Katalog

Sa l k Besin zehirlenmesi Besin zehirlenmesi, bakteri, virüs veya kimyasal toksinlerle kontamine olmuş veya temas etmiş besinlerin alınması ile gerçekleşen, kusma, ishal, karın ağrısı, ateş gibi belirtilerle seyreden hastalıktır. Dr. Yekta Kişioğlu, VKV Amerikan Hastanesi, Gastroenteroloji Uzmanı Besinler, temiz koşullarda ve uygun ortamlarda saklanmamaları, hazırlanmaları sırasında kişilerin ellerindeki mikropların bulaşması, yeterli derecede ısı ile pişirilmemeleri veya servis sırasındaki koşulların temiz olmamasından dolayı, mikroorganizmalar tarafından kontamine olurlar (kirlenirler). Bu durumda tüketilen besinlerin içindeki mikroorganizmalar veya bazı besinlerdeki kimyasal toksinler, sindirim sisteminde çeşitli yollarla hasara yol açarak zehirlenmeyi oluştururlar. Besin zehirlenmesine neden olan nedir? Hemen hemen temiz koşullarda bulunmayan her besin zehirlenmeye neden olabilir. Ancak en sık zehirlenme salata, et, yumurta, kümes hayvanları, süt ürünleri ve kontamine su ile olur. Bulantı, kusma, ateş, karın ağrısı ve ishal görülen belirtilerdir. Nadiren de olsa, sindirim sistemi belirtileri olmaksızın felç, hafıza kaybı, baş ağrısı, hepatit, menenjit ve düşük görülebilir. Hangi besinler zehirlenmeye daha çok neden olur? plastik kap veya ambalaj kullanarak önleyin. • Bozulabilecek besinlerin alındıktan sonra 1 saat içinde tekrar buzdolabına konması gerekir. • Buzdolabı içi 04 derece, buzluk ise 18 derecede tutulmalıdır. • Beyaz ve kırmızı etler, 48 saat içinde pişirilmeyecek ise dondurulmalıdır. • Balıklar 48 saat buzdolabında saklanabilir. • Yumurtaları buzdolabının kapağında (Yeterli soğukluk olmayabilir) saklamayın. • Pişirilmiş yiyecekleri 2 saat içinde buzdolabına koyun. • Yemekleri ikinci kez yerken 74 derecede az ısıtın. • Yemek hazırlamadan önce ve çiğ et, balık ve yumurta elledikten sonra mutlaka ellerinizi sabunla yıkayın. • Donmuş et veya balıkları oda sıcaklığı yerine buzdolabında veya mikrodalgada çözün. *Marine işlemini de oda sıcaklığı yerine buzdolabında yapın. • Çiğ et, balık ve yumurta ile temas eden mutfak gereçleri mutlaka çok iyi yıkanmalıdır. •Pişmiş ve pişmemiş yiyeceklerin birbirine temasını önleyin. •Taze sebze ve meyveyi çok iyi yıkayın. •Pişmemiş yumurta ile yiyecek hazırlamayın. Yemek Hazırlama: Besin zehirlenmesi nasıl belirtiler gösterir? Besin zehirlenmesi belirtileri çoğunlukla 23 gün içinde kendiliğinden geriler ve herhangi bir tedavi gerektirmez. Bu süre içinde bol miktarda su ve yağsız sıvı alınması, ishal ve kusma ile kaybedilen sıvının yerine konması için gereklidir. Kusma var ise bulantı önleyici ilaçlar kullanılabilir. Ancak çok şiddetli kusma ve çok fazla sıvı kaybı yapacak ishal varsa veya belirtilerde 23 gün içinde gerileme olmuyor ise doktora başvurmalıdır. O zaman destekleyici damardan sıvı tedavisi, zehirlenmenin nedeninin araştırılması ve gerekirse antibiyotik tedavisi gündeme gelebilir. Besin zehirlenmesinde nasıl bir tedavi uygulanır? Yukarıda saydığımız sindirim sistemi belirtileri olan hastalar öncelikle etraflarındaki kişilere de hastalığı bulaştırmamak için tuvalet ve el temizliklerine çok dikkat etmelidirler çünkü bu mikroorganizmaların çoğu dışkı yoluyla yayılabilir. Belirtiler görüldüğünde, bol sıvı ve su içilmelidir. Besin zehirlenmesi genellikle 23 gün içinde kendiliğinden düzelebilen bir durumdur. 23 gün içinde düzelme belirtisi yok ise mutlaka doktora başvurulmalı, doktora başvurmadan herhangi bir ilaç alınmamalıdır. Besin zehirlenmesinde ilk olarak yapılacaklar nelerdir? Pişirme: • Mümkünse et termometresi kullanın, dana ve kuzu etini 63 derece, beyaz eti ise 7782 derece iç sıcaklıkta pişirin. • Yumurtaları sarısı katılaşana kadar pişirin. Servis: Kusma ve ishal gibi sindirim sistemi belirtileri dışında, sinir sistemini de etkileyen besin zehirlenmesi türleri az da olsa vardır. Ayrıca hepatit ve üreye neden olabilen mikroorganizmalar bulunmaktadır. Bazen ishal, dizanteri şeklinde, yani kanlı ve mukuslu olabilir. Çok şiddetli enfeksiyonlarda bağırsak delinmesine kadar gidebilecek komplikasyonlar gelişebilir. Besin zehirlenmesinin doğurabileceği sonuçlar nelerdir? • Gıdaları oda sıcaklığında 2 saatten fazla, oda sıcaklığı 32 dereceden yüksek ise 1 saatten fazla bırakmayın. • Dışarıda yemek yerken yapılabilecek tek şey güvendiğiniz ve bildiğiniz restoranlara gitmektir. Bu konuda yapılan en sık hatalardan birisi ishali kesici ilaçların kullanılmasıdır. Bu durumda mikroorganizma veya toksinin bağırsaktan atılması gecikeceği için hastalığın hem seyri uzayabilir hem de şiddeti artabilir. İkinci sık görülen yanlış davranış ise hemen antibiyotik kullanılmasıdır. Bu yanlışlık ise çok ciddi böbrek yetmezliğine kadar gidebilecek komplikasyonların gelişmesinden, antibiyotiğe bağlı olabilecek bağırsak problemlerine kadar birçok ilave soruna yol açabilir. *Kuluçka Zamanı: Mikrop alındıktan belirtilerin başlamasına kadar geçen süre Halk arasında bilinen yanlış tedavi yöntemleri var mı, neler, yapılmaması gerekenler neler? Besin zehirlenmesine neden olan besin kaynakları, mikroorganizmalar ve belirtileri Belirtiler Kusma Mikroplar S.Aureus B.Cereus Viruslar (Norwalk) C.Perfiringens Enterotox. E.Coli Viruslar(Enterik) C.Parvum C.cayetanensis Campylobacter spp Salmonella Shiga tox li E Coli Shigella V. parahemoliticus Kuluçka Zamanı* 16 saat 16 saat 2448 saat 816 saat 13 gün 1072 saat 228 gün 111 gün 25 gün 13 gün 18 gün 13 gün 248 saat Olası Besin Kaynağı Yumurta, salata, et süt ürünleri, Pirinç, et Midye, salata, sandviç, sebze Kırmızı et, beyaz et, sos Kirli su Kirli su Sebze, meyve, süt, su Fesleğen, ithal meyve Beyaz et, süt, su Yumurta, beyaz et, kırmızı et, süt su, taze sebze Süt, meyve suyu, taze sebze, su Su, kirli sebze Çiğ midye Sulu ishal Kanlı mukuslu ishal Saklama: • Et ve balıkların diğer besinlerle temasını CBT 1369 17 / 14 Haziran 2013 Yiyecek alırken: • Donmuş bile olsa pişmemiş besin ile yan yana olan pişmiş besinleri tüketmeyin. • Hasarlı hiçbir konserve besini almayın. • Buzdolabında olmayan hiçbir kırmızı ve beyaz eti almayın. Besin zehirlenmesinden korunmak için nelere dikkat etmek gerekir?