Katalog

ma'nın boynunıı okşarken, kadının tasa sut dokuşunu tasvır edcr Bu bır nevı ıllust rnsyon olarak karşımıza çıkar Ama buna karşılık Defoc'nun Moll Flanders'ınde bu detaylardan hıçbırı karşımıza çıkma/ Johrt Berger Seçım yaparken sızın ıçın ncyın daha onemh olduğuna karar venyor sunuz (, ıkış noktama donmek ıstıyorum Bana kurgu oykulerın hepsı saçmalığa kar şı bır tavır gıbı gelıyor Orneğın ruya Ru yalar korkunç bır kâbusa donuşebıllr Ama ruyalann hepsı bırer sımgedır Ben burada psıkanalıtık bır açıklamadan bah setmıyomm Aynı şekılde kurgularda da her şey bırer sımgedır Susan Sontag Sıze katılmıyorum Buna bır anlam vermek ıstersenız verırsınız Yoksa ne hıkâyede ne de ruyada her sahnenın bır ışaret olduğunu duşunmuyorum john Berger Galıba bu konuda anlaşa mayacağız Çunku bana gore hıkâyc her zaman bır nevı kaçıştır Hıkâyeye, bır nevı sığınağa gırmek dıyebılırız Susan Sontag Pekıbahsettığınızsaçma lıkbununncresınde? ]ohtt Berger Hahıştetamgelmekıstedı ğım konuya parmak bas>tınız tşte hıkâye saçmalığa, uzayın sonsuzluğuna ve ıçımız de taşıdığımız korkuya bır başkaldırıdır Susan Sontag Pekı nıçın saçmalık bızı kurtarıyorı* John Berger Hıkâyede anlatılan deneyım sayesınde Ben Lucy ( abol'un Uç Yaşamı adlı bır hıkâye yazmış tım Bu bır koylunun hıkâyesıydı Bırıncı hı kâyede çocukluğu, ıkıncısınde olgunluk çağı, uçuncusunde ıse olumunden sonra başına gelenler anlatılıvordu Kasabada bırçok kışı dostlarım, koyluler bu hıkâyeyı bırçok defa okudular sonra da "L uty ( abol'un dort yaşamı ol duğunu bılıyor muydunuz?" dedıler "Dorduncusu hanı?" dıyc sorduğumda "Dorduncu yaşamı hıkâyenızın ta kendısıdır" dıyecevapladılar Susan Sontag Şımdı okuyucuyu neden benden farklı bır bıçımde algıladığınızı an lıyorum Okııyucuların hıkâyenızde ger çek yaşamlarında tanıdıklan kışılerı bul maları, gunumıi7 yazarlarına oldukça ya bancı bır şey Ben sı/ın gıbı kuçuk bır top lum ıçınde yaşamadığımdan, bır hıkâye yazdığımda kımse kendını orada goremez Ben ınsanlaı ın satırlarımda kendı yaşamla nndan kesıtler goreccklerı hıkâyeler yazmıyorum Tabıı sızın soyledığınız tersıne de çevrılcbılır Hıkâye her zaman gerçcğı yansıtmayabılır Hıkâyenın bır anlamı yoksa ve yalnızca yazar ona bır anlam verı yorsa, yazar, saçmalığı anlayabılmemız ıçınhayalgucumuzugclıştırıyordemektır Çunku aksıne saçmalık hayatımızı mahvet mıyor.ama john Berger Yanısı/ınhayatınızı? Sman Sontag Lvet, ama bırçok kışı ıçın boylc olmayabılır Ben yaşamımızı hayal gııcumuz sayesınde sıırdurduğumııze ına nıvorum Bellı bır yaştan sonra çok sakm, t,ok huzurlıı oluyoru/ Butun benımseme lcr hayatı daha berbat ]ohn Berger Nıçın berbat 5 Saçmalığı C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI perdeledığııçınmı? Susan Sontag Ha yır, çunku bızı hayattan ve hayal gucunden uzaklaştırıyorlar Ben hıkâyelerın bır ışaretı olduğuna ınanmıyo rum Doğrusunu ıster senı/ bunun ne demek olduğunubılebılmıyorum Şımdısızeoku duğum son uç kıtaptan bahsedeceğım Charlotte Bronte'nın Vıllette'ı, Nadine Gordimer'ın La Fılle de Burger'ı (Burger'ın kızı) ve Virginia WoolPun Flush'ı Uçu de muhteşem hıkâyeler anlatıyorlar Flush'ta Elısabeth Barrett'ın kopeğının gozuyle Brownıng aılesı anlatılır Vıllette Jane Eyre'nın yazarının çok az bılınen bır kıtabıdır Burada Bruksel'de oğretmenlık yapan bır kadının hayatı anlatılır kı bu Bronte'nın gerçek hayatıdır Gordimer'ın kıtabında ıse Guney Afrıkalı bır genç kadı nın hıkâyesı anlatılır Bu uç eserde de hıkâ yeler var, ama bununla beraber ağırlıklı olarak kahramanlar ve onların hayal dun yası uzerınde durulmuş Flush'takı kopek Floransa kaldırımlarına ışerken Italya ve Ingılız sebzelerı arasındakı farkı farkeder Kısacası bu uç hıkâyede de luşılerın yaşam ları ıkıncıl derecede onemlı Bence bır kur gunun bırıncı şartı duygusallık vc genış bır goruş açısı, hayal gucudur Orneğın ben, benı ağlatan hıkâyelerden hoşlanıyorum John Berger Burada tam olarak anlaşa mıyoruz Bır hıkâyenın tabanını asla yaşan mış bır olayla olçemeyız Burada yolları mız ayrılıyor çunku sız sızı surukleyecek bır anlatıdan hoşlanıyorsunuz Oysa ben hıkâyenın ınsanları gerçeklerden uzaklaş tırmasını ve onlara bır şeylerı unutturması nı tasvıp etmıyorum Tabıı sızın dedığınız gıbı benım bır kasabada oturmam bu du şuncemı buyuk olçııde etkılıyor olabılır Az once olumden bahsettık Genellıkle olum hıkâyenın sonu olarak kullanılır Aslında başlangıçtır Aslında o kışının olu munden sonra o hıkâyeyı yazmaya karar verırsınız Susan Sontag Ben daha çok Shakespea re gıbı duşunuyorum, komedılerı genellık le evlılıkle, traıedılerı ıse olumle bıter Her ıkısı de son olarak kabul edılır Bunun uze rınc gelecekler başka bır yaşama aıttır John Berg( r Bence bır yaşam bıttıkten sonra anlatılabılıı Amaokuyucularolumu dcğıl, yaşamı okurlar Susan Sontag Gerçektenbırhayatınan cak bıttıkten sonra mı ılgınçlık kazandığı naınanıyorsunuz' john Berger Genelçızgılerıo zaman be lırlenır tabıı kı bundan once de anlaşılır dır Susan Sontag Yanı buna gore bır hıkâ venın asıl amacı bır yaşamı anlatmak olu vor Bır kışının hayatı ancak olumunden sonra tamamen anlaşılabıldığıne gore sız ce bır hıkâyenın temelını olum oluşturu yor Buna katılmıyorum Arkaık bır mo del Bır yaşamdan yola çıkmayarak da hı kâyc anlatılabılır Orneğın bır olay, bır koyden bahsedılebılır Gerçekten başka tur hıkâyeler olabıleceğını kabul etmıyor musunu/r' John Berger Tabıı kı bırçok olayın onenısı/ olduğu vc kışılıklerın one çıktığı hıkhayeler var Bırçok modern eserde ey lemdurdurulmuşgıbıdır Susan, ıkımızde kurgu eserler yazıyoruz Bence yaptığımız çok farklı değıl Susan Sontag Pekıhangıaçılardanfark Iıyi7? John Berger Ah.bensozcuklerleçokıl güıdeğılım Bendeboylebıreksıklıkvar Susan Sontag Bunaınanmıyorum John Berger Amadoğru Bırdenemeya da hıkâye yazacağım zaman zorlu bır sava şa gırıyorum Konularımı ya bır yaşamdan, ya fılmden, ya btr resımden ya da bır başka sının ya/ısından çıkarınm Susan Sontag Benım ıçın daha farklı Denemeden hıkâyeye geçerken kafamı ke sıp atıp yerıne bır başkasını koymak zorun da hıssedıyorum Aslında ıkısı de bır tur sa vaş Yazmakçokacılıve/orbırış John Berger Gıderekdahaacılıoluyor Susan Sontag Şuphesız Ama bır yan dan da acı azalıyor Sureklı konuşuyoruz Ama yazdığımız kadar lyı konuşamıyoruz, yıne de yazı konuşmanın bır ust sevıyesı dır John Berger Sızce bır hıkâye nasıl doğar? Susan Sontag Bır deneme yazdığımda bu, ya duşunduğum bır şey, ya da bırçolf ınsanı rahatsız eden, kafasını kurcalayan bır konu oluyor Ama once kendtme şu so ruyu soruyorum "Bu soyledığım doğru mu? Gerçekten bu boyle mı?" Arkasından da halıyle "Daha lyısı olabıLrmıydı" sorusu gelıyor Bence dencmede bılgıden çok soylenılen şeyın doğru olup olmadığı onemlı dır John Berger Hıkâye yazarken de aynı şey geçerlı değıl mı? Susan Sontag Hıkâye yazarken de bellı sorumluluklarım olduğunu duşunuyo rum ama gerçeklık o kadar onemlı değıl Ben duyduğum bır hıkâyeden ya da bır olaydan yola çıkarak bır oyku yazmam Ben de herkes gıbı bınlerce hıkâye dınlc dım Ben beynımde bırtakım sozcukler, cumleler, sesler duyarım Bır ses duyarım ve hemen ardından ılk cumlem gclır John Berger Hâlâ bu sesı duymaya de vamedıyormusunuz? Susan Sontag Evet John Bergır Bu bır nevı bır yazıyı dıkte ettırmek gıbı bır şey mı • > Susan Sontag Evet (Orneğın aklıma okudu £um bır hıkâyeden bır cumlegelır "Guzelşey ler gormeye gıttım " Sonra ardından başka bır ses duyarım "Guzel şeyler gormeye gıttım, sız bu konu hakkında ne bılıyors.unuz1" Dı gerses 'Ne?' der Bırıncısı "Heporadaydılar" dıye cevap verır Otekı "Evet, ama orada uzun sure kal mayacaldar" der Sonra kendı kendıme bu ınsanların kım olduğunu, ne dedıklerını, ne konuştuklarını duşunurum Sonra onumde çızıktınlmış uç dort satır oluşur vc bununla ne yapılabıleceğını duşunu rumbusefcrde Ba/en buıada takıhrım ve gerısını getır mek gunler ahr Bazen de arka arkaya beş sayfa doldururum Sesler hıç kcsılmez Ba zen de bır kıtabın son cumlesı aklıma takı lır. "Ben Sısyphe, hıçbır şey benı bu kaya dan koparamayacak " ben bu karamsar, sto ık adamın kım olduğunu sordum kendı kendıme John Berger Çok ılgınç tkımız de aynı şeye zıt yollardan gıdcrek ulaşıyoruz Benım ıçın bır ses asla başlangıç olamaz Bu benım ıçın bır olayı ya da bır kışıyı tasvır et mek ıçın yeterlı değıl Sesler duyulmaya başlandığında yanı yazının yaklaşık uçte ıkı sı gerıde kalmış olur Sesler, karakterler ve olay yerıne oturduktan sonra gelır, daha er ken değıl Susan Sontag Bende karakterler yazının akışınıoluşturur John Berger Bende yazının akışı ıçınde karakterler yoğrulur Susan Sontag Konuştuklarımi7 açıkça ortaya koyuyor kı, ben daha çok modern sa natla ılgılcnıyorum, oysa sız bunu çoktan aşmışsınız Sızın cskı yapıtlarınızda orneğın "G"de benım şu anda yapmaya çalıştığım şcyıyapmışsınız John Berger Bence gunumuz romanları nın çoğu gızlı gızL otobıyografık bır ozellık taşıyor Buyuzden ınsahlar bana "Koylu ol madığınız halde kendınızde koylulerden bahsetme hakkını nereden goruyorsu nuz''" dıyorlar veya sızın açınızdan bakar sak "Nasıl, bır kadın olduğunuz haldc er keklcr uzerıne yazabılıyorsunuz?" dıve çı kışabılıyorlar Yanı yaşanmayan bır şey uze rıne yazılamaz gıbı bır fikrı sabıt oluşmuş durumda Fılm pıyasasında hıç konu sıkın tısı çekılmıyor? Nıçın yazarlar bu kadar ko tumserler? Susan Sontag Ben smnle aynı fıkırdedeğılım Bence yazar şoyle demclı "Gelın, tum ıçtenlığımle sıze benım gızlı ınımde ne lenn saldı olduğunu gostereceğım" Roman bır gızı açığa çıkarmalı John Berger Ilayır, hıç de değıl Her şey denoncel9 yuzyıl roman geleneğı var Susan Sontag Evet, o donemde çok onemlılermış John Berger Hâlâ onemlıler Zola, Bal zac veya Dıckens'ın "Gelın sıze benım gızlı yuvamda neler sakladığımı gostereceğım" dedığını hıç sanmıyorum Susan Sontag Amao.ozamandı John Berger Bence hala geçerhlıklerını koruyorlar lnsan doğası ozunde değışme dı Susan Sontag Evet ama seçımlerı değış tı Seçımlerbırromanınozunuoluşturur John Berger Ben aynı kanıda değılım Karşımda modern çağa şıddetlc karşı çıkan bınsını bulacağımı sanmıyordum Gunıı muzde ınsanların seçme şanslarının azaldı ğını duşunmuyorum I latta seçımler çoğal dıbıledenılebılır Seçım yapmak zorlaştı daha doğru bır laf Sanat eserlerı ıçın de aynı şey geçerlı Yalnızca bır nevı hayal gucu ve cesaret kıth ğı yaşıyoruz Hatta yaşamımı/da hıç seçım yapmıyoruz Çunku o kadar çok seçme şan sımızvarkı Susan Sontag Bız kım? Işte asıl soru bu rada .gereğındcn fa/la ozguruz John Berger Hayır, bırçok kışı ozgurola bılır, ama bırçok kışı de ozgur değıl Yalnız ca ozgur olanların sayısı eskısıne oranla bı raz daha fazla Bız de ozgur olnıayanlar sını fınagırıyoruz • SAYFA 13 2 4 3