Katalog

Paris'te açılan Breton ve Gerçeküstücuiük sergisi sürüyor Güzellik sarsıntılı olacak Paris'in Eyfel Kulesi'nden sonra en çok ziyaret edilen mekânı olan George Pompidou Kültür Merkezi, mayıs başından bu yana büyük galerisini Andre Breton ve Gerçeküstücuiük akımına açtı. Sergi 'Güzellik Sarsıntılı Olacak' adını taşıyor. MİNE G. SAULNİER PARİS Sanat, duş demek, düşlerini yaşayan sanatçılar var; yaşadığı düşlere, seyirci bizleri ortak edenler var... Aslında en büyük sanatçılar, seyirciyi hesaba katmadan yaşayanlar arasından çıkar. Andre Breton'un önemi, ikinci gruptan olmasına karşın çok büyük bir sanatçı kimliğini taşımasından kaynaklanıyor. Belki deliliğe teğet geçtiği için birincilerin boyutuna erişti. Belki yeterince "deli olmadığı" için ancak bu boyuta erişebildi. Andre Breton, Paris sokaklarında şiiri gezen adamdı. Şiir gibi düzyazı, düzyazı gibi şiir yazdı. Duchamp, Dali, Magritte, Matta, Tanguy, Picabia ve daha birçok dahiyi kazandırdı, 20. yüzyılın en önemli, Serglde yer alan Kandlnskynln blr yapıtı. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 67 îçlerinden gerçeküstücü tablolardan, doğanın gerçeküstü biçimlerle yoğurduğu taşlara.Afrika'danAmerikalıyerlilerin ilkel sanat yapıtlarına, "saf" matematiğin gerçeküstü uygulamalarından Andre Breton'un "fazlaen son, gerçek ve vurucu sanat okulusıyla kusursuz" elyazması müsna. Bu okulu o kurdu, adını "siirreaveddelerine değin her şey var. lizm" (Gerçeküstücuiük) koydu ve Bu büyük koleksiyona, sürreagerçeküstü sanat yaptıklarını bilmelizmin kilometre taşlarını oluştuyen birçok insana«"Siz O'sunuz!" ran bazı müze parçaları da eldediyerek bir kimlik verdi. nince, George Pompidou'nun Paris'in Eyfel Kulesi'nden sonra beşinci katı "tılsımlı bir dünyaen çok ziyaret edilen George Pompiya" dev bir pencere açmış gibi. dou Kültür Merkezi, (yılda 5 milyon Sergiye ek olarak, yine aynı merkişi tarafından geziliyor) mayıs başınkezde konferanslar, filmler ve bir dan bu yana, 5. kattaki büyük galerisini "sinemada sürrealizm" retrospektifi Andre Breton ve gerçeküstücuiük akımıizlemek olanağı da var. na açmış bulunuyor. îki yıl süreyle hazırlaAndre Breton, aslında sanat çevrelerinan sergi 25 ağustosa dek Paris'te, 2 ekimden kasım sonuna kadar ise Madrid "Reina Sofia" (Kra Breton nin önemini kabul etmekle birlikte çok sevmediği bir kişilik. Sanat tarihinin ünlü şair, ressam, liçe Sofia) Kültür Merkezi'nde gezilebüecek. eleştirmen ve akım kurucusu Andre Breton, hâlâ Sürrealizm, içinde yaşadığımız şu günlerde "ko"değersiz harikalar" karşısında hayranlık duymak münizm" ile aynı yazgıyı paylaşan bir sanat akımı. Arve II. Dünya Savaşı sonrası soyut anlayışa evrensel tık modası yok. Yeniden ya da başka bir yorumla geri boyut getiren gerçekten önemli sanatçıları es geçgelir mi dersiniz gündeme ? melde suçlanıyor. Buna bir de önce çevresine toplaKimbilir? yıp, sonra bdcıp "azlettiği" sanatçı çokluğu ekleninKesin olan, gerçeküstücülüğün, artık aşılan ve aşjce, Breton'un sonunda yalnız ölen bir sanat diktatönan bir okul niteliğine karşın sanat tarihine kapanrü olduğunu söylemek abartılı sayılmaz. mayacak bir "yara^" izi bırakmışlığıdır. Beabourgörneğin gerçeküstücülüğün öz be öz oğlunun George Pompidou Kültür Merkezi, "Andre Breton: "soyut matematik" olduğunu tam görememiş Andre Güzellik sarsıntılı olacak" adını taşıyan sergi ile işte Breton. Ve kendi keşfettiği ressam Matta'nın bu kobu kültür mirasına, bir tarih kesitine sahip çıkıyor, sanudaki inadından sıkılıp, bugün tartışılmaz bir yeri nattaki bir dönüm noktasına tanıklık ediyor. olan Matta'yı "çevresinden" azletmiş. Afrika primiAslında AndreBretonvekişiselyapıtları.yanibirkaç tif sanatının sürrealizmini de uzun süre reddettikten resim ile birkaç kitap, içerikleri ne denli önemli olursonra kabullenmiş ancak. sa olsun böyle bir merkezin yüzlerce metrekaresini Ama bütün bunlar önemli değil. Insan, Andre Bregörsel bir sergiyle dolduramaz. Ama Andre Breton ton sergisini gezerken iki şeyi çok iyi anlıyor. Gerçebaşka bir miras bırakmış sanat tarihine: Gerçeküstüküstüculük, yalnızca Miro'nun tüy, mantar ve şapcülüğü bütün kadan ibaret "tspanyol dansözü" değüdir. Doğanın dönemleriyle yapısında, dünyanın özünde, bir taşın oluşumunda gözler önüne vardır; maddenin atom bileşimini görsele yansıtan seren dev bir bir matematik formülü olarak da karşımıza çıkabikoleksiyon. lir.bubir... Neler neler İkincisi, Andre Breton bir yazın büyücüsüdür, yok bu koleksimaddeyi kabuğundan sıyırıp düşlerini çıplak sevyonda. 500 remiştir. Freud'u ziyaretinde, ünlü psikiyatrı sıkıntılı sim, yüzlerce ve tekdüze diye tanımlayan Breton, bilinçaltını bir fotoğraf, binlaboratuar gibi değil, bir sanat müzesi gibi kullanlerce heykel, cimıştır. sim, eşya, Andre BreÖcinci Dünya Savaşı'na doktor olarak katılan ton'un yetmiş Andre Breton'un yaşamını iki "deli"nin değiştirdiği yıllık ömrü bosöylenir. Bunlardan birincisi, insanların elini sıkmayunca, Montyan, kadınlara dokunmadan aynı yatakta yatmayı martre Fontaiseven, elinde tabanca ile sahne ortasında intihara ne sokağındaki kalkışan ve sonunda "afyon" dumanlarıyla boğulan evinetopladığı, dostujacques Vache. Diğeri ise, adsız birsilah arkadünyanın tüm daşı. Savaşa tepki olarak onu görmezden gelen bu ufuklarından asker için cesetler birer manken, mermiler kuru sıkı, gelen ve evin her şey bir oyundu. Breton, kendisine savaşın aslıniçine "gerçeda "sahte"liğini kanıtlamak için siperden fırlayıp küstü" bir dü"Bak, hiçbir mermi bana vurmuyor!" diye bağıran zenle yerleştirbu "idealist felsefenin uç noktası" deliyi, asla unutdiği, büyüleyici madı. eşyalar topluluVe bir eldiven gibi tersyüz ettiği sanatta, düşleri ğusergileniyor. gerçek, gerçekleri düş gibi sundu dünyanın gözleriİşte Paris'te... ne. D S A Y FA