Katalog

YAŞAM İki ayağını kaybedince, protez profesörü oldu! 17 yaşında usta bir dağcı olmak için tırmanırken kaza geçirdi ve iki ayağını kaybetti. Ama tırmanma aşkı onu mükemmel ayak protezi yapmak amacıyla profesörlüğe kadar götürdü.. Şimdi gerçek uzuvlardan bile daha iyi işleyen protezler üretmek peşinde... ugh Herr, bir tırmanışı sırasında geçirdiği kazada iki alt baldırını birden kaybetmişti. Doktorlar bir daha asla tırmanamayacağını söylediler. Ama on yedi yaşındaki genç umudunu kaybetmedi. Yeniden tırmanabilmek için bir atölyede çalışmaya başladı. BuTitandan rada birbirinden ilginç protezler geliştirdikten üretilen sonra Massachusetts protez saTeknoloji Enstitüdece iki sü'nde makine mühenbuçuk kilo disliği, Harvard Üniversitesi'nde de biyofiağırlığında, zik okudu. yani doğal Herr, bugün protez bacaktan üretiminde iddialı bir profesör. İlk önce moağır değil torlu bir ayak protezi, ve aküsü daha sonra ise akıllı bir bütün gün diz protezi geliştiren dayanıyor. dağcı, şimdi Cambridge'deki laboratuvarında gerçek uzuvlardan bile daha iyi işleyen protezler üzerinde çalışıyor. Herr, ilk mükemmel buluşlarını yirmi yıl önce atölyede gerçekleştirmişti. Mesela protezlerden bir tanesi sivri uçluydu. Bu protezle insan ayağıyla tırmanmanın imkânsız olduğu kayalıklarda bile kolayca hareket edebiliyordu. Ne var ki tırmanma protezleri gündelik hayatta o kadar kullanışlı değildi, dağcı kaldırımlarda ve merdivenlerde zorlanıyordu. İnsan bacağı kasların ve kirişlerin ortak hareketiyle kusursuz bir şekilde işlemekte. Herr bu doğal mekanizmayı titan ve karbonla taklit etmeye çalışıyor. Gerçi şu anda satılmakta olan Rheo diz protezi de önemli bir gelişme, ama dağcı bu üründen pek mem H nun değil. Çünkü diyor Herr, Rheo dizi kuvvetleri iletmek yerine azaltıyor ki bu da enerji israfına yol açmakta. MERDİVENLERİ UÇARAK ÇIKIYOR İşte yeni protez bu konuda çok daha iyi. Herr, motorla birlikte enerji akımını taklit edebilen çeşitli yaylar kullanmış. Titandan üretilen protez sadece iki buçuk kilo ağırlığında, yani doğal bacaktan ağır değil ve aküsü bütün gün dayanıyor. İlk testlere katılan bir kişi, yeni protezle (normal proteze kıyasla) yürürken, yüzde yirmi daha az enerjiye ihtiyaç duymuş. Herr, titan protezini şimdilik sadece enstitüde kullanıyor. Protezle ne kadar doğal yürüdüğünü gururla izlerken merdivenleri adeta uçarak çıkabildiği için çok mutlu. Profesörün önünde şimdi başka bir proje var: Motorlu diz protezi. Ayrıca Afganistan ve Irak'ta uzuvlarını kaybeden askerler için her türlü protez üretecek. İleri teknoloji protezler engellilere moral veriyor. Sonuçta kendisi de protezlerle tırmanmaya başladıktan sonra daha iyi hissetmiş. Engelli olan ben değil, bana verdikleri kullanışsız protezlerdi diye anlatıyor profesör. Ve titan protezlerin yirmi yıl içinde sinir sistemiyle bağlanabileceğine inanıyor. Hatta darbeyi hafifleten mekanikle, çok yüksekten atlamaya izin veren protezler bile hayal değil. Herr üst baldırına yerleştirilen elektrotların, beyinden çıkan komutları (alınmış olan) bacağına, buradan da proteze ileteceklerine ve bu şekilde protezi daha iyi kontrol edebileceğine inanıyor. Nilgün Özbaşaran Dede Kaynak: Die Zeit, 27/2007 CBT 1062/ 24 27 Temmuz 2007