Katalog

• değer görüldü. Zola'nın 1867'de yayımlanan, dehşet öğeleriyle dolu Therese Raquin adlı romanı da, sinema adamlarına nerdeyse L'Assommoir kadar çekici geldi. Zina, cinayet ve pişmanlık gibi izleklerin izini süren Therese Raquin ilk kez 1915'te Italya'da Nino Martoglio imzasıyla beyazperdeye geldi. 1928'de Jacques Feyder romanın FransızAlman ortak yapımı bir uyarlamasını yaptı: Du sollst nicht ehebrechen (Zina Yapmayacaksın). 1953'tc ise Marcel Carne Therese Raquin'in öyküsünü günümüze taşıdı. Bu usta işi Zola uyarlamasında aldatan kadını Simone Signoret, aldatılan kocayı Jacques Duby, Italyan kamyon sürücüsü sevgiliyi de Raf Vallone oynadüar. Beyazperdedeki en ilginç Zola uyarlamalarından biri de, Roger Vadim'in 1966 yapımı La Curee'siydi (Tazı Payı). Vadim, Zola'nın 1872'de yayımlanan romanını günümüze aktardığı bu filmde dönemin genç Amerikalı oyuncusu Jane Fonda ile Fransız usta Michel Piccoli'yi bir araya getiriyordu. Ama eleştirmenler onca Zola uyarlaması içinde yalnız üçünü olağanüstü buldular. Bunlardan ilki, Marcel L'Herbier'nin 1928'de çektiği L'Argent (Para) adlı sessiz filmdi. Öbür ikisi ise sinemanın büyük ustalarından Jean Renoir'in imzasını taşıyordu. Renoir, sessiz film döneminde, Zola'nın 1880'debirfahişeninyaşamını konu alan Nana'sını beyazperdeye aktardı ve bu filminde Nana'yı Catherine Hessling takma adıyla karısı Andree Heurschling'e oynattı. 1955'te ChristianJaque'ın çekeceği Nana, Renoir'in Nana'sının yanında çok sönük kalacaktı. Jean Renoir, Zola'nın 1890'da yazdığı La bete humaine'i (Hayvanlaşan însan), başyapıtı sayılan La Regle du jeu'den (Oyunun Kuralı) bir yıl önce, 1938'de gerçekleştirdi. Jean Gabin çevresine ölüm saçan aşk kırgını makinist rolündeki olağanüstü başarısıyla ününün doruğuna doğru yükselirken, La bete humaine de birçok eleştirmenin gözünde Renoir'in en iyi altı filminden biri oluyordu. Emile Zola'nın yalnızca yapıtları değil, yaşamı da sinemaya aktarıldı. Avusturya asıllı ABD'li tiyatro ve sinema oyuncusu Paul Muni 1936'da The Story of Louis Pasteur (Louis Pasteur'un öyküsü) adlı filmdeki yorumuyla en iyi crkek oyuncu Oscar'ına değer bulunmuştu. Muni William Dieterle'in ertesi yıl çevirdiği The Life of Emile Zola (Emile Zola'nın Yaşamı) adlı filmie de bilim adamı Pasteur'den sonra bir başka Fransızı, ünlü yazar Zola'yı perdede canlandırıyor, yaklaşık iki saatlik film Oscar Ödülü alıyordu.B SAYFA 14 Claude Berri'nin 'Germinal'i 30 milyon dolara mal oldu Yoksulluğun romanı pahalıya patladı süre merakla beklendikten sonra zun yıllardır Amerikan sigosterime girmesi, Fransa'da Eminemasının büyük gücüne le Zola'ya ilgiyi de yeniden ateşleve etkisine karşı nerdeyse ıli. Germinarin gelmiş geçmiş en savaş veren Fransız sinepahalı Fransız yapımı oluşu da, filması en sonunda kendi üsınin birçok kesimde gündeme geltünyapımını pıyasaya sundu. Claumesineyol açtı. Fn büyük tepki ise de Berri'nin Tam 2 saat 10 dakikakuzey Fransa'daki büyük işadamlık görkemli Germinal'i şu sıralar larından kaynaklandı. Konserve Fransa sinemalarında yeni bir Emikralı Bruno Bonduelle'in göiterdile Zola fırtınası estiriyor. Ama Berği sert tepkiye, Le Figaro gazetesiri'nin filminin en önemli özelliklenin köşe yazarlarından Georges rinden biri de bugüne değin gerçekSuffert dekatıldı. Gerek Bonduelleştirilmiş en pahalı Fransız yapımı le, gerek Suffert, 1993'te yeniden olması. 30 milyon dolara (yaklaşık 3 beyazperdeye getirilen Germimilyar 690 milyon TL) çıkan Gernal'in tam anlamıyla bir "solculuk minal'in dev bütçesi ekrana da yanpropagandası" olduğunu; kuzey sıyor. Fransa'nın bugünkü durumuOn dokuzuncu yüzyıl sonlarının Cerm nn nun, içinde bıdunduğu ekonomik kuzey Fransa'sındaki maden kuyu'™ *™<>mm G*rard Deeardieu ve MlouMlou paVla51yorlar durgunluğa karşın, filmde gösteriları yeniden düzenlenmiş. Kilometlenlerle uzak yakın bir ilişkisi olmadığını Germinal'in başrollerini Gerard Derelerce uzanan galeriler özel olarak yapılsavundular. pardieu ve MiouMiou paylaşıyorlar. mıj. Zola'nın anlattığı öykünün geçtiği Fransız eleştirmenlere göre, Depardieu Ama film eleştirmenleri, Berri'nin GerLilleValencienncsAnzin bölgesinden haksızlıklar kar^ısında giderek öfkeye kaminal'inin büyük bir sinema klasiği oldubinlerce figüran yer alıyor filmde. Üstelik pılıp başkaldıran iyi huylu maden işçisi ğunda, Avrupa sinemasının yeni bir canbunların birçoğu ya eski madenci ya da Maheu rolünde her zamanki gibi parlak lanışı başlatacağına ve Fransa'da olduğu Zola'nın romanında anlatüan kuzey Franbir oyun çıkarıyor. Maheu'nün karısını gibi dünyanın birçok ülkesinde de görülsalı madencilerin torunları. Germinal'in oynayan MiouMiou birçoklarına göre memiş bir gişe geliri getireceğinde birleşiyapımcıları, Fransızlar'ın coron dedikleri afallatıcı bir yorum sunuyor. Fransız pop yorlar. Dahası, bununla da yetinmeyip, dönemin maden işçisi mahallelerini de yeşarkıcısı Renaud, grev örgütleyicisi Etienbazı işadamları ve gazetecilerden gelen niden kurdurmuşlar. Yönetmen (Claude ne Lantier rolüyle sinemaya ilk adımını tepkiyi gülünç buluyor, sağdan kaynaklaBerri, yalnızca Zola'nın romanına elden atıyor. Franbiz tiyatro ve sinemasının birnan bu yaklaşımın Fransızlara özgü hoşgeldiğince bağlı kalmaya çalıjmakla kalçok ünlüsü de değişik rollerde harikalar görü vc anlayıştan yoksun olduğunu vurmamış, gerek maden işçilerinın, gerek mayaratıyor. Jean Carmet, maden kuyularıngulamadan edemiyorlar. Kaldı ki, Germiden sahiplerinin o sıralar giydikleri giysileda Azrail'i üç kez atlattıktan sonra çıldıran nal'in yönetmeni Claude Berride, filmin ri, oturdukları evleri, bindikleri arabaları yaşlı madenci Bonnemort'u oynuyor. tşçibugünkü hunalımla çok dolaylı bir biçimda kusursuz birbiçimde beyazperdeye talerine insanca davranmasına karşın grev de de olsa bağıntılandırılabileceğini beşımış. Dönemin madencileri "tuğla" adını yüzünden yıkuna uğrayan, gırtlağına kalirtmesine karşın, günümüz Fransa'sında verdikleri peynirli kahn siyah ekmek didar borca batmış küçük maden sahibi Doişçilerin ve madencilerin 1860'ların koşullimleriyle, gece eğlentileriyle, evlerinde neulin'i Bernard Fresson canlandırıyor. larında çalıştırıldığını öne sürecek kadar kullandıkları kap kacak ve aralarında koClaude Berri'nin Germinal'inin uzun "çılgın"dcğil. I nuştukları argoyla beyazperdede. U ü Ç I L Nana (1880; Nana, 1942,1945) Germinal (1885;Jerminal, 1941/Tohum Yeşerince, 1980/Germinal, 1984) Therese Raquin( 1867; TerezRaken, 1890,1943/ThereseRaquin, 1962) LaFortunedesRougonl 1871;Rougon'lannYükselişf, 1946) L'Assommoir (1877; Assommoir, 1942/ Sen Bir Melektin, 1959/ Meyhane (1967,1983) LaTerre (1887; Toprak, 1946) Fecondite( 1899;DölBereketi, 1945) La curee( 1872; Tazı Payı, 1947/ Aşk Bitmcsin, 1970/Oyun Bitti, 1976) La conquete de Plassans (1874; Plassans Papazı, 1944) La fautederabbeMouret(1875;RahipMure'ninGünahı, 1943) Unepaged'amourt 1878; Bir Aşk Sayfası, 1944,1973/BirAşkHikâyesi 1968) Aubonheurdesdames( 1883;KadınlarınSaadeti, 1971/AşklarınEnGüzeli, 1971) Lajouiedevivre(1884; Yaşanıa Zcvki, 1945/BirleşenRuhlar, 1972) L'Oeuvre (1886; Eser, 1945) Le reve (1888; Hülya, 1945/ Rüya, 1974) La bete humaine (1890; Beşerdeki ifrit, 1944/ Hayvanlaşan Insan, 1969), L'argent (1891; Para, 1947) Le Doctour Pascal (1893; Doktor Pascal, 1943) Travail, 1901; Emek, 1946,1970) J'accuse, 1898;DreyfusMeselesi 1985 • Nol • Burada önce Emile Zola 'mn yapıtlartnm özgün adlan vertlmtf, ayraç içinde kıtabm Fransa 'dakiyaytmlants tarihi, Turkçe çevirisintn adıveyaytm tarihi sunulmuştur. Liste için AnaBritannica Gcnel Kültür Ansiklopedisi nden yararlanılmifttr. C U M H U H I Y E T K İ T A P S A Y I 1 9 1