Katalog

GÖNÜLDEN BİLİME Ahmet İnam Türkçeyi ana dili olarak yaşayanlar, dilimize karşı iki uç noktada duruyoruz: Kimimiz iyice abartıyor ve üstünlüğünü göstermeye uğraşıyor; kimimizse yerin dibine sokuyor onu. Türkçenin Büyüsünü Kaldırmak Çoğu insan sever anadilini. Biz daha çok severiz. "İnsan, Türkçe konuşuyorsa ölmez" deriz. Türk dilinin, diğer dillere göre ne bakımdan üstün olduğunu sorgularız. "En büyük dil, bizim dilimiz" deriz. Neden böyle "üstünlük" kanıtlama kaygısı taşırız? Dilimizin üstünlüğünden kuşkumuz mu var ki, kendimizi kanıtlama saplantısına kaptırmışız? İçimizden kimileri, Türkçeyle bilim yapılamayacağını, düşünülemeyeceğini de söyler durur. Diğer dillerle karşılaştırıldığında, kırlarda yaşayan köylü göçebenin sınırlı sayıda sözcüklerle düşünüp türkü söylediği bir dil olan Türkçenin; ayrıntılı gözlemlerin, uslamlamaların yapılabilmesi, yeni terimler geliştiştirilebilmesi açısından, onlardan oldukça "geri" olmasından dolayı, ne bilime ne felsefeye ne de dilsel bir çabayla gerçekleştirilecek kültür etkinliklerine uygun olduğu savlanır. Öyleyse biz, Türkçeyi ana dili olarak yaşayanlar, dilimize karşı iki uç noktada duruyoruz: Kimimiz iyice abartıyor, abartmaya çabalıyor, üstünlüğünü göstermeye uğraşıyor; kimimizse yerin dibine sokuyor onu. O bizim anamızdan öğrendiğimiz, çocukluğumuzdan devşirdiğimiz dilimiz, o bizim dünyaya bakışımız; o bizim duyuşumuz, algılayışımız; acılarımız, sevinçlerimiz, hüznümüz, melâlimiz: Dilimiz kadar yaşıyoruz, dilimiz kadar anlıyor, dilimiz kadar düşünebiliyoruz. Öncelikle onu, olduğu gibi buyur etmek gerekiyor içimize: İçimize sindirmemiz gerekiyor. İçimizi ana dilimizle dölleyerek. Türkçeleyerek. Yaşamımın üstünlüğünü kanıtlamak zorunda olmadığım için, Türkçemin üstünlüğü konusunda diğer dilleri konuşanları ikna etmem de gerekmiyor. Dilimin olanakları, yaşamımın olanaklarıdır: Elbette keşfetmekle yükümlülüğüm var onları. Dilimle ne denli kavrayabilirim dünyayı? Kendimi, yaşadıklarımı ne şiddetle, ne duyarlıkta ne derinlikte anlatabilirim? Dilimi tanımam, genel olarak "dil"i tanımakla, o "dil"i oluşturan, ayrı dillerle yakınlaşmamla olanaklı. İnsan "dil"i olan bir varlık, kendini anlatmak zorunda olan, anlamak, anlaşmak zorunda olan. Dil yalnızca dile ilişkin, örneğin "dilbilimsel" özelliklerden oluşmuyor.Dilde yaşam, yaşamda dil var.İnsanın yaşamında. Konuşulan dili besleyen beden dili var. Müziğin dili, görüntünün dilleri de dilimize dahil. Türkçenin büyüsünü bundan dolayı kaldırmak gerekiyor: Ne var büyünün altında altında bunu görmek için. Büyünün perdesi altında duranı. Türkçeyi büyüsüzleştirere büyüsünü yakalamak gerekiyor. Sözcük sayısıyla, sözcük türetme olanağıyla, sözdizimi yapısıyla...ele alıp, birtakım "dilsel", "akademik" üstünlüklerini ortaya konma çabasıyla nasıl görülebilir, Türkçenin farklılığı, kendine özgü gücü? Türkçe bilip, Türkçe öğretip, Türkçe yaşamayan nasıl anlar ondaki "büyü"yü ya da "büyüsüz"lüğü? Türkçe duymayan, Türkçe kızmayan, Türkçe bakmayan? Bir yaşantıdır Türkçe! Onu bin yıllardır duymalı, yazandan okumalı. Deyimlerin, tekerlemelerin, bilmecelerin, mânilerin, türkülerin, şarkıların, masalların, öykülerin, romanların içinden; gecenin derinliklerinden nemini iyice bağrına katmış bir ovadan buğuların yükselmesi gibi, bu topraklardan, diğer dillerin harmanında göğe yükselen Türkçeyi solumadan; durup durup kitaplardan, kuramlardan Türkçeyi savunmak niye? Niçin Cemal Süreya’nın "Sıralanmış su boylarına/ Bıçakla soyuyorlar kelimeleri" dediği Anadolu insanlarının dilindeki Türkçede atan yaşam, yaşamdaki Türkçe olarak atmıyor yüreğimizde? Türkçeyi duymak elbetteki bilginin de katkısıyla olur. Elbette dilcilerimize, dilbilimcilerimize, iştikâk erbâbına sonsuz saygımız vardır. Türkçeyi yaşanır kıldıracak, dil duyarlılığımızı geliştirecek, dilimizle kavradığımız dünyaya doğru yola çıkartacak yiğit Türkçe erlerine de elbette. Şairlerimize, hele onlara, bize dağlar ovalar atlatıp, dil denizleri sunacak, dil tatlıcılarına, turşucularına, dilin aşevindeki hamarat aşçılara. Dil sakalarına, boncukcularına, hatatlarına, dilin ebru ustalarına. Sorun, yaşamımızdaki Türkçeyi, Türkçedeki yaşamımızı bulup çıkarmadadır. Tüm öte diller, dünya ahret bacımızdır. Onlarla muhabbetimiz, dildeşliğimizin, kardeşliğimizin, gönüldeşliğimizin muhabbeti olsun. Yaşamımızda hâlâ Türkçe’nin bir kırıntısı kaldı mı? Öyleyse, haydi çoğaltalım! Maya bizdedir! Can bizdedir. Kullandığımız Türkçede yaşamımız var mı? Yoksa "dilsel" olarak Türkçe konuşup, yaşamsal olarak, heyacanı kurutulmuş, kanı çekilmiş, benzi soluk bir hortlağı mı yaşıyoruz? Türkçeleyenler, haydi dilimizin kanatlarına! Haydi kazma kürek elinizde kazmaya derinliklerini. Türkçeyle ısınıp, Türkçeyle serinleyenler, ruhları Türkçeyi kuşanmışlar, dilimizin hakkını vermeye! Göğeriyor Türkçemiz, Türkelinden gelen sesleri yansıtan gökkuşağının altında. de izlenebilecek. +8 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 21 derece yüksekte güney tarafta Oğlak takımyıldızında bulunacak ve yıl boyunca da aynı takımyıldızda kalacak.. Göktaşı Yağmuru, Ejderha (Draco) takımyıldızı civarından 1–5 Ocak arasında yağan Quadrantidler isimli göktaşı yağmuru 4 Ocak’ta en yüksek sayıya ulaşır: Şehir ışıklarından uzakta, saatte 120 kadar göktaşı görülebilir. Bu sayı, normal gecelerde görülebilecek göktaşı sayısı (tüm gece boyunca yaklaşık 10 kadar) ile karşılaştırıldığında göktaşı yağmurunun önemi ortaya çıkar. Quadrantidler göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 4 Ocak’ta akşam saatlerinden itibaren tüm gece ve sabah saatlerine kadar kuzey taraftaki Kutup yıldızına yakın bulunan Ejderha takımyıldızı bölgesine bakabilirler. Bu takım yıldız Ocak ayının gök atlasından da görülebilir. Biriki göktaşının görülmesi yağmurun yerini de belirler... Bir saatte sayılabilen gök taşı gözlem sonuçları [email protected] adresine rapor edilebilir de... Akşam Merkür (2731) Venüs (1031) Satürn Uranüs Neptün Gece Satürn Sabah Mars Jüpiter Satürn Güncel 1) Avrupa Uzay Ajansı (İngilizce kısaltılmışı ile ESA) ’nın 2003 yılında uzaya fırlattığı "Mars Express" aracı ile Mars yüzeyinin alt katmanları incelendi ve birçoğunda su buzuna rastlandı. Başka deneyler de benzer sonuçları vermekte... Orta dereceli okullarımızda "Mars’ta su var mı?" ödev sorusuna artık olumlu yanıt verilebilir... Ayrıntılıresimli bilgiye aşağıdaki iki adresten ulaşılabilir: http://www.esa.int/esaCP/SEMADOV74TEindex0.html ve http://www.universetoday.com/2006/10/16/marsexpressseeswatershistoryontheredplanet/ . Ayrıca, http://www.tug.tubitak.gov.tr/haber2.php?id=4 sitesinde özet bilgilendirme yer almakta. 2) "Apophis" isimli meteorun konumunu belirleme yarışı haberi http://www.planetary.org/about/press/releases/2006/1213PlanetarySocietyOffers50000Prize.html sitesinden donanımlı amatör gökbilimcilere duyurulmakta. 3) "Temel bilimler dışı alanlardaki uğraşılarda evrensel(liğ)i yakalamak sanki daha zor gibi görünüyor… önerilenler olabilecek "EN"leri de içermeli ki evrenselliğe dokunsun... bunu akla düşüren olay şu oldu: en iyi temel bilimcilerimizden bir sevgili hocamız ortak kullanımdaki iletide dini bayram kutlama mesajları yazılmamasını istemişti, ama bu yıl kurban bayramı yılbaşı ile örtüştü! sevgili hocamız böylesini öngöremedi... şu yolu izlemek sanki daha yararlı: Hangi sosyal alanlarda temel bilim sonuçlarının (eğer varsa) doğrudan izdüşümleri belki yol gösterici olabilir..." (kayıtlandırma tarihi: 26.12.2006...) Günün astronomi resmi http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ adresinden günlük olarak izlenebilir… Bu yazıda kaynakça olarak kısmen "The Astronomical Almanac 2007"den yararlanıldı. Eldeki arazi dürbünleri bile bizleri heyecanlandırırken onların büyükleri durumundaki teleskoplar herhalde büyük mutluluklar saçmalı!... Sahiplenmenin zamanı artık: yüzünü/ilgisini/yatırımını/dürbününü/teleskopunu gökyüzüne çeviren "ilkler" bugün öndeler!... erken yola çıkan yol alıyor... Bilinçli gözlem dileğiyle iyi bayramlar/yıllar... CBT 1033 / 11 5 Ocak 2007