Katalog

GÖKYÜZÜ AYLAK BİLGİ Tahir M. Ceylan tmceylan@superonline.com Yaşamda herkesin bir kuruluşu var, benimkisi yaşamın kıyısında bana verilen bir avuç toprakta yaratıcı bir hizmetkârlıktır. Bir hizmetçi olarak işimi programlı yaparım, saatinde kalkar hangi duyguda olursam olayım işime bakarım. Yolda başkalarına öncelik veririm, onların bir hizmetkardan daha önemli işleri olabilir çünkü. Etrafıma dikkat ederim, insanlar ve ilişkiler yeni bilgiler verir, bunları alır, yorumlar, önemli işler için yaratılmışların hizmetine sunarım. Yaşam Hizmetkârlığı Ziyaret edilmek istemem, çünkü o beni, ziyarete layık efendi rolüne zorlar, bu rolü dolduramayacağım için abartılı davranmak, hizmet için zorunlu olan alçakgönüllülükten uzaklaşmak zorunda kalırım. Elimde iş olmadığında insanlar, önlüksüz hizmetçi görmüş gibi şaşırır, hizmet etmeyen Tahir'i koyacak yer bulamazlar. Beraberce haklıyız, her insanın bir halini akılda tutacak yer ancak var beyinde. O yüzden insanlar beni hizmette görmezse rahat edemez; zihin yukarıdakini aşağı çekmek, aşağıdakini daha da aşağı tepmek için programlıdır. Hizmetkârlık iyidir, herkesin tembel olduğu dünyada hizmetkâr, insanların etrafına küresel yastıklar dayayıp aradaki sürtünmeyi ve ateşi düşürerek yerküreyi yatıştırır. Her iyi ama doğru olmadığına göre, acaba hizmetkârlık yanlış mıdır? Muhtemelen yanlıştır, çünkü efendileri yeti yitimine, köleleri de aşırı gübrelenmiş Bostan Patlıcan'ı gibi şişirilmiş bir gelişkinliğe mecbur eder. Benim için böylesi bir yanlışa devam etmek mantığını, yanlışın yanlışlanmasının gerekmemesinden alır. Gagasını camda eskiten kuşlar gibi, sonu boş olsa da bu yanlışı ömrümce yaparım; bir gaga yalnızca doğru yerlere vursun diye yapılmamıştır sanırım. İşimin başına geçip ortadan kaybolduğumda, başta ben olmak üzere herkes canfeza bir biçim alarak rahatlar. Tamahkâr masaları besleyen mutfaklar, gözden ırak olmalıdırlar! Bazen hizmetkârlıktan atıldığım olur, atıldığım yere dönmem, alt tabakalar koruyucu tek silahları olan onuru aşındırmamalıdır; buna rağmen aşınacak da olsa onu alçakgönüllülüğün önüne koymam ve fakat alçakgönüllülüğü bir erdem de saymam, hele hele yaşamı suçlamak için kinayeli biçimde kendimi geri almak, aşağıdan vurmak için gönlü alçaltmak... Bunu yapamam, iğnelemek değil, hizmet etmek için bir alçalıştır benimki daha çok. Romalı filozof L. Seneca, her davranışında erdemi öne alırdı, doğadan gelen her şeye boyun eğmeyi, insandan gelenlereyse direnmeyi öneren Stoacı kurallar yaşam andıydı, ömrünü imparatora hizmetle tamamladı, onun öğretmeni ve teğmeniydi, narsist Neron'a son hizmetini, onun isteğiyle sıcak banyoda damarını açıp ölerek yaptı. Hizmet eden hizmetini büyütmek ve bunu ölüme kadar götürmek isteyebilir. Din gibi, onda da ibadetle nefsi silmek, kendini yok etmek vardır ya! İnsanı anlıyor ve kem küm etmeden onu haklı buluyorum, anlamak efendilik yaratmıyor, daha çok köleleştiriyor insanı. Ama Clement'in dediği gibi, “varlığın tersi hiçlik değilse”, köleliğin tersi de efendilik değil, sahteliktir, sahtelikse özellikle bönse hiçliktir. Öte yandan benim bu halim kaz gelecek yerden tavuk esirgememe kurnazlığı da değildir. Bağdat demiryolu Almanlarca yapılırken, hattın 20 km. sağı ve solundaki madenleri işletme hakkını Deutsche Bank almış, şimendifer ancak ondan sonra yola çıkmıştı. Almanlar, kendine hizmetkârdır, çok akrabam Alman'a hizmetkâr olduysa da, ben ne Alman'a ne kendime hizmetkâr oldum, keşke olsaydım, her hizmet her şeye hizmete dönmedikçe kendini yitirir. Hizmetkârlığın uzak amacı yeni hizmetkâr yaratmaktır. Hizmetle öğrenecek, öğrendikçe hizmet edecek binlerce insan... İnsanlardan değil, hizmetkârlardan bir dünya. Dalın değnek, etin el, bakırın flüt, pamuğun fanila, Tanrı'yı filozofun arama, peygamberin anlatma, ekinin doyurma, tekerleğin varma ve aşkın bir bebek yaratma hizmeti…Hizmetkârlar dünyayı taşıyor ve hizmetkârlık, oradan oraya akan hava değil, ona tutunmuş kanat olmak sanki daha çok. Toprakların birilerine, denizlerinse herkese ait olması gibi efendiler kimilerine, hizmetçilerse tersi görünse de herkese aittir. Herkes için düzlem ve denklem kurarlar; çarşafları düzeltip yatağı düzlem, insanları giydirip üstü başı düzülmüş, düşünce denklemleriyle varolmayı aksamaz hale getirirler; bir deniz gibi doyurmak, ulaştırmak, yıkamak, bir kayayı yalar gibi sabırla okşamak ve hatta cinleri ifritleri boğmak hizmetkar işidir. Kant söyle demişti: Aynı zamanda evrensel bir yasa olmasını istediğin kurala göre davran. Gök atlası, 15 Mart gece saat 23:00 için verildi. Ay boyunca gök cisimlerin konumlarını bulabilirsiniz. Bu sanal gök atlasını yukarıdaki tarih ve saatte gerçeği ile karşılaştırmak uzayı kavramada yararlı olur. Bu iş için gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli… Hareketli doğal/yapay gök cisimlerin gecelik yolları üzerindeki sabit duran parlak yıldızların/takım yıldızların arasından ilerleyişleri gün ve gün işaretlenmeleri ile bu cisimlerin yol izleri de belirlenebilir ve gelecek gecelerde nerede olacağı kestirilebilirdi. Yapay cisimlerden İridium uydularına www.satobs.org/iridium.html adresinden bakılabilir. Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Kutup yıldızı (Polaris) ve bu sayfada adı geçen burçlardan bazıları da verildi. Gök atlasında yer alan ve hep gökyüzünde kalan Büyük Ayı takım yıldızını gece uzun süre ile yer değiştirdiğini ara ara izlemek aslında Yer'in göreceli ne yöne döndüğü bilgisini gözlemleyerek/deneyleyerek öğrenmede öncelenebilir. Büyük Ayı takım yıldızı Kutup yıldızını gösteriyor olması yardımıyla yön bulma nostaljisi de yaşanabilir. Tübitak Bilim ve Teknik dergisi geçtiğimiz Şubat sayısında gök atlasını verdi, iletişim adresi: bteknik@tubitak.gov.tr. Ayrıca, daha önce de duyurmuştuk, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü'nce üretilen gök atlası bir harika! İsteme adresi serdar.evren@ege.edu.tr Mart sabahları gezegen zengini 3'ünde AyJüpiter birlikte 512 MerkürVenüsNeptün birlikte danstalar 14'ünde AyMars beraberler 19'unda AyRegulus birarada 19'unda doğuda Ay batıda Güneş 20'sinde gece süresi gündüze eşit 20 Mart saat 7:48'de Güneş özel noktada VenüsNeptün bu ay Merkür gibi Dünya astronomi yılının ev sahibiyiz Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, esenoglu@istanbul.edu.tr CBT 1093/8 29 Şubat 2008 2008 Mart ayında gök olayları günlüğü gün saat 3 13 MerkürGüneş açıklığı en büyük. Batı (27 derece) 7 19 YENİ AY 8 22 Uranüs Güneş'e en yakın (315.5 milyon km) 10 24 Ay Yer'e en yakın (366.3 bin km) 14 13 İLK DÖRDÜN 19 17 Satürn Ay'ın 6 derece kuzeyinde 20 08 Güneş ilkbahar noktasında (gece süresi gündüze eşit)