Katalog

durdular. İnşaat çalışmaları öncesinde teknik nedenlerle güzergâh değişikliği yapılması mümkün olmayan sadece 10 arkeolojik alanda kurtarma kazıları yapıldı. Bunun dışında, özellikle alüvyon dolgular altında kaldığı için yüzey araştırmaları sırasında tespit edilemeyen ve inşaat çalışmaları sırasında "rastlantısal bulgu" kapsamında ortaya çıkan 7 ayrı arkeolojik alanda daha kurtarma kazıları yapıldı. Projenin ana müteahhidi BOTAŞ ile Kültür Bakanlığı arasında yapılan protokol çerçevesinde arkeolojik kurtarma kazılarını Gazi Üniversitesi Arkeolojik Çevre Değerleri Araştırma Merkezi (GÜARÇED) yürüttü. Kazı merkezinin bağlı bulunduğu ilin müze müdürü başkanlığında yürütülen kurtarma kazılarında alan sorumluluğu ve kazı bilimsel başkanlığını çeşitli üniversitelerden akademisyenler üstlendi. Kazılacak alanın büyüklüğüne oranla değişen sayılarda arkeolog, sanat tarihçi, antropolog, restoratör vb. uzmanlardan kazı heyetleri oluşturuldu. Ayrıca her kazıda Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcisi görev aldı. 2003 ve 2004 yıllarında 17 ayrı kazı merkezinde sürdürülen çalışmalarda arkeolog, antropolog, sanat tarihçi, eskiçağ tarihçisi, jeomorfolog, jeofizikçi, topograf, restoratörkonservatör ve fotoğrafçılardan oluşan yaklaşık 200 uzman ve 750 işçi çalıştırıldı. RESİM 4 KahramanmaraşAndırın Minnetpınarı Kazısından Metal Kandil RESİM 3 AdanaYüceören Kazısında Bulunmuş Çocuk Tanrı Heykelciği kurtarma kazılarında ortaya çıkarılan Bizans ve Selçuklu dönemlerine ait kalıntılar (Resim 45) küçük ölçekli güzergâh değişiklikleri yoluyla kurtarılabildi. KÜÇÜK ALANLAR RESİM 5 KahramanmaraşAndırın Kayranlıkgözü Kazısı Hamam Kalıntısı EN SON TEKNİKLER Boru hattı etki alanı 28 metre olarak planlandı ve tüm inşaat ve arkeolojik kazı faaliyetleri ikaz şeritleri ile çevrelenen bu 28 m.lik koridor içerisinde gerçekleştirildi. Arkeolojik çalışmalarda belgelemeye yönelik son model teknoloji ürünleri kullanıldı. Toprak altındaki mimari kalıntıların kazı öncesinde saptanmasına yönelik jeofizik çalışmalarda proton gradiometre, yer tespiti ve koordinat ölçümlerinde el GPS’leri, arazi ve mimari ölçüm ve çizimlerinde total station ve nivo, fotoğraflamada siyahbeyaz, renkli dia ve digital çekim yapabilen gelişmiş aletler, kayıt ve arşivleme işlemlerinde diz üstü bilgisayar, taşınabilir printer v.b. teknik ekipman kullanıldı. Kazılarda ele geçen küçük buluntular, restorasyon ve konservasyon işlemleri ile her türlü belgeleme ve arşivleme çalışmaları tamamlandıktan sonra bölge müzelerine teslim edildi. Kurtarma kazıları çoğunlukla tek kültür katmanına sahip ören yeri niteliğindeki düz yerleşmelerdir. Detaylı yüzey araştırmaları sayesinde, höyük, kale, antik kent gibi anıtsal sitler tümüyle boru hattı dışında bırakılarak kurtarıldı. Diğer taraftan kurtarma kazıları sonrasında 1. derece arkeolojik sit olduğu anlaşılan ve anıtsal karakterde mimari kalıntılara sahip alanlarda ise büyük veya küçük ölçekli güzergah değişikliği yapıldı. Ceyhan’da Yüceören mevkiindeki Helenistik ve Roma dönemlerine ait, kaya içine oyularak yapılmış oda mezarlardan (Resim 23) oluşan mezarlık alanı arkeolojik kazılar tamamlandıktan sonra petrol boru hattının güzergâhı değiştirilerek koruma altına alındı. KahramanmaraşAndırın’da Minnetpınarı ve Kayranlıkgözü mevkiilerinde ve ArdahanDamal’da Sazpegler mevkiinde yapılan CBT 1008/17 14 Temmuz 2006 Gazi Üniversitesi Arkeolojik Çevre Değerleri Araştırma Merkezi tarafından yürütülen kazılarda ortaya çıkarılan en erken bulgular M.Ö. 1. bine ait tek tabakalı ve köy karakterindeki düz yerleşim yerleridir. KarsSelim’de Bekçiçayırı, Erzurum’da Tetikom, Tasmasor (Resim 67), Güllüdere, Mağaratepe ve ErzincanTercan’da Büyükardıç kazıları Doğu Anadolu’nun bu dönemine ışık tutan önemli bilimsel veriler sundu. AdanaCeyhan’da Yüceören, SivasMerkez’de Ziyaretsuyu ve SıvasAltınyayla’da Abdel mevkii, ErzincanÇayırlı’da Akmezar kazıları ise Anadolu’nun bu kesimlerinde daha az araştırılmış olan Helenistik ve Roma dönemlerine ışık tutmaktadır. Doğu Anadolu’nun en kuzey ucunda, ArdahanDamal’da Sazpegler kazısı, ErzincanÇayırlı’da Çilhoroz ve Akmezar kazıları Selçuklu öncesindeki Bizans yayla yerleşmeleri olarak Ortaçağ Anadolu arkeolojisindeki yerlerini aldı. Söz konusu tüm bu yerleşim alanları ve bazılarında açığa çıkarılan mezarlık alanları arkeologların öncelikli araştırma planları içerisinde olmayan küçük arkeolojik alanlardır. BTC boru hattı arkeolojik kurtarma kazılarının belki de en önemli katkısı geçmiş dönemlere ait az bilinen "halk" kültürü ve yaşam biçimine ışık tutan küçük yerleşme yerlerinin araştırılabilmesidir. 20032004 yıllarında gerçekleştirilen arazi çalışmaları aşamasında Kültür Varlıkları ve Müzeler eski Genel Müdürü Nadir Avcı ve Gazi Üniversitesi eski Rektörü Prof. Dr. Rıza Ay han’ın, 20052006 yıllarında sürdürülen yayın çalışmaları aşamasında ise Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Orhan Düzgün ve Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kadri Yamaç’ın büyük teşvik, katkı ve himayeleri oldu. Bundan sonra yürütülecek, enerji, ulaşım, endüstriyel ve kentsel geliştirme yatırımlarında benzer projelerin devreye sokulmasının ilgili RESİM6 Erzurum Tasmasor Kazısı Çalışmaları RESİM 7Erzurum Tasmasor Kazısından Geç Demir Çağı Buluntuları kurumların öncelikli hedefleri içerisinde olması temenni edilmektedir. (*)2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında, 12.03.2002 tarihinde tarihsel çevre değerlerini korumaya yönelik olarak T.C. Kültür Bakanlığı ile imzalanan protokolde, ilgili Birleşmiş Milletler anlaşmaları (özellikle UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasını Koruma Anlaşması), Valetta sözleşmesi, IFAArkeolojik Gözlem, Saha Değerlendirmesi, Kazı Çalışması Standart ve Kılavuz Hükümler (İngiltere’de PPG16 olarak bilinir), Dünya Bankası standartları kabul edildi, diğer uluslararası standartlar göz önünde bulunduruldu. ARKEOLOJİ