Katalog

gencbilimci@hotmail.com Neden, niçin, nasıl? EN KOLAY HAREKET GEREKEN MALZEME: Dilediğiniz sayıda kitap 56 tane pipet Kitapları ister tek başına isterseniz bir kaç tanesi üst üste gelecek şekilde masanın üzerine koyun. Bir kenarından tek parmağınızla itmeye çalışın. Ardından pipetleri birbirine paralel dizdikten sonra aynı sayıda kitabı üzerine yerleştirin. Yine aynı kenardan tek parmağınızla itin. NELER OLUYOR? Altına pipetleri yerleştirdiğiniz kitabın kolayca hareket ettiğini göreceksiniz. Oysa daha önce bunun için çok daha fazla güç harcamanız gerekiyordu. Çünkü iki düz yüzey birbirlerine sürtünerek direnç yaratırlar. Buradaki kayma, yuvarlanma hareketine dönüştüğü zaman işimiz kolaylaşır. Bunun nedeni yuvarlak şeyler düz bir yüzeye göre zemine çok daha küçük noktalardan değdiğinden, sürtünmenin yarattığı direnç oluşmaz. Bu tıpkı bilyeli rulmanların çalışması gibidir. Kulaklarım tıkandı Uçak yolculuklarında, inerken ve kalkarken kulaklarımızın tıkandığı, hatta kimi zaman ağrıdığı olur. Bu, kabin basıncındaki değişiklikle ilgilidir. ormal bir insan, yaklaşık 5500 metrenin üzerine çıktığı zaman solunum sıkıntısı çeker. Oysa yolcu uçakları, yakıt tasarrufu sağlamak amacıyla belirli bir yükseklikte uçmak zorundadırlar. Mesela süpersonik yolcu uçakları yakıt tasarrufunu en iyi 12.000 metrenin üstünde sağlayabilirler. Bu durumun sağlığımızı etkilememesi, yani, hem hesaplı, hem de güvenli bir uçuş sağlamak amacıyla uzmanlar, kabin basıncında bazı ayarlamalar yaparlar. N Biliyor musunuz? BALİNALARIN ŞARKISI CBT 1018/22 22 Eylül 2006 PİL Elektrik ilk çağlardan beri tanınıyor ama nasıl üretileceği bilinmiyordu. 1800’de İtalyan fizikçi Alessandro Volta, ıslak keçeyle birbirinden ayrılmış çinko ve bakır rondelaları üst üste dizerek kutuplar arasında sürekli elektrik akımı oluşturmayı başardı. Ses suyun altında çok kolay yol alır ve balinalar da tıpkı yunuslar gibi şarkılar söyleyerek haberleşirler. Balinalar birbirilerinden kilometrelerce uzakta olsalar bile çıkardıkları bir tür boru sesiyle haberleşebilirler. Bazı balinalar kendilerine özgü şarkılarını defalarca tekrarlayabileceği gibi bazı yerlerini değiştirerek söylediklerine de rastlanmıştır. Hatta söylediği şarkıyı unutmayıp bir yıl sonra tekrar söyleyenleri bile var. Hayvanlar İNİŞ VE KALKIŞLARDA İNCE AYAR Basınç ayarı sadece insanları değil, uçakları da korumayı amaçlar. Deniz seviyesinden yaklaşık 12.000 metre yükseklikte uçan bir uçak, deniz seviyesinden 5 kere daha az basınç altında olduğundan iç basınç uçağın gövdesini parçalayabilir. Bu gücün dengelenebilmesi için kabin basıncının yüksekliklere göre ayarlanması çok önemlidir. Uçuş halindeki bir uçak için ideal iç basınç, 2500 metre olarak saptanmıştır. Bu, güvenli kabul edilen en düşük düzeydir. İnsanlar için ise, rahatsızlık duymadan yaşanabilecek en yüksek düzeydir. Yani insanlar ile makinelerin alt ve üst sınırlarının dengeli birlikteliği üzerine kurulur sistem. Her şeye rağmen, solunumla ilgili sorunları olanlar ya da fazla alkollü kişiler basınç nedeniyle rahatsızlanabilirler. İç basıncı bilgisayarlar ayarlar. İnsanları rahatsız etmemek için inişte ve kalkışta yavaş yavaş değiştirilir. Bir de, havaalanları arasındaki seviye farkı gözetilir. Mesela Atatürk Hava Limanı deniz seviyesindedir, ama Bolivya’daki LaPaz havaalanı 5.200 metre yükseklikte. Bilgi ve teknoloji, bir yandan yaşamımızı kolaylaştıran makinelerin sürekliliğini ve gelişimini sağlarken, diğer yandan insanların bu makinelerle uyumlu yaşamını da gözetmektedir. DüşünEğlen 2. Naylon hangi yıl icad edildi? a. 1930 b. 1880 c. 2000 4. Radyo dalgalarıyla yiyecekleri pişirir. a. LPGli fırın b. Mikrodalga fırın c. Gaz ocağı GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ: 1c, 2a, 3b, 4b 1. Dairesel bir hareketi kuvvete dönüştürür? a. Tekerlek b. Vida c. Kaldıraç 3. Direncin birimi hangisidir? a. Ohm b. Kondansatör c. Katot