Katalog

Mamboury'ninAdalar'ı anlatan kitabı yeniden basılamaz mı? Rehber dediğin böyle olur izliyor, Buradan öğrendiğımıze göre adalar çok eski zamanlardan bu yana bilinen bir yer. Daha M . ö . I. yüzyılda Artemidore, İstanbul yakınlarındaki üç adadan söz etmiş. Bunu bölgeye yolu düşen diğer tarih ve coğraiyacılar izliyor. Bizans dönemindeki birçok yazann Adalar'da bulunan manastırlardan söz ettiğini belirten yazar, Adalar'daki yerleşimin hayli eskilere dayandığını, günümüze kadar gelen bazı kalıntıları örnek vererek anlatıyor. örneğin: Burgaz'ın zirvesindeki bir Roma mezar taşı, Kınalıada'daki 6. yüzyıldankalmakalıntılarvs .. Adalar arada bir saldırıya uğrayıp talan edilmişler. İstanbul'a saldıran Rusya'dan gelenkorsanlar, şehri alt üst eden Latinler Adalar'a da hayli zarar vermiş. Ayrıca Bizans dönemindeönemli bir sürgün yeri; iktidar savaşını kaybedenler buralara sürülüp, öldürülmüşler. Osmanlı dönemi Adalar için hayli sakin geçmiş.birara 18. yüzyılda yabancıtemsilciliklerinburada olması istenmiş, ancak bu karar gerçekleşmemiş. Bir yazara göre 1816 yılında Adalar'da yaşayan insan sayısı 1200, bir diğer yazara göre bu tarihten 50 yıl sonraki ada nüfusu 6000 kişi, 1900'lara doğru nüfusun kışları 12 bin, yazları ise bunun iki katı olduğunu görüyoruz. 1935 yılında yapüan sayıma göre ise Adalar'ın yazlık nüfusu 46 bin, kışlık nüfusu ise 16.814 kişi. Yalnız Adalar içerisinde sadece dördünde Büyükada, Heybeli, Kınalı ve Burgaz'da oturuluyor. Bu genel bilgilerden sonra, yazarın tanıttığı ilk ada Kınalı. Nüfusunun büyük bölümünü Ermenilerin oluşturduğu Kınalı'nın nüfusu 3500. Adanın tek oteli Akasya Caddesi'ndeki Şahap Oteli. Tam pansiyon 3,5 ila 4,5 lira arasında değişiyor. Kınalı'da lokanta yok, bir tek fırın ve bazı bakkal dükkânları var. Mamboury, daha sonra adanın sahne olduğu tarihi olaylara değiniyor. Bizans döneminin sürgün yerlerinden bir tanesi. Hayli sayida korkunç olay yaşanmış, buraya sürülenlerin, öldürülenlerin listesi hayli kabarık. Örneğin: Malazgirt'teyenilen Bizans İmparatoru Di Les Iles des Princes (Prens Adaları) / E. Mamboury / İstanbul 1943. MHMETEKH iva'ya... Yaza yeni girdik. Havalar aksilik etmezse, kısa bir süre sonra "Acaba üşürmiiyüm?" diye endişelenmeden sokağa çıkıp, sıcak gunlen yaşamaya başlayacağız. Açık yerler, sahiller daha bir çekici hale gelecek. Böyle zamanlar için her şehrin yakınlannda bir yerler vardır Doğal güzellilderi pek fazla bozulmamış, kolayca gidilip gelinen yerler. "Değişiklik olsun", "hava alalım" denilerek oralara gidilir. Bir terslik olmazsa, hoş saatler yaşanıp geri dönülür. İstanbul için bu tür yerlerden bir tanesi Boğaziçi'yse, diğeri de Adalar'dır. Ancak Adalar'da, Boğaziçigibisadecebirsayfiyeyerideğildir. Aitoldukları şehre uygun olarak, onun tarihini bütünleyici renkli hareketli bir tarihleri vardıf. Aşağıda tanıtmaya çalışacağımız, E. Mamboury tarafındankalemealınmış, "Prens Adalan" adlıturistik rehber, işte bu açıdan hayli ilginç bir çalışma. Yazar, Basın ve Yayın Müdürlüğü tarafından 1943 yılında yayımlanan, içerisinde 5 harita ve 40 fotoğrafın yer aldığı, 94 sayfalık kitabında, sadece güncel pratik bilgiler ve tarihi anıtların, kalıntıların "turistik" tanıtımlarıyla yetinmemiş, onlardan yola çıkarak, şehrin tarihi içerisinde, bir Adalar tarihi yazmış. G ü n ü m ü z d e de rahatlıkla okunup, bilgilenebileceğimiz, bir kitap hazırlamış. Bu rehberle hem kırklı yıllann adalarında hem de Adalar'ın tarihinde rahatça dolaşmak mümkün. E. Mamboury rehberine, adalar'ı umumi olarak tanıtarakbaşlıyor. Adalar'ın toplamsayısıdokuz: KınaIı, Yassıada, Sivriada, Burgaz, Kaşıkadası, Heybeli, Büyükada.TavşanadasıveSedefadası. Adalar'ın fizıki coğrafyası üzerine verilen bilgileri, umumi tarihi R Ernest Mamboury: 1953 de Istanbul'da ötdü. 19Î5 yılında yapılan sayıma göre Adalar'ın yazlık nüfusu 46 bin, kıslık nüfusu İse 17 bin ki$lyml$. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 67 yojen de buraya sürülmüş. Yazarın tanıttığı ikinci ada Yassıada. Burası da sürgün yeri olarak kullanılmış, yalni2 ilginç 1857 yılında İngiliz Büyükelçisi Henri Bulwer, bu adayı pek sevmiş ve bir şato yaptırmış. Oturulmayan adalardan Sivriada ise yine Bizans döneminde insanların yaşadığı bir yer, mevcut kalıntılar bunu gösteriyor. Ayrıca 1911 yılında ilginç bir olaya sahne ohnuş, belediye, İstanbul'un köpeklerinin önemli bir bölümünü buraya sürgün etmiş. Rehberde Burgaz hakkında şu bilgilere rasdıyoruz. Nufusun önemli bir bölümü Rum olmak üzere 1400 kişi, yazları bu sayı 2 bine kadar çıkıyormuş. Adada otel yok, fakat iskeledegüzel bir pansiyon ayrıca iki degüzel lokantası var. Ahali balıkçılık ve çiçekçilikle geçiniyor. Adanın tarihinde kara^ılık ve kanb olaylar yok, nedense Bizans döneminde burası sürgün yeri olarak kullanılmamış. Adalar'ın en küçüğü olan Kaşıkadası'na insan eli pek değmemiş. Yazar kanıt olarak burada hiçbir kalıntının bulunmadığını gösteriyor. Heybeli'nin hareketli tarihi, üç oteli, üç lokantası ve diğer turistik tesisleriyle Adalar içerisinde özel bir yeri var. Ayrıca antik dönemde burada bakır madeni varmış. Ada'da bulunan ve din adamı yetiştiren Ortodoks okulunun ise tarihi hayli eskilere dayanıyor. Mamboury, okuldaki kitaplığınçok önemli olduğunu belirtiyor. Adalar içerisinde, en büyüğü olan Büyükada'njn nüfusu yazları 30 bin, kışları ise 7 bin civarında. Rehberden öğrendiğimize göre Ada'da çok sayida otel, pansiyon ve lokanta var. Dans etmek isteyenler Anadolu Kulübü'ne ya da lunaparka gidebilirler. Bir de yazlık sineması var, 23 Nisan Caddesi'ndeki Mehtap Sineması. Burada gerdk ekonomik, gerekse sosyal yaşam hayli gelişmiş. Kitabın son iki adası metruk Tavşanadası Ue Sedefadası. Buralarda da Bizans döneminden kalıntılara rastlamak mümkün. Yazar kitabını Adalar'ı topluca gösteren bir harita ile noktalamış. 1878 yılında İsviçre'de doğan, uzun yıll?r ülkemizde öğretmenlik yapan ve 1953 yılında İstanbul'da vefat eden Ernest Mamboury'nin (yazarın yaşamı ve eserleri için bak. Semavi Eyice: Ernest Mamboury. Belleten, sayı 67 Temmuz 1953) bu ilginç çalışması için son söyleyeceğimiz, Ada gezilerinde bulundurulması lazım bir kitap. Bir şeyleri merak ettikçe şöyle bir göz atın. Yararını hemen fark edeceksiniz. D S AY F A 21