Katalog

Şimdi bir düş daha yok İtalyan yazar Carlo Collodi'nin bu yıl 100. ölüm yıldönümü. Yazarın tüm tünyada tanınan ünlü çocuk romanı Pinokyo da artık bilgisayar dünyasının içinde. İtalyan yazar Carlo Collodi'nin Pinokyosu da bilgisayara yüklendi Collodi'nin konformist kuklası Pinokyo, Doğu Bloku ülkelerinde küçük proleter bir kahraman olarak tanındı. Gorki ve Tolstoy gibi yazarların çevirilerinde Pinokyo, Rus okurun da gönlünde taht kurdu. 1 9 3 0 ların faşist Pinokyo'su, Walt Disney'in yorumunda mutlu Amerikan ailesinin içinde yer alırken, Doğu Bloku ülkelerinde proleteryanın simgesi oldu. Rusya'da ilk Pinokyo çevirileri 1908 ve 1912'de yapıldı. N. Petrovskaya ve A.Tolstoy'un birlikte çevirdikleri bir üçüncü Pinokyo kitabı 1924'te yayımlandı. M.Gorki ise Tolstoy'dan sonra girijtiği Pinokyo çevirisini 1935'te tamamladı. Gorki'nin çevirisi "Altın AnahUrcık ve Bir Kuklanın Öykülcri" adıyla yayımlandı. Altın anahtarcık, mutluluğu fethetmek peşindeki insanın mücadelesini simgelıyordu. Tolstoy'un çevirisinde Marksist bir yaklaşımla yonımlanan Pinokyo, Italya'da 1981'de "Yoldaş Pinokyo" adıyla yayımladı. Collodi'nin konformist kuklasının yerinde bu kez daha mükemmel bir dünya içinde herkesle mücadele eden genç bir kukla vardı. Proleter kahraman! K ASLI KAYABAL aranlık gecede Pinokyo'nun peşindeki "katilller" kuklayı izlerken okuvucu ne olacağım bi,lir. K ö m ü r çuvallanna sarmalanmış bu iki kaIraltı kedi ile tilkiden başkası değildir. Pinokyo şüphededir. Karaltılardan birinin elini dişleriyle kavrar ve ısırır. Heyecanh kukla yere tükürdüğü parçanın bir kedi ayağı olduğunu fark etmez. Pinokyo'nun başından geçenler tutarsız ve aykırı gelişlerle örülü öykülerdir. Collodi'nin romanı absürd anlatımdan yoksun gizler, tükenmek bilmez kurmacalarla yüklüdür. Bu kitapta kurallar saptamaya çalışmak b o şuna bir çaba gibi düşünülebilir. Oysa hiç de sanıldığı gibi değil. Ç ü n k ü bilgisayar Pinokyo'daki kaosu düzene sokmayı başardı: 26 program bütününde, 40.000'i aşan bilgi ile yüklü bilgisayar, 15 mjlyar temel işlem aracılığı ile romanda geçen toplam 40.460 sözcüğü ilk aşamada yazarın satır başlarında kullandığı 3480 sözcüğü, en çok ve en az yer verilenler yönünde sıraya sokabilmeyi çözümledi. DonıZBtti'nin tırçasından kukla Pinokyo'nun ınsana dönüştugu an Attilio Mussino'nun Pınokyo'su. Sonuçta yeni düzenlenmiş şekliyle bilgisayara yüklenen Pinokyo, seçilen sözcükler bakımından Collodı; nin Pinokyo'sundan değişik oldu. Birkaç yıl önce "Pinokyo" benzerı bir kitap yazan Gıorgıo Manganelli'ye göre "Her kitap sonsuzdur ve genişletilebilir. Herhangi bir noktada kullanılan sözcükler diğer sayısız sözcüğü gizlemek için seçilmiştir." Pınokyo'da nâkim olan sessizlik, giz dolu sözcükler, sürüp giden oyunlar ve fantastik çaikışmalar başka hiçbir kitapta bu denli yoğun değildir. Faşizm döneminde özerk bir çizgi roman kahramanı olarak sunulan Pinokyo, atılgan bir araştırmacının gıysilerinde, düzenin mükemmel bir savunucusuydu: "Cırcır böceklerine" dayanamıyordu! Daha yakın zamanlarda politik bir yön de edindi: Komünizme karşı mücadele etmekle görevlendirildi. Yardımcıları haçlı bir kalkanla saçı üç renkli bir peri kızıydı. Collodi ailesi Walt Disney'in yorumuyla neşeli bir Amerikan ailesi olarak tanınıverdi. Dayanılmaz cırcır böceği uyanıkkoruyucu bir böcekti ve ailede onun etkisi altında geleceğe duyulan güven hüküm sürüyordu. Collodi'nin fantezi dünyasında küçük, ama gerçek bazı gizler saptanabiliyor: Örneğin "olmak,, sahip olmak söylemek, yapmak, mümkün olmak, zorunlu olmak" en sık başvurulan yüklemler. Sözcükler içinde ise "hepsi" ve "niçin", "bana, benim", '>ksul", "çabuk", "ev", "saat", "daima" sürekli yinelenen kelimeler. Pinokyo hareket etmeyi seven bir kukla (eitmek: 172 kez). Tanımaya karşı istekli (niçin: 159 kez). Doğrudan deneyime gereksinim duyuyor (görmek: 163 kez). Sahip oldukları ve kimliğinden kesinlikle şimdiki zamanda söz ediydr (saat: 93 kez, çabuk 99 kez). Kukla hep voksul bir çerçeve içinde (yoksul: 128), ancak görecelı değerlerin perspektivinde (hepsi: 287, daima: 94). Pinokyo'nun anahtar sözcüğü "ev". Roman boyunca tam 98 kez tekrar ediliyor. Tüm Pinokyo öykülerinde ev, varış, hareket, kaçış veya dönüş noktası. "Ev"in alternatifi ise "yol". Bu sözcük de 69 kez kullanılmış. Pinokyo sürekli devinim içinde bir kukla: Roman kuklanın neşeli bir dansıyla başlıyor. Koşar adım yürüyor. Keçi ve tavşan kadar çevik. Üstelik koşarken mesafe sının da tanımıyor. Vürumeyi öflrenen Pinokyo. İtalyan yazar Carlo Collodi (asıl adı, Carlo Lorenzini) 24 Kasım 1826'da Floransa'da doğdu. Gençliğinde ilahiya: eğitimi gdrdü. 1848'de siyasal mizah gazetesi "II Lampione"yı çıkardı. 1861'de İtalya Krallığı kurulduktan sonra çocuklar için yazmaya bajladı. 1876'da "Giannettino", 1878'de "Minuzzolo" yayımlandı. Pinokyonun ilk bölümleri "G)prnale dei Bambini" adlı çocuk dergisinde çıktı. Yazar 26 Ekim 1890'da Floransa'da öldü. Collodi'nin Pinokyo'su tüm dünyada 220 dile çevrıldi. Bunlar arasında, Latince, Samoa adalarında konuşulan bir lehçe ve Esperanto da var. Carlo Collodi: Romanda "iç" 51 kez, "dış" 65 kez yineleniyor. " I ç " geveze cırcır böceklerinin perisiyle bilgiç salyangozların ve çalışkan anların dünyası. "Dış" ise Pinokyo'nun koşar adım kaçarken düzene karşı duyduğu tedirginlik ve güvensizliği tanımlıyor olabilir. Bilgisayara yüklenen "Pinokyo"dan çıkan sonuç bu romanın olası gerçekliğinin "ev" ile "yol", "iç" ile "dış" arasındaki geriFimde, deneyim kazanma sürecindeki dinlenme ile kuklanın aklının estigi gibi daldığı maceralarda, sınırlı ufuklarda yatışmakla istila korkusu duymada, düzenli bir evrendekı eğilimle özgürlük susuzluğu arasında izlendiğini gösteriyor. D C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 21 S A YFA »6