Katalog

Dilleriy yapısı bakımından karşılaştırmalı olarak inceleyen bir bilim dalı Dilbilim bizde 20. yüzyılın ikinci yarısında benimsendi. Dilbilgisinin önüne geçip okutulması, öğretilmesi ise 7.0'li yıllarda önem kazandı. Dilbilim ve ülkemizdeki gelişmesi SAMİ KARAÛREN illeri, evrimi ve gelişmesi, aralarındaki ilişki ve yeryüzünde yayılması yanında, anlam ve sözdizimi, ses yönünden, kısaca yapısı bakımından, karşılaştırmalı olarak inceleyen Dilbilim (Lengüistik), sanıyorum çağımızın en ilgi çeken bilim dallarından biri oldu. Yalnız bir dil inceleme yöntemi olarak kalmayıp pek çok bilim dalına yeni bir yöntem getirdi. Ayrıca, bir diİin "ses, biçim ve tümce yapısını" inceleyerek kurallarını saptayan Dilbilgisi'nin (Gramer) önüne geçti. Yapısalcı çağdaş dilbilimin kurucusunun İsveçli Ferdinand de Saussure olduğunu da belirterek bu konuda ülkemizdeki duruma ve kaynaklara, kısaca değinmek istiyorum. "Yirminci yüzyıl, dilbilimde yeni bir çağın başlangıcıdır" deniliyor. Dilbilim, sanıyorum bizde yirminci yüzyılın ikinci yarısında benimsendi, bilim çevrelerince üniversitelerimizin dille ilgili dallarında, dilbilgisi'nin önüne geçip okutulması, öğretilmesi 70'li yılların başlarında önem kazandı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi yabancı dil bölümlerinde, Dilbilim'in öncülüğünü Prof. Dr. Tahsin Yücel, Prof. Dr. Özcan Başkay ve rahmetli arkadaşlarımız Prof. Dr. Berke Vardar, Prof. Dr. Akşit Göktürk yaptılar. Bu arkadaşlarımız, Atatürk'ün kurduğu Türk Dil Kurumu'na (TDK) da etkin çalışmalar D la katkıda bulundular ve 1978 yılında kurumun Dilbilgisi Kolu'nun adı Dilbilim ve Dilbilgisi Kolu olarak değiştirildi. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Doğan Aksan, Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı'ndan Prof. Dr. Tuğrul İnal, Ingiliz Edebivatı Bölümü'nden Prof. Dr. Ahmet Kocaman'ın da katılmasıyla dilbilim, geniş ilgi gören bir bilim dalı oldu ülkemizde de. Bu bilim adamlarımızın yetiştirmesi ve kendi çabalarıyla yetişen ve yayınlarıy1a, dergilerdeki yazılarıyla dünyadaki gelişmelerden bizi haberli kılan dilbilimcilerimizin adlarını da anımsamaya çalışalım. Kâmile İmer, Oya Batum, Oya Külebi, Oya AdaJı, Fatma Akerson, Ömer Demircan, Mehmet Rıfat, Osman Senemoğlu, Nedim Gürsel, Mustafa Durak, Ufuk Semercioğlu, İclal Ergenç, Leyla Subaşı Uzun. Çeşitli üniversitelerimizde görevde bulunan bu dilbilimcilerimizin yanında şu anda adını anımsayamadıklarım da vardır elbette (onlardan özür diliyorum). Fakültelerin bilimsel dergilerinde, yazın ve sanat dergilerinde Dilbilim üzerine yazılarını, yabancı dillerden çevirilerini, sık sık görmekteyiz bu dilbilimcilerimizin. Ayrıca, kitaplarını da... Anımsayabildiğim dilbilimle ilgili başlıca kitap ve dergiler şunlar: Prof. Dr. Necip Üçok: Genel Dilbilim (DTCF Yayını 1942). Prof. Dr. Tahsin Yücel: Yapısalcılık (Ada Yayınları, 1982) Prof. Dr. Doğan Aksan: Her Yönüyle Dil (3 cilt, Türk Dil Kurumu) ve ayrıca Dilbilim Seçkisi (Günümüz dilbilimiyle ilgili yazılardan seçmeler. TDA Yayını, 1982) Prof. Dr. Tahsin Yücel Prof. Dr. özcan Başkan: Lengüistik Metodu (Çağlayan Yayını 1967), Bildirişim (Altın Kitaplar, 1988) Prof. Dr. Süheyla Bayram: Yapısal Dilbilim; (İst. Üni., Edebiyat Fak., Yayını 1967) Prof. Dr. Macit Gökberk: Değişen DünyaDeğişen Dil (Çağdaş Yayınları, 1980) Prof. Dr. Bedia Akarsu: Kültür Bağlantısı (V. Van Humbold'dan çeviri) A. Dilaçar: Dil Diller Dilcilik (TDK yayını, 1968) Prof. Dr. Nermi Uygur: Dilin Gücü (1962, Dil Ydnünden Fizik Felsefesi (1979). Pro. Dr. Ahmet Kocaman: Dilbilimin Dünü, Bugünü, Yarını (1987'deki sempozyumda sunulan bıldırılerden oluşturulmuş). Prof. Dr. Berke Vardar: Genel Dilbilim Dersleri (Ferdinand de Sanssure'den çeviri (TDK yayını, 1976), Işlevsel Genel Dilbilim (A. Martinet'den çeviri, TDK yayını), Başlıca Dilbilim Terimleri Söılüğü (öğrencileriyle birlikte, !978), 20. Yüzyıl Dilbilin.i (kuramcılardan seçmeler, 1983), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri (TDK yayını, 1982). Mehmet Rifat: Dilbilim ve Göstergebilim'in Çağdaş kuıamları (Düzlem Yayınları, 1990) Ömer Demircan: Türkiyc Türkçesinin Ses Düzeni (TDK, 1979) Ayhan Aksu Koç Eser Erguvanlı: Türk Dilbilimi, Bildiriler Boğaziçi Üni, 1985) Ayrıca, İst. Üni. Ed. Fakültesi Dilbilim Dergisi (Yabancı Diller Eğitim Bölümü) ve Dilbilim Araştırmaları (Hitit Yayınları: 191295. sayfalarda, kaynaklar üzerine geniş bilgi) Dilbilim ve Dilbilgisi Konuşmaları: (TDK yayını, 1980) S %M*W^^ CUMHURİYET KİTAP SAYI 21 S A Y F A 11