Katalog

Bir Bilim Adamı ve Öngörüsü: Fritz Machlup Machlup’un çok sayıda eseri yayımlanmıştır. Ancak bunların arasından bir kitap, bilginin ekonomideki yerini analitik olarak inceleyen belki de ilk çalışmadır: “ABD’de Bilginin Üretimi ve Dağıtımı”. İnş. Yük. Müh. Fatih Ertimur (İstanbul Kültür Üniversitesi) he Economist dergisi Eylül 2000’de “Yeni Ekonomi” adlı bir rapor yayımladı. Birçok araştırmacının görüşlerinin yer aldığı rapor ağırlıklı olarak Bilgi Teknolojsi ve İnternet alanlarındaki gelişmelerinin ekonomi üzerindeki etkilerini incelerken, bilginin en önemli ekonomik kaynaklardan biri durumuna geldiğini belirtiyor, bu durumun işgücü üzerindeki etkilerini de ele alıyordu. Benzer incelemeler daha önce de yayımlanmıştı. Örneğin 1996 yılında MIT’ten Lester Thurow “Kapitalizmin Geleceği” adlı kitabında karşılaştırmalı üstünlükler açısından bilginin temel ekonomik kaynak durumuna geldiğini belirtiyordu. Gelişmiş ekonomilerde bilgi üretimin ve fikri sermayenin ön plana çıkışı 90’lı yıllarda ortaya çıktı. 60’lı yılların başına dönersek, ekonomilerin gücü sanayi sektörü ve fiziksel üretim ile ölçülüyordu, bilgisayarlar henüz emekleme çağında idi, İnternet bir askeri proje olarak bile gündeme gelmemişti. İşte bu yıllarda, bilginin ekonomideki yerinin gelecekte çok farklı olacağını öngören iki düşünüre rastlıyoruz. Biri modern yönetim bilimine katFritz Machlup’un “ABD’de kıları ile tanınan Peter Bilginin Üretimi ve Drucker . İkincisi ise buDağıtımı” isimli kitabı. rada sözünü edeceğimiz kişi Fritz Machlup. T Üniversitesi’ne katıldı. 1960 – 1972 arasında Princeton Üniversitesinde yer aldı. 1972’den sonra ölümüne kadar New York Üniversitesi’nde ders vermeye devam etti. Akademik çalışmaları uluslararası para sistemi başta olmak üzere bir dizi alanı kapsamaktadır. Machlup’un çok sayıda eseri yayımlanmıştır. Ancak bunların arasından bir kitap, bilginin ekonomideki yerini analitik olarak inceleyen belki de ilk çalışmadır: “ABD’de Bilginin Üretimi ve Dağıtımı” Princeton University Press, 1962. 10 BÖLÜMLÜK K TAP Kitap 10 bölümden oluşuyor, 400 sayfa uzunlu Fritz Machlup K DÜ ÜNÜR Drucker Avusturya’da doğdu. 1937’de ABD’ye gitti. 1950 – 1971 arasında New York Üniversitesi’nde yer aldı. Birçok büyük şirkete yönetim danışmanlığı yaptı. Çok sayıda kitabı ve Wall Street Journal’deki yazıları ile geniş kitlelere ulaştı. “Bilgi Çal an ” deyimini ilk kullanan kişi olarak da bilinir. Machlup da Avusturya kökenli. 1902’de doğdu. Viyana Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Doktora çalışmasını Ludwig von Mises’in yönetiminde yaptı. Bir süre ailesinin karton imalatı işinde çalıştı. 1933’te bir Rockfeller bursu ile ABD’ye gitti. Columbia, Harvard ve Chicago üniversitelerini ziyaret etti, bir dizi önde gelen iktisatçı ile tanıştı. 1935’te Buffalo Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak göreve başladı. 1947’de Johns Hopkins ğunda. Machlup 1958 yılı Milli Gelir hesaplarını esas alarak ABD’de Bilgi Üretimi’ni beş sektör altında inceler: Eğitim, AraştırmaGeliştirme, İletişim / Medya, Enformasyon Makineleri ve Enformasyon Hizmetleri. Her sektör için 1958 GSMH hesapları ayrıntılı olarak ele alınmıştır, örneğin eğitim sektörü için İlk ve Orta Öğretim, Kilise ve Ordu’nun eğitim programları, Meslek Okulları, Şirketlerin eğitim harcamaları ve Yüksek Öğrenim incelenmişir. Araştırma – Geliştirme faaliyetlerinin incelenmesinde ilgili harcamaların yanı sıra fikri mülkiyet ve patentler üzerinde geniş bir bölüm yer almaktadır. ARGE harcamaları ve mühendisbilim adamı sayılarındaki gelişmeler ile patent başvurusu sayıları incelenmiş, bir yandan büyük şirketlerin ARGE harcamaları, diğer yandan küçük şirketler ve bağımsız araştırmacıların buluşları ele alınmıştır. Enformasyon Makineleri sektörünün durumu günümüzün “Bilgi Endüstrisi” kavramı açısından ilginçtir. Bu sektörün büyük bölümü muhasebe makineleri, hesap makineleri ve daktilolardan oluşmaktadır. 1958 yılında ABD’de yalnızca 859 adet bilgisayar sistemi satılmıştır sıra dağıtımını da kapsamaktadır. Ancak bilginin tanımı tartışılabilir düzeyde geniş tutulmuştur. Bunun sonucu olarak İletişim / Medya Sektörü için Kitap, Süreli Yayın ve Gazetelerin yanı sıra Posta ve Telefon harcamalarından, Radyo –TV istasyonlarının gelirlerine kadar birçok unsur sektör gelirine dahil edilmiştir. Enformasyon Hizmetleri olarak tanımlanan sektörde ise mesleki danışmanlık harcamalarının bir bölümü, ayrıca güvenlik, uluslararası iletişim gibi konulardaki bazı devlet harcamaları yer almaktadır. Yukarıdaki beş sektörün harcamaları bilgi üretimininin GSMH içindeki payını temsil etmektedir. Toplam tutar 136 milyar dolard r. Eğitim sektörü 60 milyar dolar ile en büyük bileşeni oluşturmaktadır. En küçük bileşenin 9 milyar dolar ile Enformasyon Makineleri sektörü olması dikkat çekicidir. Toplam harcamalar 1958 Yılı GSMH’sinin %29’u dolayındadır. Machlup, Bilgi Üretim ve Dağıtımı harcamalarının 19541958 arasındaki büyüme hızını % 8.8 olarak tahmin etmektedir. Aynı dönemde milli gelir artışı %5.1’dir. Kitabın son bölümünde bilgi üretimi açısından işgücünün yapısı incelenmiştir. 1959 yılında ABD işgücünün %42’si “beyaz yakal “ kategorisindedir. Ancak Machlup belirli varsayımlarla, bu işgücücü içinden bilgi – öğrenim düzeyi yüksek de olsa iş alanı bilgi üretimi ve dağıtımı ile ilgili olmayanları ayırmakta, buna karşı “mavi yakalı” kategorisinden baskımatbaacılık alanında çalışanları eklemektedir. Bu analiz sonucunda 1959 itibarı ile işgücünün %32’sinin bilgi üretim ve dağıtımnda çalıştığı ortaya çıkmaktadır. Bu kesimin milli gelir içindeki payı 1940 1950 arasında %18.5 iken 1958’de %27’e yükselmiştir. BÜYÜK ESER Machlup 1970’lerde aynı konu üzerinde, fakat çok daha geniş ölçekli, ansiklopedik nitelikli bir çalışmanın hazırlıklarına başladı. Çalışmanın genel adı “Bilgi: Olu umu, Da t m ve Ekonomik Önemi” idi. 1980 yılında yayımlanan birinci cilt “Bilgi ve Bilgi Üretimi”; bilgi türlerini, bilginin niteliklerini inceler, bir ürün olarak bilginin değerlendirmesini yapar. Çalışmanın ikinci cildi “Bilginin Dallar ” 1982’de yayımlandı. Bu kitabın birinci bölümü bilim dallarının sınıflandırılması ve bilim felsefesi üzerinedir. İkinci Bölüm üniversiteler, akademiler ve kütüphaneleri ele alır. 30 Ocak 1983’te bir kalp krizi sonucu hayatını kaybettiğinde üçüncü cilt “Enformasyon ve İnsan Sermayesi Ekonomisi” baskıda idi. Machlup 10 cilt olmasını planladığı bu kapsamlı eseri bitiremedi, ama öngördüklerinin başlangıcına tanık oldu. Peter Drucker’ın bu açıdan daha şanslı olduğu söylenebilir; 2005 yılnda 96 yaşında ölen Drucker öngördüklerinin tümüne tanık oldu. B LG N N DA ITIMI Kitap adına uygun olarak bilginin üretimi yanı CBT 1173 / 12 11 Eylül 2009