Katalog

€ 'Şiirin kâhyası çoktur' "Herkes şiirden anladığını sanıyor. İşin ilginç yanı, bir noktaya kadar anlıyor da. Herkes ressama müzisyene hayran; onların içine karışmıyor. Ama tutup şaire yol gösteriyor." ECE AYHAN ivil Şiir'in usta, ilginç ve cins bir şairi olarak Cemal Süreya'yla 1987'de bir söyleşi yap^ ^ Kalsın" diyerek ölen Cemal Süreya; bilindiği gibi, 1956'larda Ankara'da Pazar Posta'sında beliren; İstanbul'da kendisinin Papirüs'ünde ve Memet Fuat'ın Yeni Dergisi'nde süren ve yaygın bir kullanışla 'tkinci Yeni Akımı' çerçevesinde, kimilerine göre ise işin başında sayılmaktadır. Ben 'Parasız Yatıhlar'ın çıkardığı ve 'Negatif gerçeklikler ve 'Atonallik'ler üzre de iş işleyen ve sahici bir 'Sivil Şiir' serüveni yaşayan 'İkinci Yeni'ye, özel olarak 'Sıkı Şiir' diyorum, o başka. Temel olarak 'İkinci Yeni'; 'Sıçrama' (mutation), 'Kakışma' (dissonance), 'Bakışımsızhk' (dissymetri) ve 'Batınîlik' (esoterisme) ile iç içedir. Kısacası; 35 yıldan beri, Türkiye'de bir 'Aykırı Dal' olarak sövgülerle tartışılan ve insanla ilgili her bir şeyi kurcalayan ve bu arada Lobaçevski geometrisinden de 'Kazık' sorular sorabilen 'İkinci Yeni'; o güne kadarki şiiri teper ve zamandaş 'Şiir toplumu'nu yıldırır ve dinmez bir fırtına çıkarır. 'Çırılçıplak', 'Başıbozuk' ama alabildiğine de 'Uygar' anlamını içeren ve sahiden 'Si Üstü kalsın' diyerek ölen Cemal Süreya ile çmlçıplak, başıbozuk ve uygarca. vil Söyleşi'yi, Berlin'den göndererek, yayımlıyorum. Ece Ayhan Yalnız 'Sıkı Şiir'de değil, bütün tarihte "şiirin kâhyası" çoktur galiba? Cemal Süreya Evet, şiirde kâhya sayısı şair sayısından fazla. Herkes şiirden anladığını sanıyor. İşin ilginç yanı, bir noktaya kadar anlıyor da. Herkes ressama, müzisyene hayran; onların işine karışmıyor. Ama tutup şaire yol gösteriyor. Bunun iyi yanı da yok mu? Şiir ülkemizde herkesin işi olmuş. Şiir üzerine laf yürütenler sevimli değnekçilerdir. İşlerini açıktan açığa yaparlar. Bir de senin dediğin "gizliden gizliye kâhyalar" var. Onların sayısı çok az be! Ece Ayhan Genel tarihle bir özel tarih olan şiirin tarihinin çakıştığı ya da çatıştığı noktalar? Cemal Süreya Çakışmayabilir. Gerçek şiirin önden mi arkadan mı geleceği kestirilemez. Ece Ayhan Yandan da gelebilir verevine de... Kurgu? Her bir şey 'kurgu' değil midir? Cemal Süreya Nasıl yani? Anlayamadım. 'Montaj'dan ne anlıyorsun? 'Montaj' sözcüğü kalitesizliği de çağrıştırmıyor mu? Ece Ayhan Hayır onu demek istemem. Ben 'kurgu' sözcüğünü kullanıyorum. Şiir şiirde kalamaz, kalmamalıdır da, demek istiyorum. Cemal Süreya Her şeyden şiire uöne döne, şiirden her şeye çıkmak isteye isteye geldim. Teknoloji demeyelim benimki için. Ece Ayhan Bence 'kurgu' sanatın, ama her türlü sanatın özüdür. Bunu derken de sinema sanatçısı Ayzenştayn'ı düşünüyorum: Potemkin Zırhlısı'nda taş arslanları bile kükretir. Cemal Süreya "Sessiz duvarları itip yürüten" dizesini söylemiş Alevî şairini düşündürdü bu bana. Beh Cemal Süreya "Şıırde kâhya sayısı şairden fazla " C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 21 çet Necatigil'in şiirindeki adam da parktakı arslanları görmeye gider. 'Kurgu'mu? 'Kurgu' sözü şiir için biraz uzak geliyor. Ama, o ki bir şeyin özüne 'kurgu' diyorsun, tamam. Yerinde durmaz 'kurgu'. Bir adı da "öylece kalmak" olmalı. Ece Ayhan Caz? Cemal Süreya Şiirimi şöyle özetlemeye kalkmıştım bir ara: "Güneşten yırtılmış caz, kavaldan dökülen gökyüzü." Tabiî, bir yakıştırma bu, yaklaşık bir îaf. 'İkinci Yeni' kaç kez defnedilecek yahu! Ece Ayhan Küçük tarih? Orta tarih? Büyük tarih? Sözgelimi, bütün Osmanlı tarihçileri, biliyorsun, sarışındır. Cemal Süreya Bir tarih kitabı her şeydir benim için. Okumak için, bir anı kitabını, bir hayat öyküsünü romana yeğ tutarım. Tarihi yalnızca dün olarak düşünemiyorum. İnsan tek ayaklı olsaydı uçacaktı. Ece Ayhan Müzik? Ben şiirden değil müzikten geliyorum. Cemal Süreya Güneyde küçük bir koy var. Biri orava şavklı mahşer otobüsleriyle gitmişti'. O koy, o otobüsler, o şavk hayatın özüdür. Müzik daha da özüdür. Ece Ayhan Benim hemen hemen dünyada en sevdiğim anlatılardan biri bir kroniktir: Alman şairi Heinrich von KJeist'ın Michael Kohlhaas'ıdır. Pire için yorgan yakmayı anlatır. Cemal Süreya Pireyi yaksak daha iyi değil mi? Bunu diyorum ya ben de birkaç yorgan yaktım. Ece Ayhan Her şairin bir Requiem'i yok mudur dünyada? Cemal Süreya Re^uiem 'ağıt' demek değildir bence. 'Ağıt'ta ölüyü gerı isteme var. Requiem uzlaşmadır. Ve ölen için önemlidir. Benimki sevinçli olmalı. Şöyle demeliyim: "Benden bu kadar arkadaşlar, özür dilerim." Ece Ayhan Türkiye'de şiirler sessiz çekilir. Ses sonradan (masada) eklenmiştir şiirlere. Cemal Süreya Evet, büyük dublaj sanatçıları da yetişti ülkemizde. Terziler yetişti. 1940'lardan önce başka bir durum da vardı; önce ses bulunuyor, şiir sonradan geljyordu. Hatta önce kafiyeleri kâğıda geçiren, sonra şiirsel gövde duasına çıkan sanatçılar vardı Üstelik Türkçe' de kafiye olanağı büyük değildir. Ece Ayhan Sen şiirlcrini öneki güzel seslere bindirerek uçuruyorsun gibi geliyor bana. Hani her şair belirli bir şiiriyle uçar ya. Cemal Süreya Şiirde bir adamın yüzüyle yanında durduğu ağaç eşzaınanlıdır. Sesli de diyebiliriz. Kuzular için özel bir bölüm açar. Ece Ayhan Sınırların zorlanmasından yanayım ben. Sözgelimi sınır çarpışmaları yapıyorum yapıyorsam ben, ama içeriye karşıdır. Cemal Süreya İçeriye karşı, ama ne adına? Dışarısı? Ece Ayhan Önemli olan bir Ortadoğu sesini yakalayabilmektir. Evet, şiirin böyle bir gizli köşegeni de var. Cemal Süreya Ortadoğu sesi de Ortadoğu'nun sınırları zorlanmadan yakalanamaz. Bence Ortadoğu kavramı insanı bir yere götürecek bir kavram değil. Ama ses olarak, evet. Ses olarak da şansı büyük. Alarmı^, yanan bir ses. Ortadoğu'da padişah, şah, kral, cumhurreisi, bir metinde betimlenmiş kızları aratır. Rönesans Avrupasında ise, söz gelimi Henri VIII evlenmek istediğı kadınların portrelerinı yapsın getırsin diye ressam Holbein'ı çeşitli ülkelere gönderiyordu. D S A Y F A 7 9