Katalog

İKTİSAT PENCEREMDEN İkeda Araştırma Ödülü Dr. Kâzım Büyükboduk’a Oktay Yenal [email protected] K oç Üniversitesi Matematik Bölümü öğretim üyelerinden Y. Doç. Dr. Kâzım Büyükboduk, Matematik Vakfı tarafından 2002 yılından bu yana verilen “Masatoshi Gündüz İkeda Araştırma Ödülü”ne layık görüldü. Bu ödülün kendisine “Sayılar Teorisi ve Aritmetik Geometrinin Kolyvagin Sistemler” konusunda matematiğe yapmış olduğu katkılarından dolayı verildiği açıklandı. 23 Şubat 2012 tarihinde ODTÜ Matematik Bölümü, Masatoshi Gündüz İkeda Seminer Odası’nda yapılan törenle Dr. K. Büyükboduk’a ödülü verildi. Dr. Kâzım Büyükboduk Lisans derecesini 2002’de Bilkent Üniversitesi Matematik Bölümü’nden, doktora derecesini de Stanford Üniversitesi’nden 2007’de almıştır. Dr. Büyükboduk çalışmalarını Matematiğin Sayılar Teorisi ve Aritmetik Geometri alanında sürdürmektedir. Türkiye’de matematik alanında araştırmalarını sürdüren seçkin bilim insanlarının araştırmalarını değerlendirmek ve üstün niteliklerini kamuoyuna duyurarak bu tür çalışmaları teşvik etmeyi amaçlayan ödül, Türk matematiğine evrensel düzeyde katkıda bulunan Prof. Dr. Masatoshi Gündüz İkeda’nın anısını yaşatmak için 2002 yılından bu yana genç (45 yaşını aşmamış) araştırmacılara Matematik Vakfı (www.matematikvakfi.org.tr) tarafından verilmektedir. Dr. Kâzım Büyükboduk ödül günü "Kolyvagin Sistemleri'nin Deformasyonları" başlıklı bir de seminer verdi. FEBS/EMBO Bilimde Kadın ödülü Susan M. Gasser’ın sviçre’nin Basel kentindeki Friedrich Miescher Biyomedikal Araştırma Enstitüsü yöneticisi Susan Gasser, Avrupa Moleküler Biyoloji Örgütü (The European Molecular Biology Organization –EMBO) ve Avrupa Biyokimya Birlikleri Federasyonu (Federation of European Biochemical SocietiesFEBS) tarafından 2012 FEBS/EMBO Bilimde Kadın Ödülü’ne layık görüldü. Gasser, genom dengesi ve epigenetik konusundaki çalışmalarıyla adını duyurdu. FEBS/EMBO Bilimde Kadın Ödülü beş yıl boyunca moleküler biyoloji dalında başarılı çalışmalar yapmış kadın araştırmacılara veriliyor. Ödülü kazananlar ge Susan M. Gasser leceğin bilim kadınlarına rol modeli oluşturuyor. Gasser Laboratuvarı’nda insan sağlığı ve hastalıklarıyla ilgili iki önemli araştırma konusu üzerinde çalışmalar yapılıyor. Bu iki konudan biri DNA onarımı üzerinden genom dengesini korumak, ikincisi ise doku başkalaşımı sırasında epigenetik mirasın rolünü saptamaktır. Susan Gasser ve meslektaşları hücre ve çevre deneyiminin farklı organizmalarda epigenetik kodu nasıl etkilediğini araştırıyor. Gasser 30 yıl boyunca bu konuda 200’den fazla bilimsel makale yayınlamış bulunuyor. İsviçreli bilim kadınının katkısı, insan has İ talıklarında, özellikle de kanser tedavisinde dikkat çekiyor. Basel Üniversitesi’nden Biyokimya Profesörü Gottfried Schatz, “Susan Gasser, yalnızca birinci sınıf bir bilim insanı değil; aynı zamanda Avrupa’nın en dinamik ve en başarılı bilim öncülerinden biri olarak çok önemli bir rol oynuyor” diye konuşuyor. Gasser ödülün kendisine verilmesi üzerine şunları söyledi: “Bu ödül aynı zamanda ekibimin de başarısını yansıtıyor. Bireysel hedeflerle grubun bütün olarak hedefleri arasında denge kurmak kadınların pek çoğunun sahip olduğu bir yetenektir.” 30 YILDA 200 MAKALE CBT 1301/9 24 Şubat 2012 Gasser, meslek hayatı boyunca bilim kadınlarına yol göstermeyi kendine görev edinmiştir. Cenevre Üniversitesi’nde ve İsviçre Ulusal Bilim Vakfı’nda danışmanlık programları yürütmüş; bilim kadınlarına yönelik verdiği konferanslarda akademik kurumlarda mesleki ve ailesel konularda ortaya çıkan çatışmalara çözümler üretmiştir. Ayrıca kendi adına kurulmuş olan laboratuvarında çok sayıda bilim kadını yetiştirmiş ve bu kadınların kendi laboratuvarlarını kurmalarına destek sağlamıştır. Bazı öğrencileri de bugün sanayide önemli mevkilerde çalışmaktadır. MİSYONU YOL GÖSTERMEK Önce tarihe bakalım: Dayanıklı oldukları için altın ve gümüş, iç piyasada olduğu gibi ülke dışı piyasalarda da tedavül aracı olmuştu.. Zaman zaman da ulusal kâğıt paraların da dış ticarette kullanıldığı görülür. Şimdi 20’ci yüzyıla atlayalım: Birinci Dünya Savaşı’na kadar bir çok ülkenin kâğıt parası, ya altına bağlı ya da İngiltere parasına bağlı olduğu için altın kadar değerli idi ki buna “AltınMübadele” ya da “altın standardı” sistemi deniyordu. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonraki karmakarışık dönemde de zaten dış ticaret büyük çapta ikili anlaşmalar ve takaslarla yürütülüyordu. Görünen oydu ki İngiltere İmparatorluğu yavaş yavaş güçsüzleşiyor, onun yerine ABD İmparatorluğu geçiyordu. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Amerika’nın üstünlüğü daha belirli olmaya başladı. Nitekim Amerika sadece harp sonrası coğrafyasını saptamakla kalmadı, aynı zamanda dünya düzeninin biçimlenmesi konusunda da etkin oldu. Bretton Woods’da toplanan uluslararası konferansta da Keynes’in para basacak Dünya Merkez Bankası yerine Amerikan Maliye Bakanlığı’nın projesi ortaya çıktı: Özellikle Avrupa’nın yeniden toparlanabilmesi için bir Uluslararası Para Fonu kuruldu. Bu anlaşma ile Uluslararsı Para Fonu nezaretinde bir nevi uluslararası ödemeler mekanizması yaratılıyordu. Üyeler kendi durumlarına göre bu kuruma sermaye olarak %25 altın, %75 kendi paraları ile katılacaklardı. Yine bu anlaşma ile ülkeler arası kambiyo hadleri saptanıyordu. Bu kambio hadleri sorun yaratırsa Para Fonu önce bu sürenin kısa süreli mi, yoksa uzun süreli mi olduğunu saptayacak, derin nedenleri varsa o ülke kambiyo haddinin değiştirilmesine karar verecek, yok dengesizliğin sebebi kısa süreli, yani mali tedbirlerle düzeltilebilecek gibi ise, bu ülkeye sermaye katkılarının iki katına kadar, şartlar karşılığında kredi verebilecekti. Bu arada, yalnız ABD’nin parası altın standardında idi.. Fakat Başkan Nixon 1971 yılında Amerika hazinesinin belli bir fiyattan altın alma ya da satma usulünü kaldırınca, artık Para Fonu’nun para düzenini ayarlama sistemi sona erdi. Ve giderek dünya bir yüzen serbest kur sistemine doğru gitti. Zamanla Avrupa Birliği kuruldu, bir Avrupa Merkez Bankası kuruldu ve dünya ticareti Dolar, Euro ve son yıllarda da Yuan etrafında dönmeye beşladı. Önce, Uluslararası Para Düzeni, nasıl işliyor ona bakalım. Bugün dış ticaretin finansmanında ve ülkelerin rezervlerinde büyük çapta Amerikan doları, sonra Euro, sonra Yuan ve daha ufak çapta da İngiliz ve diğer paralar kullanılıyor. Uluslararası Para düzeni ne olacak, diye meraklar hangi yörüngede toplanıyor? Bana göre sorunlar dört soru etrafında gerçekleşecek: Bir, giderek zayıflayan dolar ne süre daha uluslararası para rolü oynayacak? İki, krizden önce giderek güçlenen, fakat son zamanlarda bunalım geçiren Euro’nun geleceği ne olacak? Üç, IMF gibi fonksiyonunu yitirmiş bir kuruma yeni fonksiyorlar yüklenecek mi? Uluslarası Para Fonu’nun rolü ne olacak? 1971’de sabit kur düzeninin sona ermesinden sonra Para Fonu’nun kaynakları da bir çeşit uluslararası para yaratarak artırılmıştı. Uluslararası Para Fonu, uluslararası para yönetiminin Merkezi olma durumunu kaybedince, akıllılık ederek, gelışen ülkelere, “standby” adıyla iktisadi politika önlemleri üzerine kurulmuş krediler vermeye başladı. Hatta kendi sermayesi yetmeyince üyeler “Special Drawing Rights” (SDR) adı verilen, sınırlı miktarda bütün üyeler tarafından kabul gören bir uluslararası para yarattılar. Böyle bir dünya parası yaratılır ve Para Fonu yine böyle bir paranın idare edildiği yer olur mu? Dördüncü olasılık da yükselen Çin ekonomisinin giderek artan oranda bu rolü üstlenmesi beklenir mi? Gerçekten, 2011’in ilk dört ayında Yuan ile yapılan dış ticaret işlemleri 146 milyar doları buldu. Bu bir önce eski yılın aynı dönemine göre %13 bir artış gösteriyordu. Bana kalırsa, dünyada kalkınmanın merkezi Batı’dan Doğu’ya kaydığına göre, Avrupa ve Amerika, ne kadar cinlik düşünürlerse düşünsünler, tarihe bakarak, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere’nin yerini Amerika aldığı gibi, bu krizden sonra da Amerika’nın yerini Çin alacak. Uluslararası Para