Katalog

www.iku.edu.tr BİLİM KÜLTÜR VE EĞİTİM Diyabet hastalarının çorap seçimi Diyabetik ayak problemlerinin en önemli sonucu ayak ülseri sonrası dolaşım bozukluğu, iyileşmeyen yara ve ampütasyonlardır. Bu nedenle diyabet hastaları ayaklarda manyetik alan oluşturup, kan dolaşımını hızlandıran çoraplar temin etmelidir. Öğr. Gör. Nilgün Demirhan İstanbul Kültür Üniversitesi İşletmecilik Meslek Yüksek Okulu Moda Tasarım Programı rine neden olmaktadır. Komplikasyonların gelişmesi ile birlikte hastaların kontrolleri, fiziksel kısıtlamaları daha da artmaktadır. Diyabetik ayak ülserleri, diyabetik hastaların en sık hastaneye yatış ve cerrahi müdahale sebeplerindendir. Geliştirilen modern tedavi yöntemleri, eğitim programları ve ayaklara yönelik bakım ürünlerine rağmen diyabetik hastaların %25’i hayatlarının bir döneminde alt ekstremite infeksiyonu geçirmektedir. Diyabetik ayak problemlerinin en önemli sonucu ayak ülseri sonrası dolaşım bozukluğu, iyileşmeyen yara ve ampütasyonlardır. Bu nedenle diyabet hastaları ayaklarda manyetik alan oluşturup, kan dolaşımını hızlandıran çoraplar temin etmelidir. Ayakları daha kuru tuttuğu için pamuklu veya kışın yünlü çoraplar tercih edilmelidir. Aynı zamanda kan şekeri yüksek izlediğinde ayaklardaki sinirlerde hasar oluşmakta ve hasara uğrayan sinirlerin oluştuğu ayak ve parmak uçlarında his kaybı meydana gelmektedir. Bu nedenle; basınç, ağrı, kesik, yanık ve yaralanmalar hissedilmeyebilir. Diyabet hastalarının çorapları hassas bacakları sıkmayacak esneklikte üretilmiş konçlardan ya da lastiksiz olmalı, ayak parmakları üzerinde baskı oluşturmayacak şekilde kapatılan, dikişsiz burun kapaması yapılmalıdır. Yetersiz metabolik kontrol, diyabetik hastalarda infeksiyon riskini arttırmaktadır. Bazı mikroplar (bakteri ve mantarlar) diyabetli ortamda daha kolay çoğalmakta ve hassas ciltleri, yara oluşması, oluşan yaraların kapanmaması ile karşı karşıya kalmaktadır. Diyabet hastaları ayaklarda oluşan yara nedeni ile mikrop barındırmayan, antibakteriyel çoraplar giymelidir. Çünkü tedavisiz bırakıldığında, kangren ve hatta hasar görmüş bölgenin kesilmesi dahi mümkün olabilir. Diyabet hastalarının çorap tercihlerinde dikkat etmeleri gereken diğer bir konu ise antistatik ve anti ödem özellikli olmasıdır. Diyabet hastalarında sinir hasarı ile ayak kasları da güçsüzleşmektedir. Bu da deride, yumuşak dokuda, kemik ve eklemlerde hasarlar meydana gelmesine neden olmaktadır. Vücutta statik elektriklenmeyi yalıtarak üzerindeki bitkinlik hissini alan ve hastaya konfor sağlayan, kanın daha hızlı akmasını sağlayarak, bilek ve ayaklardaki mevcut ödemlerin çözülmesinde etkili olacak manyetik alan oluşturan çorapları tercih etmeleri gerekmektedir. Son zamanlarda belirli firmalar çorap, iç çamaşırı ve tişört ürünlerinin hepsinde gümüş ile metalize edilmiş iplik kullanmaktadırlar. Ancak bu firmaların sayısının çok az olması nedeni ile diyabet hastalarının bu ürünleri temin etmesi çok zor olmaktadır. Gümüşün sürekli tene temas ederek bakteri ve mikropları yok etkisi, ayakta doğal bir dezenfekte etkisi yaratmaktadır. Bu etki sonucu diyabet hastalarının ciltlerinde yara oluşmasını engelleyici tedbirler alınabilmekte, oluşmuş yaralarda ise gümüş, enfeksiyonu engelleyerek tedaviye destek olmaktadır. Antiodor (koku engelleme), gümüşün kullanıldığı ürüne verdiği için önemli özelliktir. Bakteriler koku molokülünün oluşmasını başlatan etkendir. Gümüş hem kötü kokuları hem de mantar oluşumunu engellemiş olur. Özellikle tip I diyabetli çocuklarda hastalığın belirtisinden sonra görülen psikolojik sorunları ailenin ve çocuğun rahat atlatabilmesi için çocukların yaşıtlarından farklı, güven duygusunu artıracak niteliklere sahip ürünler temin edilmelidir. Ürünler çocukların ilgisini çeken, onları diyabetle barıştırabilmeyi teşvik eden süsleme ve aksesuvarlar kullanarak hazırlanmalıdır. Bu araştırma ülkemizde henüz yeterince önem kazanmamış ve üzerinde çalışılmamış bir konudur. Diyabet hastaları özellikle dermatolojik olarak çok fazla sorun yaşamaktadır. Türk Halk Sağlığı ve Diyabetes Mellitus (DM) tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de genel bir sağlık sorunudur. 2009 sonu itibarı ile tüm dünyadaki diyabet nüfusu 285 milyon iken bu sayının 2030 yılında 438 milyona ulaşması beklenmektedir. DM temelde endokrin sisteme ait bir hastalık olmakla birlikte hastayı çok yönlü olarak etkilemektedir. DM kan şekerinde oluşan dalgalanmalar, hastalığa bağlı gelişen komplikasyonlar ile fiziksel alanı, hastalığa bağlı ortaya çıkan sıkıntı ve artmış psikiyatrik hastalıklarla ruhsal alanı ve hastanın sosyal ortamda yaşadığı sorunlarla toplumsal alanı etkilemektedir. Yeni yapılan çalışmalarda DM hastalarında yaşam kalitesi hastanın iyilik halinin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle son yıllarda DM hastalarında yaşam kalitesinin değerlendirilmesi önem kazanmıştır. İnsan yaşamındaki önemli faktörlerden bir tanesi de giyinme ihtiyacıdır. Çeşitli fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçları karşılayan bir unsur olan giyim, tüm bireyler ve özellikle diyabet hastaları için yaşam kalitesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bütün bu sonuçlar pazarda var olan hazır giyim ürünlerinin diyabet hastalarının rahatça bulabileceği çeşitte olup olmadığı, var olan giysilerin ihtiyaçlarını ne derece karşılayabildiği ve bu ürünleri seçerken ve seçtikten sonra ne gibi problemlerle karşılaştıklarını akla getirmektedir. Diyabet hastalarının kan şekeri yüksekliği kontrol altına alınamazsa zaman içinde diyabetin kronik komplikasyonlarından biri olan diyabetik ayak ülserleri görülmektedir. Diyabetik hastaların hayatları boyunca %12–15 oranında ayak ülseri gelişme riski vardır. Diyabetik ayak ülserleri morbidite artışına, yaşam kalitesinin bozulmasına, yüksek tedavi maliyetle 1. Boulton AJ, Vileikyte L, RagnarsonTennvall G, et al. The global burden of diabetic foot disease. Lancet 2005; 366:17191724. 2. International Diabetes Federation. Diabetes Atlas, 4th Edition, Brussels, 2009 3. Sekikawa A, LaPorte RE. Epidemiology of insulin dependent diabetes mellitus. Eds: KGMM Alberti, P Zimmet, RA DeFronzo, H Keen, International Textbook of Diabetes Mellitus, 2nd Ed., Volume I, New York, John Wiley & Sons Ltd, 1997, pp 8996 4. İbrahim Eren1, Özlem Erdi 2, İkbal Çivi. Tip II Diabetes Mellitus Hastalarında Yaşam Kalitesi ve Komplikasyonların Yaşam Kalitesine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Isparta, 2004, 85. 5. Jeffcoate WJ, Harding KG: Diabetic foot ulcers. Lancet, 2003; 361:15451551. 6. Reiber GE, Vileikyte L, Boyko EJ, et al. Causal pathways for incident lowerextremity ulcers in patients with diabetes from two settings. Diabetes Care 1999; 22:157162. 7. Lustman PJ, Griffith LS, Clouse RE ve ark. (1986) Psychiatric illness in diabetes: relationships to symptoms in glucose control. J Nerv Ment Dis, 174:736–742. 8.Fejfarova V, Jirkovska A, Petkov V, Boucek P, Skibova J. Comparison of microbial findings and resistance to antibiotics between transplant patients, patients on hemodialysis, and other patients with the diabetic foot. J Diabetes Complications 2004;18:10812. 9. Çürüksulu H., Güvenen G., Aral H., Gültekin D., Nartop F., Başaran N. A., Uzun O., Diyabetik Ayak Komplikasyonu Bulunan ve Bulunmayan Dm’li Hastalarda Serum İnterlökin6 Ve HsCrp Düzeyleri,6. 12. Demir T., Akıncı B., Yeşil S., Diyabetik Ayak Ülserlerinin Tanı ve Tedavisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı rilerine göre; diyabetik ayak ülseri nedeni ile dünyada 30 saniyede bir hastanın ayağının kesildiği tahmin edilmektedir. Hazır giyim işletmelerinin diyabet hastalarının ihtiyaçlarına ve cilt özelliklerine dikkate alarak üretim yapmaları gerekmektedir. Sonuç olarak diyabet hastaları için özel tasarlanan fonksiyonel giysilerin yüksek olan maliyetinin herkesin alabileceği seviyeye düşürülmesi için seri üretime geçilmelidir. Hazır giyim sektörünün diyabet hastalarına yönelik çalışmalara ilgi göstermeleri, onların istek ve gereksinimlerini belirlemek için ARGE çalışmalarına önem verilmeleri, ayrıca Sağlık Bakanlığı ile anlaşmalar yapılarak, diyabetik çorapların sağlık güvenceleri ile temin edilmeleri sağlanmalıdır. KAYNAKÇA TOLGA SEZEN