Katalog

OOOF OFF LİNE Tanol Türkoğlu New Mexico'daki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'ndan Vadim Zotev ve ekibi, “Quantum interference devices” adı verilen aşırı duyarlı manyetik sensörler (www.arxiv.org/abs/0711.0222) kullanarak, bu kadar güçlü manyetik alanlara gerek kalmadan da görüntü alınabileceğini kanıtladılar. Bunların kullandığı en büyük alan 30 militesla civarında, yani Dünya'nın manyetik alanından yalnızca 1000 kez güçlüydü. Bu da MRI'ların ucuzlamasına ve daha yaygın kullanımına yol açabilecek. TanolTurkoglu@Gmail.com Demokrasi de internet gibi bir araç. Dolayısıyla her aracın başına gelebilecek iğfal edilme, suiistimal edilme, kötü amaçlar için kullanılma riskleri demokrasi için de geçerli. O halde soru şu: Internet demokrasiyi suistimal edilmekten kurtarabilecek mi; yoksa bunu yapmaya çalışırken bizzat kendisi mi suiistimal edilecek? KANATLARI KATLANABİLEN UÇAK Massachusetts'de Woburn'da bulunan Terrafugia isimli tasarım şirketi, kanatları katlanabilir bir uçak geliştirdi. Kanatlar katlandığı zaman uçak gövdesi otomobil olarak karada gidebiliyor. Uçuş sırasında kanatların katlanmaması için araç yere konuncaya ve motor duruncaya kadar mekanizma kilitleniyor. Terrafugia, Transition adını verdiği prototip uçağı 2008'de hizmete sokmayı planlıyor. Demokrasinin Suiistimali Gibi Internet, lojistik sürece sağladığı sıra dışı katkı sayesinde yeryüzü kültürünün yeniden şekillenmesini sağlıyor. Bu süreçten en verimli şekilde istifade edenler, interneti kendi yaşam süreçlerine kolayca uyarlayanlar oluyor. Bunu kolayca gerçekleştirmenin temelinde yatan şey nedir? Neden bazıları bu konuda zorlanırken, diğerleri bunu kolayca yapabilmektedir? Öncelikle şu ikisini ayırt edebilmek önemli bir merhaleyi aşmakla eşdeğerdir. O da sebeplerle sonuçların ayrı ayrı ele alınabilecek kavramlar olduğudur. Gazete kavramını ele alalım. Gazete bugüne dek icat edilmiş en basit ve ucuz malzeme olan kâğıdın üzerine basılmaktadır. Yani kâğıt ile gazete iki farklı şeydir. Oysa öteden beri global medyaya yön veren kurum ve kuruluşların yöneticilerinin kafalarında şöyle anlamsız bir soru var : Internet gazeteyi öldürecek mi? Internet gazeteyi elbette öldürmeyecek! Ancak aynı olumlu mesajı gazete kâğıdı için de söylemem mümkün değil. Geleceğin dijital dünyasında da gazete olacak ama gazete için ağaçları kesip kâğıt yapmamız gerekmeyecek. Bu basit örnekteki gibi bir olgunun var olmasını sağlayan altyapı ile olgunun kendisini ayırt edebilmek çok önemlidir. Peki bunu ayırt etmek neden bu kadar kolay değil? Ne yazık ki bu sorunun cevabı basitçe bilgisizlikle ilgili değildir. Ya da internet, dijital kültür olgularına uzak olmakla. Daha ziyade temel sebep bu ikisini ayırt etmemenin yaratmış olduğu ek (suni) avantajlardır. Bu avantajlar öyle bir seviyeye gelebilir ki gazete kağıdı ticaretini yok etmemek için “internet gazeteyi öldürecek” öcüsünü kamuoyunun üstüne fırlatıp korkutmak kimilerinin işine gelebilmektedir. Benzer durumu farklı konuları incelediğimizde de görebiliriz. Bilgisayarın çıktığı ilk yıllarda da benzer öcüler vardı. O zaman da herkesin korkusu bir gün bilgisayarların gelip insanların işini elinden alacağı idi. Oysa bugün bilgisayar değil ama Çin'deki ucuz işgücü pek çok ülkedeki insanların işini elinden alıyor. O halde burada iç içe girmiş iki sorundan bahsetmek mümkün. Bir tanesi internetin gerçekte neyi değiştireceği, neyi ortadan kaldıracağını doğru tespit etmek. İkincisi de bu tespiti yapmada şaşırtmaca uygulayan mekanizmaların özel sebepleri olduğunu idrak etmek. Internetin yeryüzü kültürüne getireceği en dramatik değişiklik belki de temsili demokrasi olgusunu ortadan kaldırabilecek olması. Bugüne dek temsili demokrasiye duyulan gereksinim doğrudan demokrasinin (her bir bireyin yönetim ve karar sürecine doğrudan katılması) icra edilmesinin lojistik sebeplerle mümkün olamaması temel sebeplerden birisi olarak gösteriliyordu. Yoksa kimse çıkıp da “ey ahali siz cahilsiniz; sizin elinizden ancak dört beş yılda bir sandık başına gitmek gelir” demiyor. Diyemiyor. Gerçekte durum nedir? Bu denli vahim de kimse çıkıp “kral çıplak” cesaretini mi gösteremiyor yoksa devleti oluşturan yönetim kademeleri lojistik sorunları çözmek için internet gibi fırsatların oluşmasını mı bekliyorlar? Eğer iyi niyetle ikinci opsiyonun daha doğru olduğunu savunacaksak, internet öncesi diğer olası imkânların nasıl kullanıldığına bakmamız sağlıklı bir kıyaslama yapmamızı sağlayabilir. Mesela eğitim. Devlet güçlü bir demokrasiyi (temsili dahi olsa) temin edebilmek için çok daha eğitimli bireyler yetiştirmeye özen göstermeli(ydi). Ülkemizde de demokrasi ile yönetilen başka ülkelerde de. Oysa bunun çok sınırlı sayıda ülkelerde geçerli olduğunu görüyoruz. Bugün internetin getireceği olası doğrudan katılımcı demokrasi modeli ne yazık ki belki de sadece temsili demokraside en ileri seviyelere ulaşmış bu birkaç ülke için faydalı olabilecek. Bir tesadüf mü bilinmez; tam da bu ülkeler internetin ülke çapında gelişmesi için stratejik yatırımlar yapmakta, bu alandaki gelişmeleri hükümet planları içine almaktalar. Demokrasi de internet gibi bir araç. Dolayısıyla her aracın başına gelebilecek iğfal edilme, suiistimal edilme, kötü amaçlar için kullanılma riskleri demokrasi için de geçerli. O halde soru şu: Internet demokrasiyi suiistimal edilmekten kurtarabilecek mi; yoksa bunu yapmaya çalışırken bizzat kendisi mi suistimal edilecek? MERDİVEN ÇIKAN OTOMOBİL Japonya'da Chiba Teknoloji Enstitüsü adında bir araştırma şirketi merdivenleri tırmanabilen bir otomobil için patent başvurusunda bulundu (US 2007/02574451). Otomobilin orta kısmında bir adet büyük tekerlek bulunuyor ve aracın dengesi jiroskoplarla sağlanıyor. Araç, farklı düzeyde bulunan bir yola çıkmak için merdiven çıkmak zorunda kalırsa, iki yanından robotik bacaklar yayları üzerinde uzuyor ve araç iki ayaklı hale geliyor. HEDEFİ 12’DEN VURAN FUTBOL TOPU Nike'ın yeni futbol topu Total 90 Omni, yeni panel geometrisi ile her yönden eşit bir etki ve dokunuş sağlıyor. Nike araştırma laboratuvarlarında iki yıl boyunca çeşitli testlere ve bilgisayar simülasyonlarına tabi tutulan bu top, ayrıca dünyanın en iyi futbol kulüpleri ve futbolcuları tarafından da denendi. Geliştirilmiş altıgen ve beşgenlerin uyumlu birlikteliği mükemmele yakın bir top şekli yaratıyor. Patent almayı bekleyen tasarım, topun içerisindeki basıncı paneller arasında ve topun genelinde daha eşit bir şekilde dağıtıyor. Mühendisler bu tasarıma, '360 Dereceli Tatlı Vuruş Noktası' adını veriyor. Bu tasarım sayesinde topa vurulduğu anda gideceği yön çok daha net bir şekilde tahmin edilebiliyor ve topla çok daha güçlü vuruşlar yapılabiliyor. Oyuncuların deyişiyle, bu tasarım sayesinde futbolcular topa güvenle yaklaşabiliyor. Gitmesi istenen noktaya ulaşamayan şutlar ve paslar için Nike, aerodinamik mikro delikli Poliüretan bir kaplama sunuyor. Aerodinamik tünel içerisinde geliştirilen bu kaplama sayesinde top daha hızlı savruluyor ve hedefe çok daha net bir şekilde varıyor. Ayrıca Total 90 Omni, rengiyle anlık kararları kolaylaştırıyor. Topun etrafını çevreleyen yeni siyah asimetrik bant, topun dönmesiyle birlikte daha güçlü bir görüntüye sahip oluyor, topun saha üzerindeki yerini bulmayı, dönüş oranını, hızını ve yörüngesini her açıdan daha iyi tespit etmeyi sağlıyor. Böylece, baskının iyice arttığı zamanlarda hızlı futbolcuların hızlı kararlar almasına yardımcı oluyor. Derleyen: Reyhan Oksay CBT 1094/19 7 Mart 2008