Katalog

GÜNDEM Politika Olmayınca Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1004 16 Haziran 2006 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Güray Öz (Sorumlu) GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No:2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.343 72 74 Faks: 0212. 343 72 64 CUMHURİYET REKLAM Yerel Süreli Yayın Tel: (0212) 251 98 7474/ 343 72 74 BASKI İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Caddesi No: 23 Yenibosna İstanbul www.cumhuriyet.com.tr duyuru BİLGİYE AÇIK ERİŞİM Cumhuriyet Bilim Teknoloji’nin 1003 sayılı kopyasındaki Gündem köşenizde Bilgiye Açık Erişim başlıklı yazınızı büyük bir ilgiyle okudum. Kuşkusuz ki bilimsel üretimin en somut sonuçları ve tartışmaları bilimsel yayınlarla duyurulmakta. Dünyadaki büyük yayınevlerinin yayınladığı bilimsel dergilerin yanı sıra, bir çok üniversite, araştırma kurumu, bilimsel ve mesleki örgütler bilimsel dergiler yayınlıyor. Bunların önemli bir kısmına abonelik yöntemiyle erişilirken, küçük orana sahip olmasına rağmen bazı dergilerdeki makalelere de internet yoluyla doğrudan erişim sözkonusu. Ancak açık erişimde bulunan dergiler de genel anlamda iki kategoriye ayrılabilir. Bunların bir kısmı gerek yazardan gerekse okuyucudan herhangi bir para talep etmeksizin yayını erişime sunan kurum dergileri. Diğerleri ise yazardan yayın için para talep etmekte, buna karşın okuyucuya serbest erişim sağlamakta. Bu ikinci grup dergilerde yayınlanan makalelere birçok araştırmacı ve okuyucu kuşku ile yaklaşmakta. Ancak, yazardan para talep etmesine rağmen makale inceleme ve yayına kabul sürecini çok ciddi uygulayan ve ilkelerinden ödün vermeyen bilimsel dergiler de var. Hacettepe Üniversitesi bünyesinde yayınlanan birçok dergi var. Bir kısmının tüm metnine, diğerlerinin ise yayın künyesine ve/veya özetine internet yoluyla erişebilmek mümkün. Okurlarımızın Hacettepe Üniversitesi açık erişim kaynaklarına erişebilmeleri için www.library.hacettepe.edu.tr ve www.journals.hacettepe.edu.tr adreslerini kullanmaları gerekmekte. Doç.Dr. Candan Gökçeoğlu Hacettepe Üniversitesi Bilgi İşlem Dairesi Başkanı CBT 1004/3 16 Haziran 2006 Boğaziçi Üniversitesi’nden Ufuk Çağlayan ve Dr. Ayşe Bener’in TÜSİAD’a hazırladıkları "Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Bilişim ve Telekomünikasyon Teknolojileri Sektörü Üzerine Görüş ve Öneriler" başlıklı kapsamlı raporu yayımlandı. Ayrıntılar için şüphesiz rapora bakmak gerekir. Burada rapordaki ilginç her konuya da değinmek mümkün değil, fakat bazı noktalara dikkat çekmekte yarar var. • Türkiye’nin ekonomik boyutları, nüfusu, stratejik konumu gibi bazı özellikleri dikkate alındığında ve diğer sektörlerle karşılaştırıldığında oldukça küçük bir bilişim teknolojileri pazarı var. • Bilişim teknolojileri pazarı 2005’de 3 milyar dolar kadar ve donanım ağırlıklı. Pazar, kriz dönemleri hariç %15 oranında büyüyor. Yazılım ve bilgi hizmetlerinin pazar payı diğer önemli ülkelerle karşılaştırıldığında dengesiz. • Türkiye, kişi başına bilgisayar sayısı, kişi başına bilgi teknolojileri harcaması, internet kullanımı vb. temel göstergelerde OECD ve AB 15/25 ülkeleri ile karşılaştırıldığında sonlarda. • Fakat telekomünikasyon pazarı hane başı sabit telefon sayısı, mobil telefon penetrasyon oranı gibi temel göstergelerde iyileşmeler sağlamış ama OECD ve AB15/25 ülkeleri ile karşılaştırıldığında gelişmenin yetersiz. Ancak bu pazarda rekabet konusunda hala zorluklar var, aşırı vergilendirme söz konusu, düzenleyici kurum şimdilik yetersiz.. Oysa AB kuralları: Piyasanın eşitlik ilkesi çerçevesinde düzenlenmesi, serbestiyet sağlanması, rekabetçi tek bir piyasanın oluşturulması, güçlü ve bağımsız bir düzenleyici otoritenin kuralları koyması ve uygulamasıın gerektiriyor.. *** Peki temel sorunlar nerede? "Türkiye’nin, bilişim ve telekomünikasyon sektörlerindeki ortak problemlerinin başında, her seviyede eğitim, ArGe, inovasyon, kalite önlemleri, teşvikler, üniversitesanayi işbirliği gibi konular var. Telekomünikasyon sektörü ile ilgili temel problemler ise özelleştirme, serbestleştirme, tam rekabeti sağlama, düzenlemeler ve bunlarla ilgili uygulamalar.." * Dünyanın gelişmiş ekonomilerinde genişbant yaygınlık oranı oldukça yüksek. Genişbant yaygınlığı Kuzey Avrupa ülkelerinde % 20, AB ortalaması % 9 ve internete bağlanan toplam hane halkının %35’i genişbant servisi kullanmakta. Türkiye’de ise genişbant hizmeti çok kısıtlı, çok maliyetli ve servis kalitesi de çok düşük. * Mobil hizmetler üzerindeki vergi yükü açısından Türkiye %56,3 ile en yüksek vergi uygulayan ülke iken, bu oran Türkiye’den sonra en yüksek vergi uygulayan Uganda (%30)’nın yaklaşık iki katı. Vergi oranları tüketici üzerinde baskı oluşturmakta, pazarın büyümesini engellemekte. * Türkiye açısından, kısa, orta ve uzun vadeli düzenlemelerin özünde, her iki sektörde de serbestleşmenin ve tam rekabetin yaratılması ve ödünsüz uygulanması gereği yatıyor. * Türkiye’de GSYİH’den eğitime ayrılan miktar %3.8 civarında. Bu rakam gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında oldukça düşük. Bilişim alanında eğitim konusunda da Türkiye’de gerek sayı gerek kalite açısından problemler var. Bilgisayar mühendisliği alanında yüksek lisans ve doktora çalışması yaptıran ünivresite bölümlerinin sayısı azdır. * Telekomünikasyon alanında kablolu/kablosuz ağ teknolojileri, yeni nesil ağların altyapı ve uygulamaları vb. konularda yetişmiş kaliteli eleman sayısı çok azdır. Bilişim ara insangücü eğitimi konusunda ise lise seviyesinde az sayıda teknik okulların programcılık eğitimi ve 2 yıllık meslek okulları nicelik ve nitelik olarak yetersiz. Diğer taraftan, gerek teknik liselerde gerekse 2 yıllık meslek okullarında ciddi bir öğretmen, öğretim üyesi, ders kitabı ve eğitim altyapısı eksikliği var. * Türkiye’de ArGe harcamaları GSYİH’nın yüzdesi olarak bakıldığında (Japonya %3.15, ABD %2.59, AB15 % 1.95, AB25 %1.9, Türkiye %0.65) çok düşük. Ülkemizde kamu ve özel sektörde pek az sayıda doktoralı eleman ArGe faaliyetlerinde bulunmakta. *** Neler yapılmalı: "Firmalar bazında teknoloji kullanımı ve yaratıcılık teşvik edilmeli. ArGe faaliyetlerinin ve Türkiye’den çıkan patent sayısının artmasını teşvik etmek gerekli. Patentler üniversite yükseltmelerinde kriter olarak kullanılabilmeli. AB fonlu projelerden araştırmacıların da gelir elde etmesini sağlayacak mekanizmaların yürürlüğe konması gerekli. Ulusal kalite standartları AB ile uyumlu hale getirilmeli. Üniversite ve yüksekokul eğitiminin içeriğini ve veriliş biçimini değiştirmek gerekli. BİT için ara eleman yetiştirecek meslek okulları ve yüksek okullar açılmalı.." Rapora baktıktan sonra: Bilgi teknolojileri, bilişim, haberleşme.. bunlar eski değil yeni teknolojiler, Bilgi Toplumu unsurları! Türkiye bu alanda bile gelişmiş ülkeler arasında en sonuncu olduğuna göre, ülkemizin çok temel bir sorunu var.. bu sorunu nerede göreceğiz? Şüphesiz yönlendirici niteliği sıfır olan Politika’da!