Katalog

HAFTALIK BULMACA ilginç SORULAR Dünyanın en güçlü lazeri Soru: Dünyanın en güçlü lazeri nerede bulunuyor? Yanıt: ABD’daki Ulusal Ateşleme Tesisi (National Ignition FacilityNIF) 2009 yılında tam olarak çalışmaya başladığı zaman lazer’i dünyadaki tüm laboratuar lazerlerini çocuk oyuncağı haline getirecek. NIF sistemi 16 trilyon watt enerji çıkartan Nova’dan 60 misli daha enerjik olacak. Nova, NIF’ten önce Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı’nda bulunan lazerdir. Ancak bu yoğunluğa erişmek büyük yatırım ve emek istiyor. NIF lazerine gücünü veren donanımı ve elektronik kısmı, bir futbol stadyumundan daha geniş bir alana ihtiyaç duyar. NIF tamamlandığı zaman 192 lazer ışını, 10 metre çaplı, yarım milyon kg ağırlığında, duvar kalınlığı 50 cm olan hedef odasında çalıştırılacak. Radyasyonun kaçmaması için bu bölüm, duvar kalınlığı 2 metre kalınlığındaki bir başka odanın içine hapsolacak. 20 nanosaniyelik her bir lazer patlaması, odadaki hedef malzemeye 500 trilyon watt enerji gönderecek. Bu müthiş enerji füzyon araştırmalarında, astrofizikte (örneğin Jüpiter’in iç kısımlarındaki koşulların incelenmesinde) ve silah araştırmalarında termonükleer patlama yaratmakta kullanılacak. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. 1867’de ilk daktiloyu tasarlayan ABD’li mucit (resimdeki) Spielberg’in bir bilimkurgu filmi. 2. “William ...’’ (1908’de Spangler’in tasarımı elektrikli süpürgeyi üreterek piyasaya süren sanayici) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü Uluslararası Çalışma Örgütü Satrançta bir taş. 3. Dönümün dörtte biri kadar olan alan ölçüsü Büyük keman Bayağı Cüzi, kısmi. 4. Selenyumun simgesi İğneye takılan bir sap iplik Carol Reed’in bir filmi Kinaye. 5. Elektrikle çalışan, yüksek hızlı Fransız yolcu treninin adı (kısa adı TGV). 6. Kısaca Elektrokardiyogram Tunus’un plaka işareti Bir sayı İlave Torunu olan kadın Briçte sanzatu. 7. Kısaca Rolls Royce Kars yakınındaki ören yeri Sinirler Yapı topluluğu, 8. “Sir George ...’’ (1854’te ilk planörü uçuran İngiliz mucit) Veri Kapçıkmeyve. 9. Afetler Sahip Ayak “... Nesin’’ (matematikçi) “Wernher von ...’’ (Uzay yolculuğunun temellerini atan, II. Dünya Savaşı boyunca bir dizi roket tasarlayan, savaştan sonra Amerikan uzay projelerinde çalışan, 1958’de ABD’nin ilk uydusunu fırlatan Jüpiter adlı sistemi geliştiren Alman bilim adamı). 10. Lüksemburg televizyonu En gelişmiş röntgen Saplı tencere. 11. Eziyet Yılan Silisyumun simgesi İridyumun simgesi. 12. Tavlada üç sayısı “Ada ...’’ (tarihteki ilk bilgisayar programcısı) Banka otomatik veznesi. 13. “Nikolaus ...’’ (1876’da dört zamanlı motoru geliştiren, modern otomobil motorlarının çoğu onun tasarımına dayanan Alman mühendis) Sarmısak kokulu bir gaz. 14. Robert Fulton adlı Amerikalı mucidin, Fransız İmparatoru I. Napolyon için tasarladığı denizaltının adı Rezerve baskıyla yapılan süsleme. 15. İlkel Avanak. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. 1938’de, ilk elektrostatik fotokopi makinesini icat eden, Amerikalı mucit. 2. 1959’da Christopher Cockerell tarafından icat edilen, su ve buz gibi düzgün yüzeyler üzerinde, havadan ilerleyen taşıt Yarış bölümleri. 3. Oyuncunun yaptığı genel hareketler Gümüşün simgesi “Linus ..’’ (ilk modern pimli kilidin üreticisi) Dolaşma. 4. Bir koyun türü Bir şeyin yere bakan yanı Polonya’nın eski para birimi. 5. Trigonometride bir açının kosinüsünün tersi Çin’in eski lideri Alamet. 6. Türkiye’nin plaka işareti Kasaba fuarı İlin hükümet temsilcisi. 7. Suyosunu “... Parlak” (İstanbul Üniversitesi rektörü). 8. 1947’de Amerikalı Edwin Land’tn icat ettiği fotoğraf makinesi türü “Kan ...’’ (İsmet Özel’in ünlü şiiri). 9. Bir tür Kazak başkanı Cihaz. 10. “Umberto ...’’ (Gülün Adı ve Foucault Sarkacı adlı romanların yazarı) 1900’de Norveçli Johann Vaaler’in İcat ettiği kâğıt tutturma aracı Bir arazi taşıtı. 11. Radar’ın kısa yazılışı Ukrayna’da bir liman kenti Bal. 12. Kan pıhtısı Çıplak Almanca “1’’. 13. Osmanlı’daki Mısır valilerine verilen ad Elazığ’ın bir ilçesi Bir Masal kuşu. 14. Sarımsı yeşil renkli, cam parıltılı, magnezyum ve demirli silikat Atların alnından alt çenesine uzanan beyazlık Bir zaman birimi. 15. İsveç’teki işçi sendikası Meşime, plasenta “Salvino degli...’’ (1280’de ilk gözlüğü yapan italyan fizikçi). 16. Richard Trevithick’in 1804’te yaptığı taşıt Niyobyumun simgesi. 17. Kayak Kulağın duyabildiği titreşim. 18. Yankı Kaz Dağları’nın mitolojik adı. 19. Kimyasal çözümlemeyle ayrıştırılamayan ya da bireşim yoluyla elde edilemeyen madde. 20. Giysinin içine konulan kolalı bez Çaydaki etkin madde. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Gökkuşağının şekli Soru: gökkuşağı niçin düz bir çizgi şeklinde değil de yay şeklindedir? Niçin yere deyiyormuş gibi görünür? Yanıt: Scientific Amerikan Temmuz 2006 sayısında meteorolog Jeff Waldstreicher’ın yanıtı: Yağmur damlalarının içinden geçen güneş ışıkları, kırılma adı verilen bir sürece bağlı olarak gökkuşağını oluşturur. Kırılma, ışığın bir ortamdan diğerine geçerken eğilmesi sonucu oluşur. Güneş ışığı bir yağmur damlasına çarptığı zaman, suyun içinde atmosferin içinde yol aldığı hızda ilerlemez. Dolayısıyla biraz döner. Işık damlayı terk ederken de biraz daha kırılır ve havaya çıkınca eski hızına kavuşur. Işık, yağmur damlasına doğru açıdan çarparsa, damla içinde ve göz içinde kırılır. Böylece gökkuşağını görebiliriz. Farklı dalgaboylarında olduğu için ışığın içindeki çeşitli renkler, farklı ortamların içinden geçerken farklı şekillerde kırılır. İşte bu nedenle gökkuşağı, kırmızının en üstte ve morun en altta olduğu kesintisiz bir renk bandı olarak görünür. Tipik bir yağmur damlası küreseldir ve bunun güneş ışığı üzerindeki etkisi, güneşin ve damlanın merkezini birleştiren hayali bir eksen üzerinde simetriktir. Tam daire şeklinde göremeyiz, çünkü dünya araya girer. Güneş ufka ne kadar yakınsa daireyi o kadar daha tamam görürüz. Güneş batarken gökkuşağını tam yarım daire olarak görürüz. Güneş gökyüzünde ne kadar yükselmişse, ufkun üzerinde gördüğümüz yay biraz daha küçülür. ROB ER İ S T A POT İ NA RAH ANA T AR ÖDE RAK AS E ŞA T ABA T AK ORG ERTOPP ENH TROS İ T AAO RAK İ AOT TO ASAR İ L AA V F A S İ L E AME AME S AME A R L İ Z AMA K İ A A TORA İ OKA V ANÖROLO J AMA L A S ON A AAS E SA J AN ART AA T İ AD UT ERUSA F A R İ R A N EMA A ANAEAAA L İ E R A E Ş A A S İ T A A R A S İ MERA T İ T AH AYABE AOT İ S İ ME A A C AMA P A B AMA T EA İ D ARE T İ İ N BA RA AD NE İ N B E L A R A D O N A P L İ K A A L A d ü ş ü n BUL ACELE İŞLERE ŞEYTAN KARIŞIR 1007.sayımızda Süleyman Çeviker’in düzenlediği "Acele İşlere Şeytan Karışır" isimli bilmece, toplama işleminde harflerin yanlış dizilmesi sonucu çözümsüz bir hale gelmiştir. Bu nedenle bilmeceyi yeniden yayımlıyoruz: "Acele işe şeytan karışır" atasözünün gerçeği yansıttığını, bulmacayı hazırlamaya başladığımda hemen anladım. Şeytan, bir değil de bir çok işe karıştığından, sözcükleri "Acele işlere şeytan karışır" haline dönüştürdüm. Bulmacada 12 değişik harf bulunmaktadır. "K" ve "R" harfleri dışındaki 10 harfte, 0’dan (sıfır) 9’a kadar 10 değişik rakam kullanılmıştır. Bu nedenle "K" ve "R" harflerini simgeleyen rakamların seçimi serbest bırakılmıştır. Örneğin, "T" harfini simgeleyen rakam "5" ise, "R" harfini simgeleyen rakam da "5" olabilir. Kelime ve harflerin dizilişi aşağıdaki gibidir: Bu harflerden oluşturulan "YEREL" sözcüğünün simgelediği sayı bir asal sayı olduğuna göre, SORU: "KARIŞIR" sözcüğünün simgelediği sayı kaçtır? 1006.sayıdaki bilmeceyi bilenler: Hüseyin ErgönülEdirne Düzenleyen: Süleyman Çeviker CBT 1009/ 23 21 Temmuz 2006