Katalog

Astronomi DOLUNAY 18'İNDE Eylul ayı boyunca Ay'ın evrelerı resımde gosterıldı 2005 yılının dokuzuncu ayına aıt takvım gıbı de kullanılabılecek olan bu gokyuzu takvımıne gore Ay, Yenıay evresıne 3'unde akşam saat 21 45'te gırer, Ay yaklaşık Guneş'le bırlıkte sabah saat 05 54'de doğup akşam saat 19 40'da battığından gece gorulmez Ay, gun boyunca da Guneş'e hem yakın gorunumde hem Guneş ışığını hıç yansıtmayan evrede bulunacağından 3 Eylul Ay'ın hıç gorulmeyeceğı bır gun olacak İlk dordun evresıne ll'ınde saat 14 37'de ulaşır ve bu evre gece yarısı oncesıne kadar gorulur Tam dolunay evresıne ıse 18'ınde sabah saat 05 Ol'de gırer, yenı ayın tersıne dolunay Guneş'ın batımına yakın akşam 19 04'de dogup yıne Guneş'ın doğumuna yakın sabah 06 54'de battığından tum gece gorulur Son dordun evresıne de 25'ınde sabah saat 9 41'de ulaşır ve gece yarısından ıtıbaren sabah saatlerıne kadar gorulur Son dordun ve ilk dordun evrelerının daha ıyı tanınmdsı ıçın resımde doğu (D) ve batı (B) yonlerı de belırtıldı Ay'ın en buyuk uzaklık farkı dolunay evresıne rastlanıldığındakı gorunumlerı arasındakı fark yaklaşık 4 yay sanıyesıne kadar çıkabılmektedır kı bu durum olçeklı olarak da resımde verıldı Ay'ın uzaklaşıp yakınkşmasından kaynaklanan gorunumundekı bu kuçuk farkları gorebılmek meraklı okuyucular ıçın dıkkat çekıcı olabılır Bır de ozellıkle yenıay zamanından, Adlı Tıp çalışmalarındakı krımınal olay gunu belırlemelerınde aranan Ay yaşı hesabında sık kullanılarak yararlanıldığını hatırlatalım 1620 Eylul arası mehtaplı geceler olup Ay'ın yaklaşık bu tarıhler arasında 5 gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldığı soylenebılır, dolunay bu tarıhlerde yaklaşık 12 7 kadır parlaklığı ıle (Guneş ıse gun ışığını yaklaşık dolunayın ıkı katını aşan olağanustu bır parlaklık ıle sağlar) tum gece boyunca her zamankınden daha fazla Ay ışığı ıle Yer'ı aydınlatmakta Takıplı teleskop veya durbunu olan okuyucuların en yakın gokcısmı konumundakı Ay'ı gozu kamaştırmadan rahat gozlemleyebıleceğı tarıh aralıkları ıse şoyle 610 ve 2630 Eylul arası Bu tarıhlerde Ay'ın en az yaklaşık bır saat ve yukansı olan gozlem zamanları da saat goruntusu ıle resımde belırtıldı dır parlaklığındakı Merkur, kısa surelığıne Aslan takımyıldızının +13 kadır ıle en parlak yıldızı olan Regulus'un yaklaşık 1 1 de rece kuzeyınde yer alacak Her ıkı cısım bu yakınlaşma sırasında doğu tarafta ufuktan yaklaşık 11 derece yukseklıkte Aslan takımyıldızında gorulecek VenusSpica buluşması: 57 Eylul ta rıhlerı arasında akşam saat 20 cıvarında 3 9 kadır parlaklığındakı Venus, kısa surelığıne Başak takımyıldızının +12 kadır ıle en parlak yıldızı olan Spıca'nın 18 derece kuzeyınde yer alacak Her ıkı cısım bu yakınldşmada guneybaü tarafta ufuktan yaklaşık 10 derece yukseklıkte Başak takımyıldızında gorulecek AyVenüsSpica buluşması: 7 Eylul akşam saat 20 cıvarında hılal evredekı Ay, batısında Venus ve Başak takım yıldızının en parlak yıldızı Spıca ıle yakın bır konurrh da aynı yerde gorulecekler Bu ılgınç gorunumde Venus ve Spıca bırbırınden sırasıyla 3 9 ve +1 2 kadır buyuk parlaklık farkıyla kolay ayırt edılebıhr AySaturn yakınlaşması: 28 Eylul sabah saat 06 cıvarında +0 4 kadır parlaklığın dakı Saturn, Guneş doğmadan once yaklaşık ıkı saat surelığıne hılal evredekı Ay'ın 5 derece guneyınde yer alacak Her ıkı cısım bu yakınlaşma sırasında doğu tarafta ufuktan yaklaşık 45 derece yukseklıkte Yengeç takım yıldızında gorulecek AyRegulus birarada: 30 Eylul sabahı saat 6 30 cıvarında Aslan takım yıldızının +1 3 kadır ıle en parlak yıldızı olan Regulus, hılal evredekı Ay'ın yaklaşık 3 derece guneyınde yer alacak Ortulme kısa surelığıne Guneş doğuncaya kadar surecek Her ıkı cısırn bu yakınlaşma sırasında doğu tarafta ufuktan yaklaşık 23 derece yukseklıkte Aslan takım yıldızında gorulecek Hılal ve yıldız, kuldğa asılı kupe veya Turkçemızdekı ' Ç" harfı benzen bır gorunumde olacaklar Merkur, Guneş'e yakın konumundan dolayı sadece ufka yakın olarak ya Guneş doğmadan once doğuda ya da Guneş battıktan sonra batıda gorulebılır Merkur ay boyunca Guneş'e yakın olacağından sadece ilk hafta boyunca sabahları Guneş doğmadan hemen once çok kısa surelığıne doğu tarafta Aslan takımyıldızında 1 3 kadır paı laklığında ve gıderek parlayacak şekılde gorulecek Gezegen ufuktan en fazla 14 derece yukselecek Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı yaklaşık şışkın evrede gorebılecekler Merkur ufka yakın bulunacağından gorulmesı yıne de kolay olmayacak Venus, akşamları Guneş battıktan hemen sonra kısa surelığıne sırasıyla Başak ve Terazı takımyıldızlarında güneybatı tarafta ufuktan en fazla 14 derece yuksekte olacak Ay boyunca Guneş'e yakın olacagından gorulme suresı kısa ve ufka yakın gorulecek Venus 3 9 kadır parlaklığı ıle gokyuzunde adeta ışıldayacak Durbun veya teleskopu olan okuyucular gezegenı ılkdordune yakın evrede gorecekler Mars, ay boyunca Guneş'ten uzaklaşıyor olacağından gece yansı oncesınden ıtıbaren sabah Guneş doğuncaya kadar (yaklaşık yedı saat surelığıne) doğudan guneye , batıya kadar yaklaşık 135 derece genışlıkte bır alanda sırasıyla Koç ve Boğa takımyıldızlarında yer alacak Gezegenın gorulme suresı ve yukseklığı gıderek artacak şekılde ufuktan en fazla 64 derece yuksekte gorulecek Şışkınaya yakın evrede bulunacak olan Mars'ın parlaklığı 1 ıle 17 kadır arasında olacak Jüpiter, ay boyunca Guneş'e gıderek yaklaşacagından ilk ıkı hafta suresınce akşamları Guneş battıktan hemen sonra kısa surelığıne Başak takımyıldızında 17 kadır parlaklığı ıle guneybatıda gorulecek Jupıter gıderek alçalacak şekılde ufuktan en fazla 15 derece yuksekte olacak Satürn, Eylul ayı boyunca Guneş'ten uzaklaşacagından ay boyunca gece yarısından sonra ve Guneş doğuncaya kadar yaklaşık beş saatlığıne surelığıne doğu tarafta Yengeç takım yıldızında gorulecek Gezegen ufuktan en fazla 48 derece yuksekte ve +0 3 kadır parlaklıkta olacak Cassını uydusunun bu halkalı gezegen Saturn'u ve en buyuk ayı Tıtan'ın ilk kez en yakınından çekılmış ayrıntılı resımlerı ve bılgılendırmeler "http //saturn jpl nasa gov/ındex cfm" ınternet adresınde yenılenerek yer almaya devam edıyor Meraklı okuyucular ayrıca, http //www ısvr soton ac uk/fdag/Crossfaculty%20UAUA%2 0 c e n t r e / W a t e r fall%20ın%20space%201part%201bHTM adresınden Tıtan'dakı okyanusun benzerı seslennı de dınleme olanağını bulabılırler Bu yazıda kaynakça olarak kısmen "The Astronomıcal Almanac 2005 "den yararlanıldı Açık, ışık kırlılığınden uzak bır GEZEGENLER NEREDE? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Uranus'u (parlaklığı +5 7 kadır) ay boyunca Guneş'e yaklaşıyor olduğundan go GEZEGENLERİN İLGİNÇ GÖRÜNÜMLERİ Eylul ayında gok cısımlerının sergıledığı ılgınç gorunumler aşağıda Ayrıca, bu ayda gorulecek gezegenlerden şışkın ay da Merkur ve Venus'un, ılkdordun de Ve nus'un evre gorunumlerının belırlenmesı de gokyuzu fotoğrafçılığına meraklı okurlarımızın ılgısını çekecek JüpiterVenus buluşması: 13 Eylul tarıhlerı arasında akşam saat 20 cıvarında 3 9 kadır parlaklığındakı Venus, kısa surelığıne 17 kadır parlaklığındakı Jupıter'ın 4 derece guneyınde yer alacak. Her ıkı cısım bu yakınlaşma sırasında batı tarafta ufuktan yaklaşık 11 derece yukseklıkte Başak takımyıldızında gorulecek MerkürRegulus buluşması: 4 ve 5 Eylul'de sabah saat 06 30 cıvarında 1 4 ka AyAntares buluşması: 10 Eylul ak şam saat 21 cıvarında ılkdordun evresındekı Ay, doğusunda Akrep takım yıldızının + 11 kadır parlaklıklı en parlak yıldızı Anta res ıle yakın bır konumda aynı yerde gorulecek AyUranus buluşması: 16 Eylul ak şam yaklaşık 22'den ıtıbaren gece ve sabah saat 04'e kadar uzun surelığıne ozellıkle ya kınlaşmanın başlangıcı olan gece saat 24 cı varında +5 7 kadır parlaklığındakı Uranus, dolunaya yakın evredekı Ay'ın yaklaşık 2 derece kuzeyınde yer alacak Yakınlaşmada her ıkı cısım guneyde yaklaşık 36 derece yukseklıkte Kova takım yıldızında gorule cek Bu yakınlaşma ıle sonuk gezegenın uzayda yerını gosterıyor olması Uranus'un kolay bulunmasını sağlayacağı duşunulebılır rulme suresı azalarak akşam saatlerden ıtıbaren gece ve sabaha yakın saatlere kadar yaklaşık sekız saat surelığıne guneydoğudan ıtıbaren guneybatıya doğru yaklaşık 125 derecelık genış bır aralıkta Kova takım yıldızında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak uzere) gorebılecekler Gezegen ufuktan en fazla 40 derece yuksekte olacak Meraklı okuyucular Uranus'un Hubble Uzay Teleskopu ıle alınmış Saturn'un halka yapısına benzeyen gorunumdekı fotoğrafını http//photojournal jpl nasa gov/targetFamıly/Uranus adresınden gorulebılır Neptün ıse (parlaklığı +7 8 kadır) ay boyunca Guneş'e yaklaşıyor olduğundan Uranus'e benzer şekılde gorulme suresı azalarak akşam saatlerınden ıtıbaren gece ve sonrasma kadar yaklaşık on saat surelıgıne guneydoğudan ıtıbaren guneybatıya doğru yaklaşık 90 derecelık bır aralıkta Oğlak takım yıldızında (yıl boyunca da bu burçta kalmak uzere) gorulebılır Neptun ufuktan en fazla 33 derece yuksekte olacak gokyuzu dılegıyle. * Astronom Dr, Istanbul Ünıversıtesi Fen Fakultesı Astronomi ve Uzay Bılımlen Bolumü (lzmlı) ve AssısL Prof, Kmg Saud Umversıty College of Scıence Department of Physıcs and Astronomy (esenoglu@ıstanbul edu tr) AyMars yakınlaşması: 22 Eylul gece yarısı sonrasından ıtıbaren sabah Guneş doğuncaya kadar uzun bır surelığıne ozellıkle sabah saat 06 cıvarında 1 5 kadır parlaklığındakı Mars, Koç takım yıldızında ve şışkı Eylul ayında çıplak gozle kolay gorunaya yakın evredekı Ay'ın yaklaşık 6 derece lebılecek parlak gezegenlenn konumlan guneyınde yakın bır konumda gorulecek aşağıda 963/9 3 Eylul 2005