Katalog

"Afrikalı Leo"dan sonra "Semerkant" adh romanı da dilimize çevrilen Lübnanlı yazar Amin Maalouf 1976'dan bu yana Paris'te yaşiyor. Fransa'da " Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri"adlı tarih kitabıyla ünlenen Maalouf, Batı dünyasıyla Arap dünyasının birbirini pek anlamadığı kanısında. 976'dan bu yana Paris'te yaşayan Lübnanlı yazar Amin Maalouf un Afrikalı Leo adh romanından sonra Semerkant adlı romanı da Yapı Kredi Yayınları arasında çıktı. ömer Hayyam'ın Rubaiyat'ının çevresinde dönen iç içe iki öyküden oluşan Semerkant, bir el yazmasının yazılışının ve yüzlerce yıl sonra onun ve İran'ın tarihinin de okunuşunun öyküsü; kimilerine göre, bugünkü İran'ı anlamanın yolu. 1949'da Beyrut'ta doğan, Lübnan'daki iç savaşın alevlendiği günlerde ailesiyle birlikte ülkesinden ayrılarak Paris'e yerle^en Maaloul, Afrikalı Leo ve Semerkant'ın yanı sıra son romanı Le Jardins de Lumiere (Işık Bahçeleri) ile de Fransa'da ve Batı'da gözde edebiyatçılar arasına katılmasına karşın, asıl ününü bir tarih kitabıyla, 1983'teyayımlananCroisadesvues par les Arabes (Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri) ile elde etmişti. Fransa'da modern klasikler arasına giren bu kitap Maalouf un Arap dünyası ile Batı arasındaki ilişkiler konusunda yeni bakış açılarını içermektedir. Afrikalı Leo'dan sonra Semerkant adlı romanı da kısa bir süre önce dilimize çevrilen Amin Maalouf la Newsweek'ten Theodore Stanger'ın geçenlerde Paris'te yaptığı bir söyleşiyi sunuyoruz: Haçlı Seferlerinın tarihtni yazmaya nasılkararverdmiz ? Yazma düşüncesi bir dostumla sohbet ederken doğdu. Ama asıl neden hem Batı dünyasında, hem de Arap dünyasında yaşamış, olmamdı. Daha önce, her iki dünyanın da birbirine ilişkin bir kanısı olduğunu, ama ikisinin de bu kanıdan haberi olmadı 1 lu olursa olsun, pis yollara başvurduğunuz zaman ister istemez kirlenir. Bu hem Lübnan'daki göçmen kamplarında yaşayanları öldüren İsrail jederi için, hem de kibbutzlarda oturanları vuran Filistinli gerillalar için geçerlidir. Arap dünyasında terörizme karşı çıkan ve bunu açıkça söylemeye hazır olan önemli bir kesim her zaman var olmuştur. Ne yazık ki, bu kesim sesini duyurmayı her zaman başaramamıştır. Siyasal şiddete belirli bir hoşgörü gösteriliyorsa, bunun nedeni birçok Arabın başka bir ifade yolu görememesidir. Ortalama Battlı, Arap dünyasının gert olduğunu dujunuyor hâlâ sınırtm? Evet. Doğrusu, bu görüşe katılmıyor da değilim. Arap uygarlığının çok ileri olduğu büyük bir dönem yaşandı tarihte. Ama on dördüncü yüzyıldan başlayarak Batı Avrupa atağa kalkti; Arap dünyası duraladı, dahası geriledi. Arap dünyasında demokrattk sureçlerin olmayıst Batı tçm hâlâ önemli bir engeldeğilmi? Arap dünyasında demokratik bir yönetime rastlamak hem mümkündür heemdedeğildir. Ama Batı'nın Asya'da, Latin Amerika'da, hatta bir bakıma Afrika'da yaptığı gibi Arap devlederinde demokra Bin yıllık yanlıs anlama ğını fark etmiştim. tki taraf da dik kafalıydı. Çoğu zaman, hem Araplara, hem de Arap olmayanlara yer değiştirebilseler sorunları farklı bir biçimde göreceklerini söylüyordum artık. Avrupalılar ve Amerikalılar Arap dünyasına baktıklarında negoruyorlar? • Batılı gözüyle bakıldığında, Arap düny as ı, Batı'y a t ümden karşı ve gittik çe daha saldırganlaşan bir bağnazlığın var olduğu tedirgin edici bir yerdir. Ba tılılara sorarsanız bu durum anlaşılmaz, değiştirilemez ve tehlikelidir. Birçok Arap, özellikle de Avrupa ya da Amerikada yasayan Araplar televtzyonlarda vegazetelerde hep birer bombacı olarak gosterilmekten yakıntyor. Kalıtıyor musunuz? Son ydlarda terörün büyük bölümünün Arap dünyasından geldiği doğru. Ama Batı işin yalnızca bu yönünü görme eğiliminde, öbür yönleri görmeye yanaşmıyor. Bir molla Ortadoğu'daki camilerden birinde şiddet yanlısı bir açıklama yapacak olsa. Los Angeles'tan Moskova'ya kadar yalnızca bu tikleşmeden yana çıktığını sanmıyoaçıklamanın haberi duyuluyor. Buna rum. Kuşkusuz bu durum Arapları karşdık, baska kırk mollanın yaptığı haklı göstermez. Aslında sorun, Arap uzla^macı açıklamaları kimse okumak dünyasının modernleşmeyi başarama istemiyor. Ortadoğu'da yaşayanlar soruna nasıl mış olmasıdır. Araplar yüzyıllardır durgunluk içinde yaşayan ülkelerinde baktyorlar? demokrasiyi nasıl inşa edecekler bileOrtadoğu'da yaşayanlar Batı'yla miyorum. ilişkileri tıkanmış görüyorlar. Araplar Batı toplumu Araplar için uygun bir kendileri dünyadaki olayların kenamodelmisizce? rında kıyısında hissediyorlar. Kendilerine tepeden bakıldığı duygusuna Araplar için yeni bir modelin mümkapılıyorlar. Batı dünyanın en gelişkün olabileceği kanısındayım: îsrailmij ve en başarılı bölgesi olduğundan, FilistinÜrdünSuriye bölgesi, burada Araplar doğru ya da yanlış kendileriekonomik kalkınma ve Avrupa ile ni daha da kenara itilmiş, görüyorlar. ABD'yle ortaklıkla birlikte yeni bir şey Araplarla Arap olmayanlar arasın inşa etmek mümkün olabilir. Yahudilerin, Müslümanların ve Hıristiyanladaki tutumlarda btrdeg'ısmevarmı? rın yaşadığı bu bölgedeki etnik çeşitli Bu konuda iyimser değilim: bu iki lik bazı demokratik yönetim biçimlerifarklı dünyanın bugün birbirini daha ni zorunlu kılıyor neredeyse. Bu, yeni iyi anladığını sanmıyorum. Son bin bir Ortadoğu için onalıkta görünen yılda bile bu konuda pek bir gelişme tek umuttur. • olmadı. Çeuren: Celal Üster Araplar arasında siyasal terörizme hâlâ hosgörü gösterıldığt kanısında olan Afrikalı Leo /Amin Maalouf/ Çev: SeBatılı yonetımleryanıltyormu? vim Rasa /Yapı Kredi Yayınları 1312 s. Savunduğunuz dava ne kadar soyC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 9 8 Amin Maalouf, Batı ile Arap dünyası arasındaki ilişkiyi anlattı: SAYFA <