsun dıye, yanına muhafız almadan dışarı çıkan Kral Pausole, atalardan kalma Gelenekler Kıtabı nı sadeleştıre sadeleştı re, ıkı maddeden olusan ve en azından "Halkın kulağına fısıldanma gıbı bır ayn talığı bulunan bır yasa yayımlamayı başar nııştı " Yasanın tamamı suydu TRYPHEMFYASASI 1 Komşunazararverme 2 Bunu ıyı anlayınca, tanının ıstedığını yap Yazara gore, kuşkusuz, ıkıncı madde, hıçbır ulke yasalannca kabul edılmemıştır ve ozellıkle halkın en çok beğcndıgı d< neaynı maddedır YıneKralPau oa/ı kışısel ozgurluklerı gundelık y.ırgılarıyla kurtarmak ıçın bır kıraz ağacının altını mahkeme olarak seçmıştı Adaktı burada dagıt ıyord u ü n a gore ınsan, çagına uygun olarak yaşamalıydı Bu <,ok guzel toprakların bulunduğu Trypheme ulkesının sıyası hantalarda bu lunmavışının neclenı yazara gore, bu ulkc vekarşı toplusessızlık"eylemının duzen • lenmışolmasıydı Mutluhalklarıntanhıol madıg'ıgıbı rahatınsanlarmdatoöraryala rı voktu Yenı çızılen hantalarda bılınme yen jerler beya/ olarak bırakılırkcn, Trypheme ulkesının Akdenı/ harıtasında kıyerı mavı olarak bılırtılmıştı Bu duruın ı\d Pıtrre I.ouys nın aklına gelmeyen, gel ımş bılc olsa ya/nıadığı bır olasılık çıkıyor ortaya Trypheme, kıyıları bızım kıyıları mi7a benzeyen bu yeşıl yannıada gercektc mavı bır deni7 ulkesı mı1 Yoksa tarını ve tografyası bulıınmayan ınsanlığın ııtancı na, adaletsı/lığıne, hak tanımazlığına batmış; sular altında k.ılmış dıışsel ve yenı bır Auanlismı' 1 ouys Trypheme'e karşı duzenlenmış olan toplu sessızhgın yazınsal plandakı ı/. duşumunudeşoyleverıyor "Guçlu yapıtların doğuşu sırasında edebıyat eleştırmenlerı arasında duzenle nen ve genç yetenegı ılk gulumseyışının or tasında susturan gızlı ve apansız bır anlaş maya buad verıldıgınıherkes bılır " K İ T A P S A Y I JJaha önce "Kadın ve Kukla" adlı romanıyla karşılaştığımız Fransız yazar Pierre Louys, bu kez Kral Pausole'ün Serüvenleri ile yanıbaşımızda. Roman, düşsel bir kralın; yasa, yargı, adalet, özgürlük ve çıplaklık uzerıne temalarla birbırıne geçirilmiş serüvenlerinden oluşmuyor yalnızca. Bu serüvenlerde onlarca soylunun yanında 366 kraliçe, yamaklar, kalfa kadınlar, bahçıvanlar, bekçiler, saray uşakları, dansözler, çiftlikte çalışan kızlar, polısler, otel hızmetçileri, köylüler ve halk da yer alıyor. Trypheme'ın yasal ve sıyasal olanaksızlığına ve yokluğuna karşın yazar, Pıreneler'den Ba leer sularına doğru uzanan ve Katalonya'ya ve r ransız ROUSMI lon'una yakın oiduğunu onc surduğu bu ulkenın en azından kurgusal yerlemınde ısrarcı go runuyorveeklıyor "Orayagıttı ğını ıçın oradan soz edıyorum Kendısu^ınyazdıöımgerçekoy kuyu, beş dakıkadır bır duş uru nu olarak goı memesı onemlı dır, çok onemlı dır okuyucu nun " (Trypheme ulkesının ulusa) gıysısı ve gıyın me geleneğı açı sından bırkaç onemlı not da ha Tryphemelı genç Ki7İarın ulusal gıysısı saçlarında renk lı Dır eşarp vc ayaklarında ^ı pıdık tcrlıkter olu^an bır çıp laklıkgıysısıydı Ayrıta Kral Pa usole, çırkın ya^lı ya da sak u bırınsanın gorunui)Unun bazıları ıçın ıstı rapverıcı oiduğunu dıışıınuvorveyalni7ca kusurlu çıplak vucutfarın degıl, çıplak yu/lerın dcgorunmesını yasaklıyordu ) lnsana, başkalarına /arar vermeyetek bıçımde, her ısttdığını yapma o/gurlugu tanıyan, ya^amın bıraz üaha tatlı ve kofay olmasını saglayan Kral Pausole, belkı de, yu/yıllardır insanları uzmemeyı ılke edı nen ılk yasa koyucuydu Onun yaşamıço gu zaman kıiijku vegeçıcılık uzerını; kurul mu^tu Buyurganvekararlıolmaktandeh şete kapılırdı Buna karşın ba^kalarına karşı olan gorevlerını tartışmaya yer ver meyetek buyuk bır açıklıkla farkeder vc halkla ılgılı kararlarını belırgın bır tutarlı lıklaverırdı Kuşkucu olmak, geçıcılık uzerıne yaşa mını kurmak ve buna karşın gorevlcrınde belırgın bır tutarlılığı gozetmek kuşkusuz, klasık bır hukumdarın değıl, ulkuscl bır ınsanın, hatta bır sanatçının nıtelıklerıy mış gıbı gorunuyor Bu baglamda Pauso le'un, yonetımı bır hak, ınsanlık ve ozgur luk sanatı olarak elc aldıgı duşunulcbılır Yıne kralın, kendısını ozel karar verme sıkıntısından ve haremın dekı kadınlan da bu ozel kararla rın keyfıyetınden, adaletsızlığın den korumak ıçın haremındekı kadın sayısını, tartışmalara ve alınganlıklara meydan bırakma yacak bıçımde 365 'e indirmesi, yonetsel duyarlılığın bırgostergc sıolsagerck Ozgurlukçu ve adaletlı kralın mumunun dıbını ışıtmadığı ayrı ve acı bır ger çek Zıra 365 uvey analı Prenses Alıne, halkımn gelc neklerıne karşı hoşgorulu dav ranan babası nın çelışen bır ahlak tutumu na yenık duşe rek kendi sarayında tulsak duşen bır o/el koşul kurbanı Bu kurbanın ıpıdeşukuralla çekılıyor "Hıç bırkuralherke se gore yapıl mamıştır Trypheme'd e gu7eı yasaklar vardı çogu ke/ Bunlardan en ılgıncı de ga /etelerın rezalete neden olan ya da yaıan haber yayınılamalarının yasak olnıasıvdı Saraya gelen bır ovuncu toplulugu ıçınde bulunan vc prens rolunu oynayan gcnç kı/ Mırabelle'e tutuiarak onunla gıden Pren ses Alıne'ın kaçışı bıle gazeteıerde yer al ınamıştı Saraydan kaçan Prönses Alıne'ın peşıne duşmektc bır naylı gecıkcn kral, yanına yardımcı olarak ıkı kışı almlştı Ilkı, naşha remaöası Taxıs, ıkıncısı ıse, aynı zamanda hızlı bır çapkın sayılan genç soylu Gıglı o'ydu Cjiglıo ıle kralın yenıden karşılaş malarında ozanlık u/erıne geçen lusa soy leşı anılmaya değer nıtelıkte " Neden bır o/an olmak ıstıyorsun/ Komşumun gozuyle hıçbır şey gor memek ıçın, sınek bıle olsa Komşunusevmıyormusun? Onunkotııluğunuıstemem Onungı bıolmamayıyeğlerım.hepsıbu " Yaşlı kral, genç soyluya deneyım uzerıne etkıleyıcı bır ofiut venr "Deneyım bır ıse yarama/, aynı bır olay, benzcr koşullarda gerçeklcşmez hıçbır zaman " Gıglıo'ya go re kral şu sanatı oğrenıyordu Koşulların zorlamasıyla muduluöun tanınıını değıştı rerek butun sıkıntılardan kurtulma sanatı Kızının kaçmasının ardından başkentı nın yollarında ılk kez at suren kral, kendısı nı ızleyen kırk muhafızın mızraklarının ucunu kırdırtmış ve yerıne lâleler taktır mıştı "Benım krallığımda bakırelcrın ve kuçuk pılıçlerın kanından baska kan do kulrnesını ıstemem" dıyen kraıın, kırk lâle ardında yurumek çok hoşuna gıdıyordu Kralı, başkent yolları uzerınde ağırla mak ıçın ona guzel evını açan soylu Lebır be, Trypheme toprakları uzerınde cınsellı gın halk arasında yayılmasını destekleyen bır yasayı krala onaylatmak peşındeydı Onay sonrasında gelecek yaptırım, zorun lu bır çıplaklık yasasını yanında getırecek tı Bu onerıye karşı kralın yanıtı oldukça serttı " Ah1 Ama bu olmaz' Sevgılı bayım, Trypheme, tersıne donmuş bır dunya de ğıl, en ıyı bır dunyadır, en azından oyle sa nıyorum, halkımdan bunca ılgıyı, başka zıncırler yuzunden ona acı çektırmek ıçın esırgemedım ben Çıplaklığı halka zorla kabul ettıımek mP Ama Bay Lebırbe, bu ış onu yasaklamak kadar gulunç olacaktır ( ) Yaptığınız yapıt lyıdır, onu uygulamak ve yaymak ıçın gerekenı yapın, ancak sızın gıbı duşunmeyenlerı, demır parmaklıklar ardına atmak ıçın benden jandarma ver memı beklemeyın " Trypheme'ı en ıyı dunya olarak nıtele yen Kral Pausole, şımdıye değın yapılan kı mıalıntılardananlaşılacağı uzere bir başka ülkenin, gerçeklığıne ulaşmaya çalıştığı mız, ama aslında hıç de bunun ıster gorun medığımız bır ulkuscl ulkenın kralı gıbı gorunse de gerçekte onun bır vatandaşı dır, o, halkın duyulmayan sesı, belırgın ol mayan devınımıdır Ulkesını buyurgan ya salarla yonetmekten çok yasalan tartışmak ve yasalan yonetmek, adaletı gozetmek ta sasına duşen kışı, egemenlık haklarını kul lanan kışı olmadığı ıçın hukumdar olamaz Pıerre Louys'nın romanında çızdığı kral tıpı, zaten halkin, sokaklarına, ner bıreyı nc, koşesıne yavılmış, konuşan, harekete geçen ınsan tıpıdır Bu ınsan tıpı, ozgurlu gunu lusıtlayan baskı ve buyurganlık ku rumlanna açılmış caydıntı bır savaş gıbı dır Bu ınsanın savaşımı, \aroluş bıçımını alır Pausole, "SahıpoldLi^unuzozgurluk lere ek olarak bıraz daha fazla ozgurluk ta nımaya tırsatım olsaydı, bunu sevınçle ya pardını, ancak Trypheme yasalan sızlere bıraz daha fazla ozgurluk tanmıama engel oluyor" derken, az çok ozgurlugun karşı lıklı sınırlarını çızıyor, saltık ozgurluk ve var olan ozgurluklcr arasında Kışının komşusunun lyılıgını duşundugu nokta sekınlıkle saltık ozgurluktenkaçtıgınokta dır Bır anlamda Trypheme'ın sınırları dunvadakı ozgurluğun sınırlarına teğet olarak geçer, antak dunyanıızın bugunku ozgurluk gorunumu ve bu gorunumun ge lcceğı yeşil bir yanmızda >a da harıtada mavibircoğrafyagoıuntusuıçcrmcz Son olarak, Kral Pausole'ün Serüvenleri şu vasıyetı taşımaktadır, Iryphenıt'ın dogal yurttaşı sayılan okurlara "Eger benden «.onrakı kral sızın O7gur luklerınızı kısıtlamaya kalkışırsa, ,ıuma danonudevınn " • Kral Pausole'ün Serüvenleri/ Pıcırc Louys/ Çcvırcn Nurıye Ytğıtlı r/ Cjecc \ a vınıarı/246 s S A Y F A 1 S C U M H U R İ Y E T 2 4 3