Katalog

BİLİM TARİHİ MATEMATİK DEVRİMİ Müslüman bilim adamlarının katkısıyla, matematik Avrupa’da önemli bir yükseliş gösterdi. Öncelikle ve özellikle İtalya’da gelişmeye başlayan matematik, ticarette, sanatlarda (perspektifin ve altın sayının kullanılması) ve haritacılıkta (Mercator’un projeksiyonu) önemli bir rol kazandı. Cebir KRONİK HBV ENFLASYONUNUN COĞRAFİK DAĞILIMI HBsAg sıklığı %8’den büyükyüksek %27 arasıOrta %2’den küçükdüşük * Cebir, Tartaglia (15001557)’nın üçüncü dereceden denklemlerin çözümü için bulduğu yöntemlerle ve özellikle de Cardan’ın (15011576) denklemlerle ilgili yeni çalışmalarıyla büyük bir gelişme gösterdi. • +, , =, üstel sayılar ve x, y gibi matematiksel sembollerin bulunması ve yaygınlaşmasıyla artık bilinmeyenlerin belirlenmesi mümkün hale geldi. ğuk algınlığına benzer, gözler ve cilt sararır, yorgunluk, karın ağrısı iştah kaybı, mide bulantısı, eklem ağrıları gibi şikâyetler yaygındır. Nasıl teşhis edilir? Doktorların karaciğer tahribatını tespit etmelerine yardımcı olan bazı testler vardır. Bunların içinde bir dizi kan testleri, karaciğer taramaları veya karaciğer biyopsisi sayılabilir. Hastalığın seyri Hepatit B’ye maruz kalmak ile semptomların ortaya çıkışı arasında 45 ile 180 gün vardır. Bu süreye "akut enfeksiyon" aşaması denir. Virüs bir insanın sisteminde 6 aydan daha uzun bir süre tedavi edilmeden kalırsa, "kronik enfeksiyon" aşamasına geçer. Kronik hepatitli insanların karaciğer hastalıklarına yakalanma riski yüksektir. Ortalama kronik Hepatit B’li hastaların yüzde 15 ile 25’i karaciğer hastalıklarından yaşamını yitirir. Kimler risk altındadır? Herkes Hepatit B’ye yakalanabilir; ancak aşılanmamışların yakalanma riski daha yüksektir. Afrika, Asya ve Avrupa’nın Güney ve Doğu’sundaki bazı bölgeler gibi yerlerde HBV’nin görülme sıklığı daha yüksektir. Sterilize edilmemiş şırınga kullananlar veya birden fazla kişiyle cinsel ilişkiye girenler de ayrıca risk altındadır. Hastalığın bulaşma riskinin en yüksek olduğu kişiler halk sağlığı çalışanları ve annesi hepatit B virüsü ile enfekte olmuş bebeklerdir. Geometri ve Hesap • Rene Descartes (1596–1650) ve Pierre de Fermat (16011665) analitik geometriyi yaratNEWTON’UN Doğa tılar. Böylece geFelsefesinin ometrik bir eğriMatematiksel nin cebrik bir İlkeleri adlı eserini 1715 yılında fonksiyonla gösFransızca’ya terilmesi mümkün çeviren hale geldi. Madam • Sonsuz küChatelet. çükler hesaDR. HAKAN BOZKAYA basın toplantısında kaç seçenek mevcuttur. En yaygın ilaçlar antiviral’lerdir. Antiviral ilaçlarla erken tedavi, kronik olarak enfekte olmuş karaciğer tahribatının ilerlemesini yavaşlatır. Kandaki hepatit B virüs miktarı viral yük olarak bilinir. Son yapılan çalışmalar, viral yük ile karaciğer kanseri ve siroz riski arasında bir ilişki olduğunu gösteriyor. Bugün kullanılan pek çok antiviral’lerin en büyük sakıncası hastaların ilaca karşı direnç geliştirmesidir. Dolayısıyla ilaçlar giderek viral yükü kontrol altında tutamaz hale gelir. Yeni tedaviler daha az komplikasyon çıkartır ve daha az direnç geliştirir. Bazı yeni tedaviler de çeşitli mekanizmalar yardımıyla viral çoğalmayı yavaşlatıp viral yükü olabildiğince düşük dozda tutar. bı, Isaac Newton (16421727) ve Gottfried W. Leibniz (1646 1716) tarafından birbirlerinden bağımsız olarak geliştirildi. • Olasılıklar hesabı, 1654 yılında Pascal (1623–1662) ve Fermat tarafından geliştirildi. Huygens (1629–1695) ilk çalışmasını 1656 yılında yayınladı. • 18. Yüzyılın büyük matematikçileri, yaptıkları çalışmalarla analizi çok ileri bir düzeye getirdiler. Bu büyük matematikçiler, Bernoulli (17001782), Leonhard Euler (1707–1813), Jean Le Rond d’Alembert (1717–1783), Joseph Louis de Lagrange (1736–1813) ve Pierre Simon de Laplace (1749–1827)’dır. • John Napier (1550–1617), 1614 yılında logaritma hesabını geliştirdi. Hazırlayan: Osman Bahadır hastalıklara yakalanma riski olan çok sayıda hasta var. Kaynak: www.who.int, Journal of Viral Hepatitis, 2004; http://navasa.org; American Journal of Gastroentrology.2006; S4 CBT 1009/7 21 Temmuz 2006 Nasıl bir gelecek? Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1991’den bu yana tüm ülkeleri aşı programlarına hepatit B aşısını da ilave etmeye çağırıyor. Pek çok ülkenin bütçesi hepatit B aşısını Nasıl tedavi edilir? kapsarken, enfekte olan hastaların tedaviKronik Hepatit B’nin tedavisinde birsine destek olan ülkelerin sayısı her geçen gün artıyor. Son olarak yeni ilaçlar ve yeni bilimsel yaklaşımlar "Türkiye’de nüfusun ortalama yüzde 5’i HBV’nin tümden yok edilmesine Hepatit B taşıyıcısı ve bunların arasında ve kontrol altına alınmasına yol açabilir. ileride karaciğer kanseri ve siroz gibi