Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkoglu@Gmail.com) Bilimde öncü kadınlar Facebook, “Home versiyonu” ile rolleri değiştirmiş durumda. Facebook Home uygulamasını indirdiğinizde telefonun kendisi sanki Facebook’un bir uygulaması haline geliyor; akıllı telefon tamamiyle Facebook Home’un yönetimi altına giriyor. Agnes Mary Clerke Agnes Mary Clerke, kadın bilim yazarlarının henüz bulunmadığı bir dönemde, öncü astronomların büyük saygı duyduğu ve kendileriyle eş düzeyde görerek tartıştıkları bir bilim yazarıydı.. Osman Bahadır bahadirosman@hotmail.com Facebook Tatili Aralık ayı içinde değerli dostum İsmail Hakkı Polat, ders verdiği Kadir Has Üniversitesi’ndeki öğrencileri ile gönüllü bir deney yaptı. 26 öğrenci 48 saatliğinde “sosyal medya diyeti”ne girdi. Yani iki gün boyunca hiçbir sosyal medya sitesine (Facebook, Twitter, Instagram, Pinterest, vb) erişmeden “yaşayacaklardı”. Sonuçta 26 öğrenciden ancak 11 tanesi diyeti başarıyla tamamlayabildi; onbeşi süre dolmadan sosyal medyasız yapamayacağını anladı. Facebook literatüründe (Facebook ile sınırlı kalması şartıyla) bu diyetin bir adı var. “Facebook Tatili”. Anlaşılan “diyet” kelimesi zihinlerde olumsuz imajları çağrıştırdığından, “Survivor”vari bu deneyime “tatil” demek tercih ediliyor (oysa deneyimin zorluğundan, buna “diyet” demek daha gerçekçi). Pewinternet.org sitesinde yayınlanan yeni bir rapora göre ABD’de Facebook’a erişenleri %61 geçmişte kendi rızaları ile bir süre Facebook’a girmemiş olduklarını, yani “Facebook Tatili”ne çıktıklarını ifade ediyor. Facebook Tatili’nde süre haftalar mertebesinde oluyor. O nedenle bir kaç gün Facebook’a girmemek, Facebook Tatili olarak değerlendirilmiyor. Aynı rapora göre Facebook Tatili’ne çıkmanın en büyük nedeni zaman bulamamak ya da yoğun olarak başka bir şeye odaklanmış olmak. Öte yandan Facebook, Nisan ayından itibaren yeni bir versiyonunu Android kullanıcılarına sundu. Facebook Home denilen bu yeni erişim modelinde Facebook bir uygulama olmaktan çıkıyor. Normalde akıllı telefonlarda sosyal ağ siteleri birer uygulama statüsünde yer alır ve telefon kullanıcısı uygulamayı çalıştırdığı taktirde ilgili sisteyle etkileşim kurulur. Ancak Facebook, “Home versiyonu” ile rolleri değiştirmiş durumda. Facebook Home uygulamasını indirdiğinizde telefonun kendisi sanki Facebook’un bir uygulaması haline geliyor; akıllı telefon tamamiyle Facebook Home’un yönetimi altına giriyor. Örneğin telefonla herhangi bir şey yapmıyorken arka planı Facebook duvarınız gibi çalışmaya başlıyor. Böylece Facebook’ta nelerin olup bittiğini anlamak için haricen Facebook uygulamasını açmanız gerekmiyor. Bir süredir Facebook’un kendi akıllı telefonunu çıkaracağı söylentileri yayılmıştı. Ancak Wired Dergisi’ne verdiği röportajda Mark Zuckerberg, bir telefon üretme niyetinde olmadıklarını net olarak ifade etti. En popüler modellerin bile dünya telefon pazarında düşük bir yüzdeye sahip olduklarından yola çıkarak, bir milyarlık Facebook dünyasında bir akıllı telefon çıkardıkları taktirde en iyi şartlarda bunun birkaç on milyon Facebook kullanıcısına sunulabilecek bir imkân olduğunu, oysa Facebook Home gibi bir model sayesinde tüm Facebook kullanıcılarına erişme potansiyeline sahip olduklarını söyledi. Facebook Home ile ilgili ilk önemli bilgi de henüz Apple ürünleri üzerinde çalışmayacak olması. Bunun nedeni de Apple’in kendi cihazları üzerindeki grafik arayüzünü başka bir markanın yönetimine bırakmaya yanaşmamış olması. O nedenle iPhone kullanıcıları bu imkândan istifade edemeyecek. Facebook bir fenomen olmayı sürdürüyor. Telefon dünyasını, herkesin beklediği üzere, yeni bir cihaz ile donanım cephesinden değil de özelliklerini iyi bildiği yazılım cephesinden ele geçirmeye çalışıyor. Buna Facebook Açılımı dense hatalı olmayacaktır. O kadar iddialı ve o kadar riskli bir girişim. A bile standart bir metin olarak kullanılabilecek kadar gnes Mary Clerke, 10 Şubat 1842’de İrlanmükemmeldi. da’da Skibbereen’de doğdu. Bilimsel konulaAgnes Mary, 1888’de üç ayını İskoçyalı astronom rın konuşulduğu bir evde büyüyen Agnes David Gill ve eşinin konuğu olarak Güney Afrika’da Mary, küçük yaşlarından itibaren matematik ve astro geçirdi. Orada belki de ilk kez, kendisini çok etkilenomi çalışmaktan büyük bir zevk almıştı. Babası John yen ve kitaplarında da sık sık tartıştığı yıldız spektWillis Clerke amatör bir bilim tutkunuydu ve üç çorumlarını görmek için rasathanede gözlem yaptı. cuğunu da bilimle aktif olarak ilgilenmeleri konusunAgnes Mary Clerke, astronomi üzerine olan yazıda cesaretlendiriyordu. Evindeki laboratuvarında kim larını Londra’da 20 Ocak 1907’deki ölümüne kadar ya deneyleri yapan John Willis Clerke’in bahçesinde sürdürdü. Daha sonraki kitapları, görünebilir evrenle de bir teleskopu vardı. ilgili Yıldızlar Sistemi (1890), astrofizik alanındaki Clerke’in tüm çocukları evde eğitim gördü ve Laçalışmaların mevcut durumunu anlatince, Grekçe, matematik ve astronomi tan Astrofizik Problemleri (1903) ve öğrendi. Astronomi Agnes Mary’nin çok evrenin evrimi üzerine teorilerle ilgili ilgisini çekmişti ve daha 15 yaşındayken Modern Kozmogoni (1905) isimli kibir astronomi tarihi yazmaya başlamıştı. taplardı. 1867’den itibaren Agnes Mary, kızAgnes Mary, kitaplarına ve dergikardeşi Ellen ve anneleri kış aylarını İtallerdeki makalelerine ek olarak Britya’da Floransa’da geçirmeye başladı. Agtannica Ansiklopedisi’nin 11. baskınes Mary burada zamanının çoğunu etkisında, 30 astronomun biyografisiyle leyici kütüphanelerde geçiriyor ve bilimbirlikte ana astronomi makalesini de sel bilgiye olan açlığını gidermeye çalışıhazırlayarak astronomi tarihine büyük yordu. bir katkıda bulundu. Clerke ailesinin Londra’ya yerleştiği Agnes Mary Clerke’in, astronomi Agnes Mary Clerke 1877 yılında Agnes Mary ilk önemli mave astrofizik üzerine hazırladığı etkikalesini yayımladı. Edinburg Review’de leyici kitaplarıyla bilim tarihinde yayımlanan bu makalenin başlığı, “İtalönemli bir yeri vardır. O, bu eserleya’daki Kopernik” idi. Agnes Mary’nin, düzenli olarak rinde, astronominin çok çeşitli bölümleriyle ilgili olkatkıda bulunduğu bu dergide yaşamı boyunca 55 ma guları ve tartışma konularını ortaya koydu ve gözlemkalesi yayımlandı. Astronomiye büyük bir tutkuyla ci astronomlar için geleceğin araştırma olanaklarını bağlı olmasına rağmen Agnes Mary hiçbir zaman doğ çok parlak biçimde göz önüne koydu. Agnes Mary, asrudan gözlem yapmadı, tüm zamanını başkalarının tronominin popülerleştirilmesinde bir öncüydü ve asgerçekleştirdiği astronomik araştırmaların sonuçlarını tronominin 20. yüzyılda oynayacağı önemli rolü çok özetlemek, karşılaştırmak, yorumlamak ve bunlar üze önceden görmüştü. O, astronomların “yıldızların nerine makale yazmakla geçirdi. Tamamen teorik çalışlerden yapıldığını bilmelerine imkân veren” ve 20. ma yapmasına rağmen Agnes Mary, o dönemin öncü yüzyılda evrenin araştırılmasında çok büyük bir önemi astronomlarıyla mektuplaşıyor ve onlardan çok büyük olan spektroskopi tekniğinin doğuşuyla da özellikle ilbir saygı görüyordu. gilenmişti. 19. Yüzyıldaki Astronominin Popüler Bir Tarihi Agnes Mary Clerke, 1893’teki bilimsel yazıları başlıklı ilk kitabı, 1885’te yayımlandı. Bu kitap halk nedeniyle Kraliyet Enstitüsü tarafından Actonian için hazırlanmış genel bir kitap olmakla birlikte astro Ödülü ile ödüllendirildi. Ayrıca Kraliyet Astronomi nomi topluluğunun da dikkatini çekti ve Agnes Derneği de 1903’te onu onursal üye yaptı. Ay üzerinMary’ye büyük bir ün kazandırdı. Bu çalışma, bugün deki bir kratere de Agnes Mary Clerke’in ismi verildi. CBT 1361/ 12 19 Nisan 2013 Sayın Bursalı, 1349 sayılı Bilim Teknoloji’deki yazınızı okuyunca 2005 yılındaki bir anım canlandı. Rektör Prof. Dr. Fatih Hilmioğlu’nu ziyarete gitmiştim. Beraber Ankara’ya geldik. Üniversiteden ayrılırken, o kadar yoğun çalışıyordu ki vaktinde yola çıkamadık. Malatya Havaalanı da kampusa uzak, yolu da dar ve virajlıydı o yıllarda. Yola çıktık uçağa yetişmek için son sürat gittik. Uçakta Fatih Hoca’ya, makam arabasının çok eski olduğunu (galiba 10 yaşında bir arabaydı) canını taşıdığını, yeni bir araba almasının iyi olacağını söylediğimde tepkisini hiç unutamam. Bak Bayram Hoca, 4050 bin lira verip araba alamam, para bulsam öğrencilere harcarım demişti. Ben de İnönü Üniversitesi’nde dekanken 15 yaşında bir Kartal’a biniyordum. Yeterli araç olmadığı için daha sonra onu da güvenlikçilere vermiştim. Şimdi sayın Bursalı, 500 bin liralık arabalara binenlere niye kızıyorsun ki. Bu parayı öğrencilere harcayıp Ergenokon’cu olmalarını mı istiyorsun? Ergenokonculara yapılan zulmü en iyi bilenlerdensin. Şimdiki rektörler ve dekanlar haklı değil mi? Prof. Dr. Bayram Yıldız Fatih Hilmioğlu: Bir Anı