Katalog

Almanya 'da yaşayan Gültekin Emre, 'Düşkuyusu 'ndaki şiirleriniyayımladı Ömiip kalesinin fethî 15.000 TL. / CKK Kod No: 453. 003 NUHZUN DOĞAN TTTTTTT B I R $ I I R Düşkuyusu / Gültekin Emre / Elyazıları Yayıncılık, Ankara Kasım 1990 / 60 s. "Düşkuyusu", Gültekin Emre'nin 5'inci şiir kitabı. Şairin şiir serüveninde bulunduğu yere yakışıyor. Taçlandınyor orayı. Biraz da bu yargımı doğrulamak için olsa gerek, önceki kitaplarda gezintiye çıkmaktan alamadım kendimi. tlk kitap "Kurşuni Bir Siperde" (1980). Sade. Tanıklıkyanı ağır basıyor. Bazışiirsel olanakların yoklanışı var. Kendi gerçekliğine dönüşemeyen, yaşam karşısında edilgin şiirler Yer yer zamanın 'geçer akçe' siyasal kavramlarına ve sloganlarına dönüşüveriyor. Zira takvimler, bugün "Düşkuyusu"nda yapılan saptamalarla, "taş gibi bildirilerin yayımlandığı", sigaraların "silah çeker gibi" yakıldığı yılları göstermektedir. Üçlü bir aşkın acınası küllerinin nereye savrulacağınınsa sessiz düşünülEmre, Almanya'ya göçe zorlanmışlığın getirdiği 'yabancılık', 'yalnızlık', 'gurbetlik' duygularım işlemeye daha ilk kitabında başlar. Ancak bu duygular düşkuyusu eie ve kemiğe bürünmek için ikinci kitabı, "Bizsiz Gibi"yi (1983) bekleyecektir. Anıların ülkesine, 'memlekete', orada kalakalmış yaşantılara duyulan özlem dışa vurulur. "Hangi kentin akşamüstleri çay içilen balkonları / Ve kuşların yuva yaptığı çatıları vardır." Aynca, diline, kültürüne, yaşayışına yabancı olunan Almanya'yı tanuna çabası da görülür. Yabancılara, Türklere yöneltilen 'haksız suçlamaları' karşılama çabası da sezilir. "Sabahın dördünde işe giden / Bir makine mi yoksa." Şair, "Bizsiz Gibi"de şiirdüzyazı arasında gidipgelmeyi sürdürür. Öykülemeye ağırlık vermeye başlamıştır. tlk kitapta sevinerek gördüğümüz şiirsel sıçrayışlar azalır. "Gurbetlik" duygusu da gözü yaşlı bir sıradanlığa yaklaşıp, yaklaşıp geri döncr. İşte, iki büyük tehlike! "Gece Düşleri" (1985) ise bu iki tehlikeyi bertaraf etmiştir. Ama " ne güzel" diyemeyiz, çünkü yetkinliğe doğru önemli bir adım da atümamıştır. İzlek yine yalnızlık ve gurbet. Üstelik bu kez, duygularını parklarda, istasyonlarda, fabrikalarda denemez. İçine kapanmıştır. 'Dışardan' ülkesine bakmaya çalışır. Ve anılarına. Tam da burada, ilk kitabında gelişmeye açık olarak görülen ayrıntı zenginliğini yitirir. Dördüncü kitap "Aşk ve Minyatürler"in (1989) "Adı Konmamış Fotoğraflar" ve "Siz Biraz da Beninı Gençliğim Sayılırsınız" adlı ikinci ve üçüncü bölümleri, tam bir ara kitap olan "Gece Düşleri"nin süreği. Temalar ve duyarlık yanı sıra üçlük ve dörtlüklere bağlanışıyla da gösterir bunu. Üçüncü bölümün son üç şiiri "Gezginci Bir Gölge", "Gezginci Bîr Gün" ve "Gezginci Kokular" bölümden ayrı bir yere düşerek, okuru ilk bülüme döndürür. Kitaba adını veren ilk bölümdeyse, Emre'nin şiir serüverünin en önemli dönemeci durmaktadır. Bu bölümde şiir 'özgürleşmiştir' birden. Ayrıntı işçiliği, dizeler arası anlam sıçramaları, yeniden ve öncesiyle karşılaştırılamayacak güçlülükte gözükür. Şiire ağân nesnelere öznelliğini koymaktan korkmamaya başlamıştır. Cesaret kazanmış ve alanını da genişletmiştir. Almanya izleği desürer. Ama duyarlık değişmiştir Şair, yerini benimsemiştir bir bakıma, eskiyabancılığını biryanakoymuş, rum karelerine hep özlediği "sen"lebirliktedolma arzusu duymayabaşlamıştır. Bubölümdeki"UmutUmut'u Arıyor" şiirinde ise başarılı bir sözcük kırma denemesine girer, "telörGüler", "çiçekSiz", "intiHarlara" gibi. Şimdilik yalnızca bir şiirde kalan, "Düşkuyusu"nda da dönmediği bu denemeyi siirdürmesi beklenir. "Düşkuyusu" (Kasım, 1990), sairin şimdilik son kitabı. "Gurbetlik" duygusu boğazlanmış.tır artık. "Aşk ve Minyatürler"in ilk böliimündeki cesareti ve ayrıntı zenginliği, anlam sıçramaları iyice artar. Materyalini de çoğaltmıştır. Ömrünün bütün kalelerini fethe soyunmuştur. O "sigaraların silah çeker gibi yakıldığı" yıllar da en güzel bu kitapta anlatılır. Hatta daha da gerilere gider, buğdayla kitap değiştirilen köy odalanna... Ayrıca, aşk vecinselliğin damarlarına da kan pompalanmıştır. "Sevmenin en koyu ter kokulu anında", "yatakların gizlediği çılgın anlar albümü", "yatağın büdikleri" gibi çağrıştırmalar yerine, kalçalara kuşlar konup kalkmaktadır. "Medeni hali iir ^m'ı c/auanacalc Jmir bu f/hafar/mi )ü*t ai 4 )61' S u fH bM O^ın y 1 V durmadan aynaya" baksa da imgelerı gençleşmiş, uçarılaşmış, muziple$rriiştir. "Ne sanıyor aşkım kendini / İşin içine reklam ve siyaset sokuyor." Ve bu kitapla, şiirini asık suratlılıktan kıırtarıp, gülumseyişlere, olmadı kahkahalara taşımıştır. Yanı sıra hüznün gölgesi de dolaşır usulca. "Yasal mı Olahm Yani" ^iirininse özellikle adını anacağım. Cemal Süreya üzcrine yazılmı^ en güzel şiirlerden biridir bu. Yalnızca bu kadar mı, kitaptaki başka şiirlere de dolaştırır kollarını, arsızca. . Yazıyı, okura değil, Gültekin Emre'ye bir çağrıyla sonluyorum: Gözlerini biraz daha pekleştir ve "Ne yani yasal değil misinizşimdi"yı"Düşkuyusu"ndabırakma! D GutteklnEmr«'nJnkltaplafi Gültekln Emre (Fotoflraf: cerkes Karadafl) 1. Kur^unî Bir Siperde, Türkiye Yazıları Yayınları, Ocak 1980, Ankara. 2. Bizsiz Gibi, Dayanışma Yayınları, Kasım 1983, Ankara 3. Gece Düşleri, Dağyeli Yayınları, 1985, Frankfurt. 4. AşkveMinyatürler,CemYayınevi, 1989, Utanbul 5. Düşkuyusu, Elyazıları Yayıncılık, 1990, Ankara. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 67 S A Y F A