Katalog

Uluslararası ilaç patenti başvuru sıralamasında ülkemizin yeri P CBT 1033/7 5 Ocak 2007 Ge harcamalarına ayrılan payın ve araştırıcı sayısının ülkemizde gelişmiş ülkelere göre kritik eşik değerin altında olduğunu" neden olarak gösteriyorlardı. İlaçta patentten yana olanlar isepatentin sınai mülkiyet hakkı olduğunu, patent atent, resmi bir kuruluş tarafından buluş sahiplerine verilen ve buluşu belirli bir süre, sahibinin izni olmadan, başkalarının kullanmaması için koruma hak korumasının sağlıklı ve güçlü bir endüstri ile kararlı bir ekonominin temel koşulu olkı tanıyan bir belgedir. Buluşların patent ile korunabilmesi için "yeni", "tekni ması gerektiğini ve patent yasasının kabul edilmesiyle özellikle ilaç alanında Türkiğin bilinen durumunu aşan" ve "endüstriye uygulanabilir" olması gerekir. Türkiye ye’de buluşların artacağını ileri sürüyorlardı. Bu tartışmaların başlamasından bu yana geçen 10 yıldan fazla süre içerisinde taCumhuriyeti’nde incelemeli patent, Türk Patent Enstitüsü tarafından buluş tarihinden itibaren 20 yıl süre ile buluşun korunması için verilir. Ülkemizde 1879 ile 1995 rafların düşünceleri nasıl yönlenmiştir? İlaçta patent başvuru sıralamasında ülkemiz, yılları arasında yürürlükte kalan "İhtira Beratı Kanunu”na göre insan ve hayvan sağ dünya ölçeğinin neresindedir? Bu soruları, bu konuda uluslararası bir ölçek olan Palığı ile ilgili buluşlar patent koruması kapsamı dışında bırakılmış, 1 Ocak 1995’ten tent İşbirliği Anlaşması (Patent Cooperation Treaty, PCT) aracılığı ile yapılan ilaç alanındaki buluş başvurularının sayılarını inceleyerek yanıtlamak olasıdır. itibaren ise ilaçta patent koruması başlatılmıştır. Bu amaçla; Tablo I’de ilaçların da dahil olduğu tıp, diş ve kişisel bakım prepa1990’lı yılların başlarında, patent yasası henüz yürürlüğe girmeden önce, ilaçta patent uygulamasından yana olmayanlar veya patentin bir süre ertelenmesini iste ratlarına yönelik olan A61K kodlu, PCT başvuruları ele alınarak bir değerlendirme yenler ile ilaçta patentten yana olanlar arasında değişik açılardan tartışmalar yaşan yapılmıştır. İncelemede buluştaki birinci araştırıcının adresi esas alınarak başvuruların ülkelere göre dağılımı belirlenmiştir. Buna göre ülkemizin; 1997, 1998, 1999 ve mıştı. Bu tartışmalarda ilaçta patente karşı olanlar; "ilaç araştırma ve geliştirme (Ar 2000 yıllarında A61K kodlu, PCT aracılığı ile yapılmış birer adet patent başvurusu Ge) çalışmalarına yapılan harcamaların çok fazla olduğunu, bir ilaç buluşunun Tür bulunmaktadır.Sonraki yılları da tablo 1’den hesap edip topladığımızda toplam 28 kiye’deki büyük bir yerli firmanın yıllık toplam satışının birkaç katı olduğunu, Ar patent ortaya çıkıyor. Bu patent başvurularından 17'si Türkiye'deki yerli firmalara ait olup, genellikle formülasyon çalışmaları ve kullanımla Tablo I. Son beş yılda tıp, diş ve kişisel bakım preparatlarını kapsayan (A61K kodlu), Patent İşilgilidir. Geri kalanları ise çeşitli araştırıcıların yine birliği Anlaşması (PCT) aracılığı ile yapılan patent başvurusu sayılarının ülkelere göre dağılımı* formülasyon ve kullanımla ilgili buluşlarıdır. Yeni ilaç YILLAR molekülü buluşu ve bu buluşun da ilaç olarak kullanılışına Sıra no 2001 2002 2003 2004 2005 ilişkin ilk araştırıcın Türkiye'den olduğu patentimiz maalesef 1 ABD (3633) ABD (3393) ABD (3500) ABD (3513) ABD (3810) bulunmamakta. 2 Almanya (775) Almanya (829) Japonya (867) Japonya (922) Japonya (878) Türkiye’de ilaç alanındaki patent başvuru sayısında bir de3 Japonya (693) Japonya (774) Almanya (745) Almanya (695) Almanya (737) ğişim görünse de başvuru sayısının nüfusa oranı dikkate alındı4 Çin (597) İngiltere (452) İngiltere (432) İngiltere (448) İngiltere (423) ğında bu sayı istatistiksel olarak önemsenecek bir düzeyde de5 İngiltere (503) Fransa (437) Fransa (345) Fransa (333) İsviçre (331) ğildir. A61K kodunda PCT aracılığı ile yapılan başvuru sayısı 6 Fransa (404) İsviçre (258) İsviçre (258) İsviçre (320) Fransa (311) nüfusla ilişkilendirildiğinde bu sayı 7 Kanada (204) Kanad (241) Kanada (201) Hindistan (203) Kanada (222) 2004 yılı hariç on milyonda bir’in İlaçta patent başvuru 8 İsviçre (200) İsveç (156) Hollanda (166) Kanada (165) Hindistan (208) altında kalmaktadır. sıralamasında ül9 Hollanda (140) İtalya (132) Hindistan (164) Hollanda(141) İsveç (148) Bu bulguların ışığında son yılkemiz nerede? Patent 10 İsveç (139) Hollanda (124) İtalya (138) İsrail (136) Güney Kore(148) larda ülkemizde yapılan araştırma11 Avustralya (116) İsrail (119) İsveç (136) İtalya (135) İtalya(147) İşbirliği Anlaşması ların endüstride uygulanabilirliği12 İtalya (109) Avustralya(113) Güney Kore(128) İsveç (134) Çin(143) (Patent Cooperation nin yeterli olmadığı yönündeki 13 Danimarka (94) Danimarka (107) Avustralya (120) Güney Kore(131) Hollanda(143) tartışmaların, patent başvuruları Treaty, PCT) aracılığı 14 Belçika (92) Güney Kore (100) Çin (120) Danimarka (126) İsrail(143) açısından daha fazla anlam kazanile yapılan ilaç ala15 İsrail (92) Çin (93) İsrail (106) Çin (118) Danimarka (126) dığı görülmektedir. nındaki buluş başvu16 Güney Kore (85) Hindistan (81) Danimarka (100) Avustralya (106) Avustralya(106) 17 Hindistan (50) Belçika (75) Belçika (85) Belçika (85) İspanya(104) rularının sayılarını inNELER YAPILABİLİR? 18 İspanya (47) İspanya (47) İrlanda (44) İspanya (54) Belçika (95) celeyerek, soruyu Buluşlarının "yeni", "tekniğin 19 Finlandiya (41) İrlanda(44) İspanya(40) İrlanda (48) İrlanda (47) bilinen durumunu aşan" ve "enyanıtlamak olası. 20 Avusturya(31) Finlandiya(36) Finlandiya(35) Rusya Fed.(31) Rusya Fed.(43) düstriye uygulanabilir" olduğu id21 İrlanda(30) Avusturya(24) Avusturya(34) Brezilya(30) Norveç(30) diasında olan araştırıcılar için; araştırmaya ayrılan kaynakların 22 Norveç(24) Yeni Zelanda(20) Yeni Zelanda(29) Avusturya(29) Avusturya(29) artırılması ve yaratıcı eğitim altyapısının geliştirilmesi gibi mut23 Yeni Zelanda(24) Norveç(17) Brezilya(24) Norveç(29) Finlandiya(24) laka olması gereken koşulların yanında; 24 Rusya Fed. (22) Lüksemburg(16) Rusya Fed.(22) Finlandiya(25) Brezilya(23) • Tez ya da proje yöneticilerine ve araştırıcılarına patent 25 Brezilya(20) Macaristan (16) Lüksemburg(18) Lüksemburg(19) Yeni Zelanda(19) tarama, patent okuma ve patent yazma eğitimi verilmelidir. 26 Lüksemburg (17) Rusya Fed.(16) Barbados(16) Macaristan(19) Macaristan(18) • Tezlere ya da projelere özgü cilt ve sayfa numaraları 27 Macaristan (12) Brezilya(15) İzlanda (11) Yeni Zelanda(16) Çek Cum.(13) bulunan, üniversitelerin bu konuda ortaya koyacağı kurallara 28 Küba (7) Güney Afrika(11) Küba (11) Küba(13) Lüksemburg(12) göre işlenen "laboratuvar defteri" sistemi zorunlu olarak uy29 Çek Cumhuriyeti (5) İzlanda (6) Norveç (11) Çek Cumhuriyeti(12) Küba(8) gulanmalıdır. Gelişmiş ülkelerde patentle ilgili olarak görülen 30 Güney Afrika (5) Küba (6) Güney Afrika(10) Türkiye (9) Güney Afrika (6) davalarda laboratuvar defterleri resmi kanıt olarak kabul edil31 İzlanda (5) Barbados (3) Macaristan (10) Barbados (8) Ukrayna(5) mektedir. 32 Barbados (3) Çek Cumhuriyeti (3) Türkiye (7) Güney Afrika (8) İzlanda (4) • Üniversitelerde Rektörlüklere bağlı Fikri ve Sınai Hak33 Liechtenstein (3) Liechtenstein(3) Liechtenstein (6) İzlanda (6) Türkiye(4) lar birimleri kurulmalı, patent başvurusu işlemi ve patent alın34 Monako (3) Monako(3) Yunanistan (5) Liechtenstein (6) Liechtenstein(3) dıktan sonra devamının sağlanması için gereken işlemler bu 35 Arjantin (2) Yunanistan (3) Arjantin (4) Yunanistan(4) Yunanistan(3) birimde yürütülmelidir. 36 Türkiye (2) Arjantin (2) Çek Cumhuriyeti (4) Bulgaristan (1) Arjantin(2) • Öğretim üyeliğine atanma ve yükseltilmelerde ulusal ve 37 Yunanistan (2) Türkiye (2) Slovakya(3) Arjantin (1) Barbados(2) uluslararası alanda alınan patentler de farklı puanlamalar ile Diğer 72 75 104 108 127 değerlendirmeye alınmalıdır. Toplam 8303 7852 8059 8187 8645 Kaynakça: 1. Patent Haklarının Korunması Hakkında 551 Sayılı Kanun * Tabloda, buluşu yapanlardan ilk araştırıcının adresindeki ülkeye göre patent sayıları saptanmıştır. Parentez içinde verilen rakamlar PCT aracılığı ile yapılan ilacın da dahil olduğu tıp, diş ve kişisel bakım preparatları (A61K) ile ilgili patent başvurusu sayısını göstermektedir (www.wiHükmünde Kararname po.int) 2. www.wipo.int Prof. Dr. Levent Öner ([email protected]), Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi