Katalog

•"demde kaldığı 196080 döneminde solsosyalist hareketlerin doğal üyesi konumundaki Aleviler, 1980 sonrası yukarıda anılan gelişmeyle birlikte kendi kimliğini ve bu kimliği oluşturan öğeleri yeniden kesfetti. Semah, tulklorik gösteri olmaktan çıktı, yeniden hir mezhebedinsel topaılıığa özgü ayinkültürel öğe konuınuna döndü. Alevi ozanlarının, dedelerinin "netes"leri toplumsalsiyasal göndermelerinden arınıp yeniden eski yerlerine; "zümre edebiyatı"na döndüler. Elbette bu kesimin "yaşayan" en büyük ozanı Pir Sultan da yeniden keşfedildi. Adına derneklcr kuruldu, şenlikler düzenlendi, derşiler çrkarıldı ve Pir Sultan üçüncü kez dırildı. Pir Sultan ' dördüncü ölüm"ü işte bu sürecin uzantısı olarak, 2 Temmuz 199Vte yine Sıvas'ta yaşadı. Doğuın yeri olan Banaz köyünde 1990'dan beri yapılan Pir Sultan Şenlikleri'nin döıdündisü bu yıl Sıvas'ta, kent merkezinde başlnvıp, Banaz'da tamamlanacaktı. Ancak, şenliğin ikinci gününde Sıvas ayaklandı. Pir Sultan heykeli taşlandı, yerinden sokülüp sokaklarda sürüklcndi, yakıldı.Yetmedi Çünkü taşlanan, sürüklenen, yakılan beden değil, taştan anıttı. Bu riedenle olsa gerek, ifenlik için Sıvas'ta bulunan semah oyııncuları, yazarlarcizerler, şairler, halk ozanları... otelle birlikte ateşe verildi. 37 kişi öldü. Bir o kadarı kurtuldu. Şimdiden, bu dördüncü ölümle bir likte 1993'te, Pir Sultan'ın dördüncü diriliş sürecinin de başladığı söylenebiiir. Şu nedenle: 2 temmuz yangını Alevilerin, Pir Sultan'ın (anıtın),kentte bulunan "aydın »anatçılar'ın epey ötesine yönelik Pir Sultan Abdal / ti. Ateşin cür OrbanVraU mü, yaktıklarıy AntYaymcılık/160s. la sınırlı değildir. Pir Sultan etkinliğinin, katılanların, destekleyenlerin yanı sıra, tüm bunların temsil ettiği kimlikleri, değerleri ve yaşantı biçimlerini de heder almıştır Sıvas'taki ates. O nedenle ya ates, hükmünü icra euecek; hedef aloığı her şeyi yakacaktır. Ya da daha unce olduğtı gibi, küllerinden yeniden doğan masal kuşu gibi Pir Sultan yeniden ve bir başka kimlikle doğacaktır. Bir ki^inin, sözün, söylencenin 400 yıl yaşamasına masallarda bile pek rastlan maz. Bunu söylerken Pir Sultan'ın kimliğine, kişiliğine, şiirlerine yönelik bir vurguda, değerlendirmede bulunmuyorum. I'ersine; eğer böylesi tarih ve doğa ötesi bir durunı toplıımsal, düjünsel sanatsal, düzeylerde yaşanıyorsa, övünülecek değil, düşünülecek bir durum vardır. Durunı, kişiden (Pir Sultan'dan) bağımsızlaşmıştır. Sorun, yaşamı ve ölümü, şiiri ve şairi tarih ve doğa ötesi sarmaldan çıkarmaktır. Oysa Pir Sultan kaynakçasına bakılırsa bu sarmal ve "diriliş" olarak nitelediğimiz döPir Sultan'ın Dostları / nemsel ilgiler Cahtt özullı /özgur eok daha açık YayınDağUım/320s. olarak görülür. Dergi ve gazetelerde yayımlanmış 100'ü aşkın değini, tanıtma, inceleme yazısının, sayısı epey kabarık siir ve yazın seçkisinin yanı sıra doğruaan Pir Sultan ı konu edinen21 kitap var. (Bu sayıyı2 temmuz yangınında yitirdiğimiz Asım Bezirci'nin kitabının sonuna eklediği kaynakçadan alıyorum.) "Pir Sultan ölür, dirilir" öngörüsü gerçekleşti. "Pir Sultan'ın hayîın alır Sıvas'lı" öngörüsü, Pir Sultan'dan öç almabicjmindegerçeklesti. Birozanın adı çevresindeki 400 yılhk oluşuma kabaca göz gezdirdikten sonra "peki şimdi' sorusuyla karsı karşıyayı/.. Yine şiire bakmak yararlı olabilir. Örneğin o ünJü "Hızır Paşa bizi berdar etmeden/ Açılın kapılar Şah'a gidelim" dizeleriyle başlayan şiirin bir Son öngörü başka versiyonunu derlemiş Ilhan Başgöz, 1956'da. Sonu şöyle: Ilimi sorarsan köyümdür Banaz Yıkılsın yakılsın o kanlı Sıvas Bir hen ölmeyile cihan yıkılmaz Açılın zindanlar Şah'a gidelim Yıkılın kaleler Pir'e gidelim (bkz: S. Eyüboğlu, Pir Sultan Abdal, Cem Y.) Pir Sultan'ı bünyesinden yaratan ve onu 400 yıl boyunca vaşatan, çoğaltan Alevi topluluk belki de şiirin en çok bu versiyonunu benimsiyor şimdi. Bugüne dek Pir Sultan "inancı uğruna asuan ozan"dı. Asan, Hızır Paşa'ydı. Halk bu işdeyoktu. Tersine, "asuan halkın sözcüsü ydü. O nedenle de "Pir Sultan'ın hayfın a^ır Sıvash" deniyordu. Bu umuluyor, bekleniyordu. Oysa 2 Temmuz 1993'te bunlar tümüyle değişmiştir. Pir Sultan (ve o kimliğe sa nip (,"ikanları) yakan şimdilik görünen biçimiyle Sıvas'tır, Sıvaslıdır! Bunuıı karsılığı "yıkılsın yakılsın o kanlı Sıvas mı olacaktır, yoksa bııgünc dek gözardı edilen düşünsel kültürel boyut nıu öne çıkarılacaktır? Çok gencl natlarıyla yaptığımız inceleme Pir Sultan'ın, kendisinin (şiirinin de) dışınıla oluşumlarl;i, kimliklorle sunulup algı landığını aöbteriyor. Şimdi yaşananlarla birlikte Pir Sultan kimliği yeniden olusacaktır. Bugünkü ö/giil koşullarda, oluşturulacak kimlik vc bunıın oluşum sürcci, aynı zamanda Türkiye toplumunun, düşünyazın ortamının yakın gelecekteki kimliğinin birgöstergesiolacaktır. • e t i ş i m ' d en Dr. A. Martal, 0. Ciökdemir, S. Yetkin /. Uluslararası Tarih Kongresi'nin Ardından • Alınıct Meh metcfendioglu Bir Subayın Esaret Mektuplart • Rahmi Çiçek Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Cemiyetinin Faaliyetleriyle tlgili tarih toplum Nazıni HikmeVin ÖyküteşHrilmiş Rusya AnüanlII • Bülcnt (iokay Belgelerle Struma Faciası • Süleymun Scyfi Öğiiıı Ağaoğlu Ahntetm Yrd. Doç Dr. II. Çelik, T. Siitçü Abdülhamid'e Sunulan Reform PaketleriIl • Dr. Mustafa Dunıan Belge • Dç. Dr. Nuran Yıldırım Nurican EfendVnin Yeni Bulunan Deontoloji Kitabı I • Faruk Ilıkan Ahtned Rıza Bey'in Bir Açış Konuşması • Önıer Faruk Scritoğlıı Koleksiyoncunun Dağarctğından • Mete Tunçay htanbul Adalurı • Hiiseyin Şükrü llıcak Entellektüel Cambazlık • Orhan Koluğlıı Yunus NadVnin Sefânik'te TokatianmasıOlayıM YücelDenıircl Nasreddin Hoca • Cenıil Koçak Resmî Tarih'in Tarihi • Mete Tunçay Sabah Kitaplartnm İlki • Mustafa ŞMn Devlet Başkanımn Yetkilerini ve Dışalım Giderlerimizi Kısalım tarih toplüm 116. SAYI • AĞUSTOS 1993 STANBUL Dağıtım + Kitabevi: Klorlfaror Cad lletışım Han No 7 34400 Cağalogiu • Tel bl6 ?? B3 64 • Fax 516 1? 58 • ANKARA Dağıtım: Koııur Sok 24/4 Kıalay 06640 • Tel 425 36 00 / 425 20 71 •Fax.4251B1b«KitabBvi:SeianıkCad No 72/AKızılay06640/ lel 4185932HİZMİR Dağıtım + Kitabevi:B59 Sok No 1/ü3b2bO Koııak • Tel 83 10 40 • Fax 84 4665