Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kiye’nin ilk deniz araştırma gemisi – Doğ ilginç SORULAR Soru: Dinozorların cinsiyeti nasıl anlaşılır? Yanıt: Scientific American, Nisan 2013 Bir dinozorun cinsiyetini fosillerine bakıp tespit etmek zordur, çünkü bugüne dek üreme organı hasar görmemiş veya olduğu gibi korunmuş bir fosil ele geçmemiştir. Bu nedenle bilim insanları çözümü, dinozorların en yakın akrabaları olan kuşlardan ve timsahgiller familyasından gelen hayvanların anatomilerinde bulmuşlar. Kuşlar yaşayan dinozorlardır; 150 milyon yıl önce evrilen bu soy, günümüzde de gelişimini sürdürüyor. Timsahlar ise yok olan dinozor ve modern kuşların oluşturduğu grubun en yakın akrabalarıdır. Büyük bir olasılıkla kuşlarda ve timsahlarda bulunan bir ortak özellik, uçma yeteneğine sahip olmayan dinozorlarda da bulunuyordu. Bu özellik her iki cinste de bulunan kloaka adı verilen sindirim, boşaltım ve üreme yollarının birleştiği noktadır. Dolayısıyla bir dinozorun cinsel organını dışarıdan görmek mümkün değildi; dinozorun uzun kuyruğu altında, kloakanın içinde yalnızca bir yarık olarak görülebiliyordu. Dinozor fosillerinde üreme organlarının izine rastlanmadığından, bilim insanları cinsiyet farklılığını iskelet yapısına bakarak tespit edebileceklerini düşündüler. Ne var ki dişi ve erkek dinozorun iskeletleri arasında da neredeyse hiç fark olmaması bu olasılığı da çürüttü. Bunun üzerine bilim insanları doğrudan bir kanıt olarak dişi dinozorların vücut boşluğunda gelişmekte olan yumurtanın izini sürdüler. Bir başka seçenek de 2000 yılında Tyrannosaurus rex’in özel bir türünde ortaya çıktı. Bazı dişi kuşlarda yumurta oluşumu sırasında, arka ayaklarının uzun kemiklerinin içinde medüller kemik denilen ince bir doku tabakası gelişir. Bu doku kalsiyum açısından zengindir ve yumurtanın kabuğunu oluşturmak için hammadde deposu vazifesi görür. Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’nden Mary H. Schweitzer, bir T.rex fosilinin kırık uyluk kemiğini incelediğinde modüller kemik oluşumuna rastladı. Bu hayvan büyük bir olasılıkla dişiydi ve hamileyken yaşamını yitirmişti. Bu buluş en azından hamile dinozorların tespitini sağlayabiliyordu. Midwestern Üniversitesi’nden Andrew Lee ve Kaliforniya Üniversitesi’nden Sarah Werning, dinozorların gelişirken cinsel açıdan ne zaman faal duruma geçtiğini araştırdı. Daha önceki çalışmalar, dinozorların kemiklerinde halkalar olduğunu ve halkalara bakarak yaratıkların yaşının tespit edilebileceğini ortaya koymuştu. Bu halkalara göre dinozorların büyük bir kısmı yaşamlarının ilk yıllarında son derece hızlı gelişirken, iskelet olgunluğuna eriştiklerinde büyümeleri yavaşlıyordu. Lee ve Werning, dinozorların hızlı yaşayıp, genç öldüklerini tespit etti. Buna bağlı olarak genç yaşta üreme yeteneğine kavuşarak tehlikelerle dolu ortamlarda genlerini bir sonraki nesle aktarma şansına kavuşmuş olabilirler. rusu, zaten – Vietnam takviminde yılbaşı. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. “Emile …” (Dalgalar halinde yayılan patlama olaylarını incelemiş olan Fransız matematikçisi) – Yunan mitolojisinde göre, Hefaistos’un, tanrı Zeus’un emriyle yarattığı ilk kadın. 2. Avrupa’da bir ırmak – Çap – Bayındırlık. 3. Yunan mitolojisine göre, ateş ve demirci tanrısı – Rusçada evet – Bir bağlaç. 4. Kolay – Tanınmış bir toplumbilimci. 5. Sodyumun simgesi – Genç erkek sığır – Japonya’da kullanılmış eski bir hacim ölçüsü birimi – Almanca 1. 6. Fransa’nın güneydoğusunda bir idare bölgesi – “… En Lay” (Çinli siyasi önder) – Bir Japon tiyatrosu – Standrt saptayan Türk enstitüsü. 7. Işık şiddeti birimi – Türkiye’nin plaka işareti – Afrika’da bir ülke – Arseniğin simgesi. 8. İsimler – Dilsiz – Ağabey. 9. Briçte sanzatu – Lenf – Datça’daki antik kent. 10. “Humphry …” (Madenci lambasını, diazot monoksit gazının uyuşturucu etkisini bulan İngiliz bilimadamı) – Çerkezlerin, kahvaltılık, acı biber salçalı, cevizli mezesi – İnleme. 11. Büyükanne – Kankurutan – İsveç’te idari bölüm. 12. Bir nota – Bir anda – Yazın karadan denize doğru esen mevsim rüzgârı. 13. Şiddetli – Tavlada bir sayı – Altının simgesi – Bir hayvan. 14. Sabır – Eskiden erkeklerin potinin üstünü kapatmak için kul1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 M U S T A F A İ N A N F O K landıkları tozluk – 2 A R A L İ B N İ S İ N A O Menteşe. 15. Eski 3 Y O M P R T H E S E U S Yunan mitolojisinde, 4 O D A K L A M A L A N O T 5 Z E N A R E N A İ K A M E göklerde uçan ilk 6 L Y O N H İ K A Y E O T insan – Nuri Bilge 7 E OM E G A A N E MO N 8 D İ L T İ R A J E E S A Ceylan’ın bir filmi. 9 10 11 12 13 14 15 DİNOZORLARIN CİNSİYETİ SOLDAN SAĞA 1. Bitkilerde, kendi adıyla anılan melezleşme ve kalıtım ile ilgili kuramı koyan Avusturyalı botanikçi – Kırgızistan’da bir ırmak. 2. Ukrayna’nın güneyinde, Karadeniz kıyısında bir kent – Formen. 3. Avrupa Futbol Birliği – Japon Buda rahibi – Bir bağlaç – İcraat. 4. Geminin baştan ikinci direği – Konya’da bir baraj – Nezir. 5. İlkçağ’daki uygarlıklarla ilgili olan – Ruh. 6. Mihver – Yelkenli bir yarış teknesi. 7. Dört köşe kesilmiş küçük hamur parçalarından yapılan yoğurtlu çorba – Yapısalcı psikanalizin babası olan Fransız bilimadamı – Bir strateji oyunu. 8. Sık gözlü ağ – Yer’den gezegene ve Güneş’e uzanan iki doğrultu arasındaki açı – Kulağın duyabildiği titreşim. 9. Bebek arabası – Hile, entrika Kuyrukluyıldız. 10. Bir yüzey ölçüsü – Mahrut – “… Hudson” (Oscar ödüllü aktris) – Yüz, çehre. 11. Bir nota – Cezayir’de bir kent – Muğla’nın bir ilçesi. 12. “… Keaton” (Oscarlı bir aktris) – Kültür – Metal paranın resimli yanı. 13. Kemiklerin toparlak ucu – Sezen Aksu’nun bir şarkısı – Kas – Katkı. 14. Yelkenlere açılan deliklere ve halat ilmiklerine geçirilen metal halka – Mümkün değil. 15. Tür Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu O B A O T M E İ S K E U A L T O S M A İ R M S A M O İ N R D S İ İ N İ M P B E A R A S M O U R O Z İ İ T G O L T O G O S T E S S O J M A K A İ T E A L S İ İ T İ V K O N A K d ü ş ü n SORULAR ASCII Ender Aktulga eaktulga@gmail.com Ulusal dillerin abeceleri (alfabeleri), o dilin sözcüklerinin yazımında kullanılan harflerin sıralı listeleridir. Örneğin, 26 harflik İngiliz abecesi ile 29 harflik Türk abecesinin ortak 23 harfinden biri olan 'E' , ilkinin beşinci, ikincisininse altıncı harfidir. Bilgi işlem'in de bir abecesi vardır: ASCII (American Standard Code for Information Interchange ) Bilgi işlem'in "sözcükleri", harflerle birlikte, rakamları da, simgeleri de içerebileceği için ASCII, ulusal abecelerden değişik olarak bu karakterlerin tümünü kapsar. Ayrıca küçük harf, büyük harf ayrımı da yapar. Karakterlerin bu abecedeki sıra sayılarına ASCII kodu denir. 0'dan 9'a rakamlar 4857 arası sayılarla, İngiliz abecesinin 26 harfinin büyükleri 6590 arası sayılarla, küçükleri ise 97122 arası sayılarla kodlanmıştır. Bu bulmacada, İngiliz abecesinin küçük ya da büyük bir harfiyle başlayan, bu abecenin küçük ya da büyük harfleriylele ya da rakamlarla süren, harf ve rakam dışında karakter içermeyen "sözcük"lerle ilgileniyoruz. Ve bunların kaçının, karakterleri yerine ASCII kodları yazıldığında, 'E' = 69, 'YA' = 8965, 'fb' = 10298, 'P18' = 804956 örneklerinde olduğu gibi rakam yinelemesiz sayılara dönüşeceğini merak ediyoruz. SORU: Merak ettiğimiz bu sayı kaçtır? 1359.sayıdaki bilmecenin yanıtı: Dostane faktörler. 9478162 Bilmeceyi doğru çözenlerin isim listesini bir sonraki sayıda yayımlayacağız. Gecikmeden dolayı özür dileriz. CBT 1361/ 16 19 Nisan 2013