Katalog

gencbilimci@hotmail.com Neden, niçin, nasıl? DİŞLİLER DÖNÜYOR... GEREKEN MALZEME: Üç tane plastik şişe kapağı Kapakları çakabilmek için bir tahta parçası Çivi, çekiç ve makas Bir yetişkin ile birlikte kapakların ağız kısmındaki şişkin bölgeleri kesip atın. Yine birlikte üç kapağı dişleri birbirinin içine geçecek şekilde tahta parçasının üzerine çakın. Kapakların tek başlarına rahatça dönüp dönemediklerini kontrol edin. Herşey hazır olduğunda kapaklardan birini elinizle çevirin. NELER OLUYOR? Döndürdüğünüz kapak diğer iki kapağın da dönmesini sağlar. Dişliler, makineT! e lerin bir t İKKA D birlik bölümünden inle r. k ş i t ı e Bir y pılmalıd diğer bölümlerine dönme ya hareketiyle güç aktarırlar. Dişlilerin büyük veya küçük olması yani birbirleriyle oranı, üretilen gücü de, hızı da doğrudan etkiler. Elektrik mi çarptı? Evlerde en sık yaşanan kazalardan biri elektrik çarpmasıdır. Kimi zaman bilgisizlikten, kimi zaman da dikkatsizlikten olur bu kazalar. Elektrik çarptığında, önce hızla savrulur, ardından yere düşeriz. Yaralanmaların çoğunun nedeni bu düşmedir. Y aşamımız boyunca en az bir kez ya bizi ya da bir yakınımızı elektrik çarpmıştır. Bu çarpılmalar çoğunlukla, savrulup düşerek küçük berelenmelerle atlatılırken, kimi zaman çok ciddi yanıklara ve yaralanmalara da neden olabilmektedir. Fakat, elektrik çarpmalarının neden olduğu küçük yaralanmaların çoğu düşme nedeniyle yaşanlardır. Elektrik çarpmalarında, insanın düşmesine neden olan gücün sadece elektrik gücü olduğunu sanıyorsanız yanılıyorsunuz. NEDEN DÜŞÜYORUZ? Vücudumuza gelen ani elektrik akımı kaslarımızı uyarır ve bu uyarı nedeniyle kaslar hızla büzülür. Bunu kontrollü bir şekilde yapmaya kalksanız başaramazsınız. Ancak çok büyük stres altında böyle ani kas büzülmeleri yaşanabilmektedir. Kaslarımızdaki bu büyük değişim çok hızlı yaşandığından, bedenimizin alışık olduğu ve tanıdığı gerilme sınırları aşılmıştır. Elektrik kollara, karın bölgesine ve bacaklara ilerler. Bu geçiş sırasında artık kaslarımızın hemen hemen hepsi büzülmüştür. Sonuçta, güçlü olan kazanır. Yani en çok çalışan kaslarımız bedenimizi iter. En çok çalışan kaslar ise genellikle sırt ve bacak kaslarımızdır. Çarpılmanın şokuyla bizi fırlatan gücün nereden geldiğini anlayamayız çünkü bu genellikle beklemediğimiz bir şeydir. Elektrik çarpmaları sadece kapalı alanlarda yaşanmaz. Mesela, açık bir arazide yıldırım çarpması da bu tür savrulmalara neden olabilir. Uzmanlar, bu tür bir çarpılma ile kasları aşırı gerilen ve vücudu kontrolsüz kalan insanların sık sık eklem burkulmaları ve doku zedelenmeleri yaşadıklarını söylemektedirler. UFAK KAZALAR BİR FELAKETE DÖNÜŞEBİLİR Eğer akım çok güçlüyse, beynimizin bedenimiz üzerindeki kontrolü tamamen ortadan kalkabilir. Bu sırada, baskın olan kaslarımız daha büyük hareketler yapar ve beden kontrolsüz bir biçimde bükülerek kalabilir. En iyisi, elektrikten sakınmak, bu konudaki uyarıları dikkate almaktır. Elektrik çarpması sık yaşandığından, pek ciddiye alınmayan, ama sanıldığından çok daha ciddi yaralanmalara neden olabilecek bir kazadır. Eğer kaslarımız bu tepkiyi vermeseydi, elektrik çarpılmaları bedenimize çok daha büyük zarar verebilirdi. Yani, çarpandan uzağa savrulmak hayatımızı kurtarır. DüşünEğlen 1. İlk atom bombası hangi yıl atılmıştır? a. 1992 b. 2003 c. 1945 2. Motosiklet markası olan “Vespa” ne anlama gelir? a. Kuyrukluyıldız b. Yaban arısı c. Su kuşu 3. Güneş ışınları yeryüzüne ne kadar sürede ulaşır? a. 8 dakika b. 36 dakika c. 2 dakika 4. Hangisi taşıtlarda sarsıntıyı azaltır? a. Akü b. Amortisör c. Fren GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ: 1b, 2a, 3c 4a Biliyor musunuz? İLK KALP NAKLİ 1967 yılında, Güney Amerikalı doktor Christian N. Barnard ilk kalp naklini başarıyla gerçekleştirdi. 56 yaşında bir bakkal olan Louis Washkansky’e, kısa bir süre önce ölen 25 yaşında bir kadının kalbi nakledildi. Dr. Barnard’a 30 kişilik bir ekibin eşlik ettiği ameliyat yaklaşık beş saat sürdü. Türkiye’de ise, bu nakilden tam bir yıl sonra, 1968 yılında iki ayrı kalp nakli yapıldı. Dr. Kemal Bayazıt’ın Ankara’da, Dr. Siyami Ersek’in ise İstanbul’da bir gün arayla yaptıkları bu nakiller başarıyla sonuçlanmıştır. CBT 1033/22 5 Ocak 2007