Katalog

Yazgıya incelikli boyun egis İguananın Gecesi / Tennessee Williams Çeviren: Ülker İnce / Can Yayınları / 136 s. / 10.000 TL. / CKK Kocl No: 021.460 SUAT KMUNTAV Tenfiessee Williams'ın oyunu yalnızlıgın çarpıcı anatomisiniveriyor. Eugene O'Neill ve Artlıut Mıller'l;) bırlikte Amerikan liyatrosunıın en biiyük üç oyıın ya/arından biri sayılan Tennessee Williams (19111983), Cam Biblolar (1944), Arzu Tramvayı (1947), Kızgın Damdaki Kedi (1955) gibi çok başarılı birkaç yapıttan sonra kaleme aldığı İguananın Gecesi' ylc (The Night o( the luuana, 1961) New York Tiyatro Kle^tirmenleri ödülü'nü ka/.anclı. Bu, Williams'ın ödül gctiren, olumlu eleştirilcr alan, ticari baş,arı kazanan son oyunudur. tguananın Gecesi, Williams'ın ıçkiye boğuldıığu, ölümleHört etriğibiryazdönemindenizdüşümlertaş,ır. Oyuııdaki kişilerden Shannon gibi Williams'ın Meksika serüveni de sinir kliniğinde son bulur. Oyunun öbür ünemli kişisi Hannah gibi Willianıs'ın vaşamında da yulculııklar, otel odaları önem taşır. k.l'VN.VMN R İIIIIKSMI \ M l l | . | | l l s l m ! IIİL... lilia Ka7an'ın bır konuş,masında dediği gibi Williams "...her an hareket halindcdir, hâlâ arayış içindedir. Nc uğruna? Elle tutulur bir şey yok urtada. Camino Real'deki s,u replik nasıldı? 'Yolculuk et. En azından çaba göstcr. Bundan daha önemli şey yoktıır!'... Konuştuğunu ya^ar. Doğal ortamı otel odalarıdıradeta... Yaşamın geçici olduğunu mu hatırlatmaya çalışıyor kendisine? O, kendi diinyasını beraberinde taşır." Meksika Kuriezi'ne bakan, yağmur ormanlarıyla kaplı bır yamaçtaki kohne Cubta Verde Oteli'nin arkasında tek kışılık odacıkların sıralandığı geni^ verandabinda, 194ü yazının hrtınalı bir gecesinde geçer oyıın. Rahip Shannon, Hırıstıyanlığın kurumla^nıı^ Tanrı anlayı^ını bir türlü bcnimseyeme/ "bunak bir suçlu" diye nitelendirdiği bu tannya inançsızlığını bır vaa7inda dilc gctirince kiliseden atılır. Artık "kendi tanrı anlayışının kanıtlarını" toplamaya çahbmak tadır ne var ki Shannon'ın tanrı anlayışı somutlabmı^ değildir. Turist rehberliğinden bunaldığı dönemlerde kiliseye dönme hayalleri kurmaktan alıkoyamaz kendini. Oysa artık olanakbizdır bu, çünkii Birleşik Devletler'e geri donecek olursa, reşit olmayan bir kıza tecavüzden tutııklanacaktır. Yıllar önce adını vermediği tropikal bir ülkenin sahilinde turist otobusüyle ilerlerken kocaman bir dışkı yığınının yanından geçerler. Neredeyse (,'irılçıplak, çok yaşlı iki yerli o yığtnın içinde sürünerek emekler, sindirilmemi^ yiyecek kırıntılarını ağızlarına tıkıştırırlar. Shannon'ın "çıldırışı, bin parça oluşu" ilk o zaman, bu insanlık dı^ı görüntüye tanık olmasıyla bajlar. Sonraları, gezdikleri ıılkelerin "yeraltı dünyasını" görmek isteyen biradışı turistlerin bu isteklerini Shannon seve seve yerine getirir; onları da sarsnıaktır amacı. Körpe kızlara diişkünliiğü, uçkâğıtc,ılığı, sorıımsuz davranışları bir yana, acıya, acımasızlığa aşırı du yarlı, bunun sonucunda ıımııtlarını yitirmis, bıridir Shannon. İnançsızlığı, insanlık dıırumunun umarsızlı ğından kaynaklanır. Ve ışte bu nedenle du/enli aralıkl.ırla bıınalınıa girer. İspanvolcada "ağa Tennessee VVıllıams 1950 yılında t'arson McCullers la Tenneçsep VVıllı.ımsın bevdzpcrdcve uvdrldnan vapıtı Iguana Gecesı nde Alan Webb Margaret Leıgh u n t a y u £ u anlanıına ton Patııck 0 ncai vcRcttp Davıs gelen 'ıguana sozcu ğii, yağmur ormanlarında yaşayan ve iki ınetreye kadar büyüyebilen, beyaz., yağsız eti makbul bir siırüngendir. Latin Amerika'da, yakalanan iguanaları semirtmek üzere bir ağaca bağlamak âdettir; yerliler bazen eğlence olsun diye tutsak iguanalann gözlerini çıkarır, kııyrıığıınu yalicarlar. Bu acılı sürec, insanlık durumıındaki tııtsaklığı da simgeler. Shannon ve Hannah'nın yanı sıra yirmi yıllık aradan sonra ba^ladığı yeni ^iirinin yazılma sancılarını çeken Ilannah'nın 97 yasındaki ikinci sınır ozan dedesi Nonno da bu tııtsaklığı payla^ır (Jiydiği Kabuki elbısesi, zaman zaman tabloymuş, gibi hareketsiz kalışı, Kabuki dansçılarını andıran tavırları, Shannon'ın "Bayan Ayakıa Dııran Sıska Di^i Buda " yakı% tırması vb. Hannah'nın "zaman dışı'lığını peki^irir. Soylu, incelikli, aşırı duyarlı, kırılgan, anlavı^lı, conıert Hannah, ender bulunan bır çıçek gibıciir (adı, Japoncada "<,içek" anlanıındaki "hana"vı çağ rışlırır). Sulııboya resimler vapar, "^ip^ak porıreleı ' ı,i/.er. Yıllar önce "karamsarlık şeytanT'na lam \eniletekken, "Bir çeşit iyileştirme aracı olan u yaplı% ğnıı işe verdim kendimi resim yapmak, portreler çi/mck, kendi içiıne değil dışıma bakmamı sağladı, yavaij yava% kurtulmaya çalı^tığım tünelin laa öteki ııcunda hafif bir ıs,ık, <t'ok lıalil, gri bir ışık görnıeye başladım kendi dışımdaki dünyanın ı^ığıydı bu S A Y F A 10 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 61