Katalog

UZAKTAN ALGILAMA Sel baskınlarını izlemede radar uydu görüntüleri devrede İTÜ’de ilk uydu yer istasyonu. Uydu görüntülerinden yararlanılarak Edirne’deki sel baskınının yaptığı hasar kıyaslamalı olarak saptandı. Prof. Dr. Filiz Sunar Erbek* çinde bulunduğumuz 21. yüzyılın en önemli karakteristiği, hızla gelişen teknoloji ve sanayileşmenin paralelinde doğal kaynakların yok edilip, ekolojik dengenin bozulmasıdır. Günümüzde doğal kaynakların, çevrenin ve ekolojik dengenin korunması gibi temel problemlerin çözümünde Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) ve Global Konum Belirleme (GPS) gibi yeni teknolojilerin getirdiği yeni yaklaşımlar ile doğru, rasyonel ve hızlı bilgi elde etmek mümkün olabilmektedir. Uzay bilimleri teknolojileri kapsamına giren Uzaktan Algılama, "cisimden belirli bir uzaklıktan, yani arada fiziksel bir temas olmaksızın, cismin fiziksel özellikleri hakkında bilgi elde etme" bilimi olarak kısaca tanımlanmaktadır. Uzaktan algılamada, cisimle elektromanyetik enerji arasındaki etkileşimi kaydeden uydu ve uçaklara yerleştirilmiş algılayıcılardan elde edilen görüntü ve ilgili veriler toplanır, işlenir ve yorumlanır. Bu işlem sırasında yer yüzündeki cisimlerin yaydığı veya yansıttığı elektromanyetik enerjinin yoğunluğu ölçülür ve enerji yayma veya yansıtma özelliğine göre cisimlerin özellikleri belirlenmeye çalışılır. Yoğunluğu ölçülen enerji, cismin kendi yaydığı veya solar kaynaklı yansıttığı enerji ise pasif uzaktan algılama, buna karşılık algılayıcı sistemin üretip gönderdiği ve cisimden geri yansıyan enerjinin algılandığı enerji ise aktif uzaktan algılama söz konusudur. Her iki durumda da cisimlerin elektromanyetik enerjiyle etkileşme özellikleri esas İ tır. Çeşitli algılayıcı sistemler tarafından algılanarak yer yüzü kaynakları hakkında analog ve/veya dijital formda elde edilen bu görüntüler, başta tarım, ormancılık, jeoloji, hidroloji, meteoroloji, oşinografi, şehir ve bölge planlama ve doğal kaynak araştırmaları olmak üzere birçok alanda kullanılır. EDİRNE SEL BASKINI Ülkemizde de sıkça yaşanan doğal afetler ile mücadelede başarılı olunabilmesi ve bölgesel/lokal planlama yapılabilmesi için uydu teknolojilerinden yararlanılması ve afet izlemeye yönelik entegre bir ŞEKİL 1 13 m. çaplı uzaktan algılama amaçlı anten sistemi bilgi sisteminin (örn. Sel Baskını İzleme ve Erken Uyarı Sistemi, Deprem larının planlanması gibi acil kararların daha Bilgi Sistemi vb.) tasarlanması gereklidir. sağlıklı alınmasında ve zarar değerlendirmeBu amaca yönelik olarak kurulacak sislerinde büyük yararlar sağlamaktadır. tem, yalnızca afet anında değil, (i) afet öncesi hazırlıklı olma (uygun İTÜ’DEKİ İSTASYON acil önlemler alarak afetin yaratacağı etkileÜlkemizin uydu teknolojileri konulari azaltma) rında ulusal ve/veya uluslararası, sivil ve/ve(ii) ortaya çıkabilecek olası zararları ya askeri amaçlı araştırma, geliştirme ve eğiazaltma (farklı felaket senaryoları için risk tim çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, alanlarının haritalanması, erken uyarı sis1996 yılında, Devlet Planlama Teşkilatı ‘nın temlerinin devreye sokulması, tehlikeye iliş(DPT) 15 milyon dolarlık desteğiyle İstanbul kin kamu bilincinin yaratılması, tahliye Teknik Üniversitesi, Maslak kampusu içeriplanları vb.) ve sinde kurulan ilk uydu yer istasyonu (İTÜ(iii) afet sonrası müdahale ve iyileştirUHUZAM) dünyada sayıları 30 civarında me aşamalarında da etkili olmaktadır. olan uydu yer istasyonları arasında önemli Mart ayı içinde Bulgaristan'daki barajbir yere sahiptir. lardan su bırakılması, karın erimesi ve yoğun X bandında algılama yapan 13m çaplı yağışlar nedeniyle Edirne’de özellikle Tunbir çanak anten sistemi (Şekil 1) ile İTÜca, Meriç ve Arda nehirlerinde son 20 yılın UHUZAM, kamu ve özel sektör kuruluşları, en büyük su taşkınları yaşandı; birçok köy ve araştırma merkezleri, üniversiteler ve ulumahalle, çok sayıda ev, işyeri ve binlerce dösal/uluslararası kuruluşlar ile uzaktan algılanüm tarım arazisi sular altında kaldı. ma alanında çeşitli uygulama ve araştırma Son yaşanan bu çevre felaketinde de projeleri konusunda işbirliği yaparak çevre görüldüğü gibi afet sırasında kurtarma çalışkoruma programlarını desteklemekte ve aktif malarının etkin bir şekilde düzenlenebilmesi rol almaktadır. için afetin boyutunu ve etkilerini gösteren Merkez tarafından indirilen SPOT bilgilere acil gereksinim vardır. 2/4 (pasif sistem) ve RADARSAT1 (aktif Yeryüzü gözleme (EO) uydularının sistem) uydu görüntüleri ve görüntü işleme bölge ile ilgili sinoptik görüş sağlamaları nekonusundaki bilgi ve deneyimleri ile, sadece deniyle acil kurtarma sırasında gerekli olabidoğal felaketlerde yaşanabilecek maddi ve lecek doğru ve güncel bilgiler, kaynakların manevi olumsuzluklara yönelik değil, Avrudoğru yerlere yerleştirilmesi, tahliye çalışma CBT 1004/16 16 Haziran 2006 Çeşitli algılayıcı sistemler tarafından algılanarak yer yüzü kaynakları hakkında analog ve/veya dijital formda elde edilen bu görüntüler, başta tarım, ormancılık, jeoloji, hidroloji, meteoroloji, oşinografi, şehir ve bölge planlama ve doğal kaynak araştırmaları olmak üzere birçok alanda kullanılıyor.