Katalog

Yazının atlasında zaman yolculugu Hafiyesi Borges Son on yıl için dilimize on üç kitabt çevrilen Borges'in kısa bir süre önce yayımlanan "Don İsidro Parodi'ye Altı Bilmece" ve "Olağanüstü Masallar" adlı yapıtları, aslında birlikte yazılmış kitaplar. Borges, bu iki yapıtın yazarlığını, Türkçe'de Morel'in Buluşu adlı kitabıyla tanınan bir başka Arjantinli edebiyatçıyla, Adolfo Bioy Casâres'lepaylaşıyor. • CELAL USIER ario Vargas Llosa'ya sorarsanız, yazmak, yalnız başına gerçekles,tırilen bir uğraştır. Esin diye nitelediğimız şeyin boy atıp yeşermesi için kâğıdın başına oturduğumuzda, dolaysız yaşamdan yalıt belleğin, geçmişin, gizli isteklerin, sezginin, içgüdünün, başka bir deyişle yaratıcı düşgücunün bütün harçlannuı derinliklerine dalnıaktan başka umarımız yoktur. Ama bu kuralı alcüst edenler dc yok değildır Zaman zaman kapağında iki yazarın adı bulunan kitaplarla da yüz yuze geliriz. Peki, birlikte yazmak nasü bir şeydir? Birlikte nasıl yazılır? Dilerseniz, bu sorunun yanıtını, Vargas Llosa'nın kuralına uymayan yazartardan birinden, Jorge Luıs Borges'ten alalım. Borges'e bakarsanız birlikte yazmak, iki insanın benliklerinden, gururlarından ve belki de birbirlerine habire kibarlık göstermekten vazgeçmelerini gerektirır. Birlikte yazarken kendinizi unutmak, yalnızca yapıtı düşünmek SAYFA 10 M Jorge Luıs Borges Adolfo Bıov Casares zorundasınızdır. Son on yd için dilimize on üç kitabı çevrilen Borges'in kısa bir süre önce yayımlanan Don İsidro Parodi'ye Altı Bilmece ve Olağanüstü Masallar adlı yapıtları aslında birlikte yazılmış kitaplar. Borges, bu iki yapıtın yazarlığını, Türkçe'de Morel'in Buluşu adlı kitabıyla tanınan bir başka Arjantinli edebiyatçıyla, Adolfo Bioy Casares'le paylaşıyor. Borges'le Casares, 1930'lann başlarında tanışmışlar. Casares "on yedisinde falan"mış, Borges'se otuzunu yeni geride bırakmış bir yazar. Borges, Türkçe'de Borges ve Ben adıvla yayımlanan kitapta yer alan "Bir Özyaşamöyküsu Denemesi"nde anlatıyor: "... Böyle durumlarda hep yaşlı olanın usta, genç olanınsa çırak olduğu düşünülür. Belki başlangıçta gerçekten de böyleydi durum, ama yıllar sonra birlikte çalışmaya başladığımızda Bioy , gızlıden gizliye asıl usta olmuştu. Birlikte birçok değişik edebiyat serüvenine atıldık... Benim dokunaklı, tumtu raklı anlatıma yatkınlığımı eleştiren Bioy, dingin ve ölçülü anlatımın çok daha albenili olduğunu kavramamı sağladı. Sözün özü, yavaş yavaş klasikçiliğe yönelttibeniBioy .." Don İsidro Parodi'ye Altı Bilmece'nin serüveni 1940'ların başlarında yağmurlubirsabahbaşlamış. Böylebir şeyin mümkün olabileceğini o güne değin aklının ucundan büe geçirmemiş Borges: "Polisiye bir öyküye çok iyi gideceğini sandığımız bir konu bul muştum. Bioy, 'Hadi bakalım, bir deneyelim n'olacak!' dedi. Önce gönülsüzce razı oldum, afna çok geçmeden bir mucize gerçekleşti Sonunda ortaya üçüncu bir adam, Honorıo Bustos Domecq çıktı ve her şeyi çekıp çevirmeye başladı. Kısa bir süre sonra, Bustos Domecq bizi elinde kırbaç, yönetir olmuştu artık. Öncelerı hoşumuza gitti, ama bir sure sonra ürkmeye başladık; kendine özgü nükteleri, sözcük oyunları, kılı kırk yaran üslubuyla, ikimizden de farklı, bambaşka biri olup çıkmıştı Bustos Domecq. Domecq, Bioy'un büyükdedelerinden birının, Bustos da benim Cordobalı atalarımdan birinin adıydı. Bustos Domecq'in ilk kitabının adı Don tsidro Parodi'ye Altı Bilmece'ydi (1942). Kitabın yazıCUMHURİYET KİTAP SAYI ıH 1«8 • (I )