Katalog

ARKEOLOJİ Petrol boru hattı arkeolojik kurtarma kazıları Kültürel mirasımızın korunmasında yeni bir yaklaşım: Hazar Denizi'nin zengin doğalgaz ve petrol rezervlerini uluslararası enerji piyasalarına ulaştıracak 1770 km. uzunluğundaki BaküTiflisCeyhan Ham Petrol Boru Hattı’nın 1076 km’lik kısmı, ülkemizin tarihi zenginliklerle dolu topraklarından geçmektedir. Bu hat boyunca başlatılan kurtarma kazıları başarıyla tamamlandı. S.Yücel Şenyurt CBT 1008/16 14 Temmuz 2006 osof’tan ülkemiz topraklarına giren hat, Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Sıvas, Kayseri, Kahramanmaraş ve Adana illerinden geçip Ceyhan deniz terminaline ulaşıyor. (Resim 1) Proje, sağlık ve güvenlik tedbirlerini ön planda tutarak ileri teknolojik standartları uygulayan, doğal, sosyal ve tarihsel çevre değerlerine büyük hassasiyet gösteren ve tüm bu yönleriyle örnek alınması gereken bir projedir. BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.) BTC Co. adına, boru hattının ülkemiz kesimindeki planlanması, inşası ve işletilmesi ile deniz terminali ve ilgili 2003 ve 2004 yıllatesislerden sorumlu oldu. BTC Co. ve BOrında 17 ayrı kazı TAŞ’ın boru hattının merkezinde geçeceği alanlardaki tarihsel ve arkeolojik desürdürülen çalışğerlerin tespit, kurtarmalarda arkeolog, ma, koruma, araştırma, inceleme, değerlendirantropolog, sanat me, yayımlama ve sertarihçi, eskiçağ gileme konularındaki tarihçisi, jeomorkatkılarıyla ülkemizde ilk defa uygulama alanı folog, jeofizikçi, bulan bir "boru hattı topograf, restoraarkeolojisi" projesi gerçekleşebildi. törkonservatör ve BTC Ham Petrol fotoğrafçılardan Boru Hattı’nın geçeceği alanlarda, doğal ve oluşan yaklaşık sosyal çevrenin yanı sı200 uzman ve 750 ra kültürel miras kapsamında tarihsel çevre işçi çalıştırıldı. değerlerinin kurtarılması ve korunmasında da en gelişmiş etki azaltıcı teknik ve yöntemler uygulandı (*). Hazırlanan Kültürel Miras Yönetim Planı (KMYP) çerçevesinde toprak altında ve toprak üstünde bulunan tüm tarihsel değerler yüzey araştırma teknikleri ile tespit edildi, güzergâh değişikliği veya arkeolojik kazılar yoluyla kurtarıldı. Diğer taraftan, güzergâh üzerindeki arkeolojik dokuya ait verilerin yüzey araştırmaları ve kurtarma kazılarıyla tespit edilmesi, kurtarılması ve eserlerin bölge müzelerine kazandırılmasıyla Türkiye kültürel ve arkeolojik envanterinin tamamlanmasına ve böylece dünya kültür ve doğa mirasının korunmasına büyük katkı sağlandı. Boru hattının belirlenmesine yönelik yapı P RESİM 1 BTC Boru Hattı Arkeolojik Kurtarma Kazıları Haritası lan temel ve detay mühendislik çalışmaları boyunca yürütülen arkeolojik yüzey araştırmaları kültürel mirasın korunması kapsamındaki ilk aşama oldu. Ankara Üniversitesi, ODTÜ ve Gazi Üniversitesi tarafından 2001 ve 2002 yıllarında gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında öngörülen boru hattı boyunca 1 km. genişliğindeki geniş bir güzergâh arkeologlardan oluşan ekipler tarafından tarandı. Bu aşamada 334 arkeolojik sit alanı tespit edildi ve gerçekleştirilen büyük veya küçük çaplı güzergâh değişiklikleriyle pek çok arkeolojik doku boru hattı çalışmalarının olumsuz etkilerinden daha işin başında kurtarılabildi. Teknik nedenlerle güzergâh değişikliği yapılamayan arkeolojik alanlarda ise 2002 yaz aylarında Yard. Doç. Dr. S. Yücel Şenyurt başkanlığında, 7 akademik danışman ve 14 arkeolog tarafından ayrıntılı yüzey araştırmaları gerçekleştirildi. Yürütülen çalışmalarda arkeolojik alanların yerleşim türleri, sınırları, içerdikleri dönemler vb. özellikleri detaylı olarak incelendi ve boru hattı çalışmalarının bu alanlara yönelik olası etkilerinin, başta küçük güzergah değişikliği, telle çevirme, kontrollü geçiş, yastıklama ve tünel geçişi gibi etki azaltıcı önlemler yoluyla minimum seviyeye indirilmesi sağlandı. HER NOKTADA ARKEOLOG İnşaat çalışmaları öncesindeki bu önlemlerin yanı sıra, BTC HPBHP Direktörlüğü’nde Gökhan Mustafaoğlu yönetimindeki arkeologlar inşaat çalışmaları boyunca saha içi gözlem ve denetimlerini sürdürdüler. Ayrıca, boru hattı inşaatından sorumlu alt müteahhitler 28 m. koridoru içerisinde iş makinelerinin çalıştığı her noktada ve sürekli olarak arkeolog gözlemci bulun RESİM2 AdanaCeyhan Yüceören Kazısından Oda Mezar