Katalog

Türk sinemasının 59 yıllık tarihi Türk Filmleri Sözlüğü (19141973) Birinci cilt / Agâh Özgüç SESAM Yayınlan355 S./50.000 TL. FATMA ORAN "tçinde dört bine yakın filmografi ile Türk sinemasının elli dokuz yıllık tarihini önünüze seren bu kitabın ilginç bir hikâyesi var. Ve gerçekten de bu hikâye başlıbaşına bir serüvendir. Bu kitapla ilgili serüven dört bcş yıl öncesin^^ .den başlar. Bütünüyle elinizde ı tuttuğunuz bu kitabın hazırlanmasında ilk katkısı olan kişi, sinema eleştirmeni dostum Giovanni Scognamillo'dur. Ba$langıçta ortaklaşa hazırlanması düşünülen bu kitapta 19141964 yılları arasında çevrilmiş tüm filmler ver alacaktı. Scognamillo'nun daha önccden hazırladığı 19141959 yılları arasındaki filmografilerle benim özel arşivimdeki filmografiler bir araya getirilerek işe başlandı. Ne var ki Scognamillo'nun derledikleriyle benim çesitli kaynaklardan yararlandığım filmografiler arasında bir hayli tutarsızlıklar vardı. Örneğin, Sansür Kurulu'nca tasdik edilmis bazı senaryolar onaylandıkları için sanki çevrilmiş gibi gösterilmiş, yanlarına da yönetmenleri ve oyunc"'~rı sıralanmıştı. Daha çok bu tutarsızlıklar, 195059 yılları arasındakifilmografilerdeydi.Bundan böyle bu yanlışlan temizleyip ayıklamak için fîlmograıilerde adı geçen yönetmcnler ve oyuncularla tek tek konuşmak gerekiyordu. Bu, gerçekte özellikle bir sabır işiydi. Üstelik tek bir kişinin yapabileceği bir iş değil, ekip çalısması gerektiren bir araştırma işiydi bu..." İşte on altı yıl önce Agâh Özgüç tarafından yazılan bu satırlar, "Türk Filmleri Sözlüğü"nün (şubat 1973) ilk basımından yapılan alıntılardır. İlk baskısı 1973 yılında gerçekleştirilen sözlüğün, aslına bakılırsa yalnızca bir 'taslak' olduğunu söylüyor Agâh Özgüç. Ama eksikleri ve bazı yanlışlan içeren on altı yıl önceki bu 'taslak' olmasaydı, kuşkusuz Türk Filmleri Sözlüğü'nün ikinci basımı kesinlikle yapılamazdı. Türk sinemasının altmış vıllık film tarihini içeren filmografya dizini, kronolojik ve alfabetik bir sıraya göre düzenlendi. Konularının yanı sıra filmlerin altlarına içte ve.dışta kazandığı ödüller, eleştiri notları, alıntılar ve kaynaklar eklendı. Dört bine yakın filmografya içinde, elbette konuları saptanamayan ve saptanması da mümkün olmayan filmler de görülecektir. Ama gerek filmlerde gerek filmlerin konularındaki eksikliğın bu ikinci basımda en aza indırildiğini de öğreniyoruz Agâh Özgüç'ten... 1914'ten 1973'e kadar olan süreyi kapsayan Türk Filmleri Sözlüğü, baskıya girip yayımlandığında, sinemamız da 75. yılına girmiş oldu. Bu altmış yıllık süre içinde 3359 film üretilmiştir ve bu arada da akla hemen şöyle bir soru gelebilir: Neden Türk sinemasının alt Agâh Özgüç'ün hazırladığı sözlük 4 bine yakın fılmografıyi içeriyor Mujde Ar. yönetmenlığını Atıf Yılmaz'ın yaptflı "Asıye"de mış yılı? Bu filmografya 1973 yılında kalmayıp son on beş yılı da içine alarak günümüze, yani 1989'lara kadar gelemez miydi? Sanmıyoruz. Agâh özgüç, Türk sinemasının son on beş yılını da bu cilde aldığı takdirde, yetmiş beş yıllık bir tarihin tek bir kitapta toplanması epey 'zor' olacaktı. Bu zorluk ise 1973 vılından sonraki dönemlerde Türk filmleriyle ilgili belgelerin daha bol olması nedeniyle bir cilde sığmaması kuşkusundan kaynaklanıyordu. Çünkü 197389 yıllarını kapsayan Türk sinemasının son on beş yıllık sürede çekilen film sayısı, altmış yıla bedeldi; film sayısı üç binin üzerine taşmıştı. Bu sayıya eleştiri kaynaklarını ve gerekli dipnotlarını da eklediğinde, Agâh Özgüç'ün yetmiş beş yıllık bir filmografya çalışmasını ancak iki ayrı ciltte toplaması mümkün olacaktı. Öyle de oldu. Geçen yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kronolojik Türk Sinema Tarihi (19141988) adlı önemli bir saptama uğraşından sonra bu yıl da Türkiye Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği (SESAM) tarafından yayımlanan Türk Filmleri Sözlüğü'nü (19141973) bize kazandıran Agâh Özgüç, 1961'lerden beri büyük bir sabır ve inatla sinemamız için savaş veren araştırmacı bir gazetecimiz... özgüç'ün yaptığı iş, toplumumuzun kendine özgü nitelikleri; unutkanlığı, d^erbilmezliği, nankörlüğü ve ahşkanlıkları göz önüne «üındığında daha da çok önem kazanıyor... Özgüç'ün öteki kitapları: Bütün Filmleriyle Yılmaz GüneyAfa Y. Arkadaşım Yılmaz GüneyBroy Y. Türk Sinemasında Cinselliğin TarihiBroy Y. Türk Sinemasında On KadınBroy Y. Şiirlerle SinemaHabora Y. CahideBroy Y. Not: İkinci cildi sonbaharda yayımlanacak olan Türk Filmleri Sözlüğü, yalnızca SESAM'da satılıyor. S A Y F A 17 Türkân Şoray, "Hayallehm Aşkım ve SerTde C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 21