Katalog

Gecko: Tavanda dolaşan nanoteknoloji NANO : :JI IDAI I MidyelenYapışma sanatmın ustaları Yaşamı bir arada tutan güç teknolojisi ve nanoteknolojisinin bırlikteliğinden dogan "aroma bilımi", kokunun insan saglıgı üzerındekı olumlu etkiJerinden yararlanarak "duyarlı giysüer" yaraüyor. Bu projenın amacı Aküh Ddncı Den (Smart Second Skin) projesiyle tedavi edicı bir bandı yerinden sökmeye benzer. Gecko kertenkeleler bu şeküde tavanda koşabüir. Ayn±\le giysüer üretmek.Duygularla değişen insan kokusunu kumaşa uyguca Gecko'nun ayak tuyleri kir de tutmuyor. lamaya çalışan bılım Malzeme muhendislerı şimdi, Gecko'nun bu olağaadamlan, bir anlamda nüstü doğal özel ığinden yararlanarak, nanoteknolojik urun yaşayan, canlı bir kugeliştirme çabasında. ABD'de Türk araştırmacı Metin Belli, maş türü yaratmayı babir Gecko yapıştıncı geliştirme aşamasmda. Metin Belli "ük şardılar. Bu kumaştan hedeüm uzay araştırmalannda (NASA üe ortak) yeni kunı, yapüan giysüer vucut kirlenmeyen ve tekrar kıülanüabüir yapıştıncı" diyor. Uzay imdi şu fotograflara bakın, dünyanın en güzel ve en ince dantel işdun kan dolaşırrn siste A odtt, . s ^ mekiğınin tamiri için boyle yeni yapıştmcüara acüen üıtiyaç çüiğinin örneğiyle karşı karşıyasınız.. Tabii ustası doğa olunca, bu mini, duyulannı ve koku bezlerini taklıt edıyor. var. Aynca tamiri yaparken astronotlann ve robotlann mekik işçilik de bu kadar gö zalıcı olabiliyor. Doğanın dahice bir cam Giysiyi giyenin duygudurumuna bağlı olarak deyuzeyine tutunmasmı sağlamak için gekoteyp umut verici. iskeleü burada söz konusu olan. Euplectella (The Venus Flower Basğışen kokusu, kumaşın ıçindekı nanokanallardan Aynca kumaş, deri, tırnak, vs. gıbı yuzeyler için Gecko yake) adıyla büinen bu derin deniz canlısının iskelet yapısı, hem cam elyaf dolaşarak tum giysiye dağüıyor. Giysirün kendi sipıştmcüara yer var., Ozetle: Doğa, bilime ve insana yol goskablonun optik özelliklerine sahip, hem de cam olamasına rağmen menir sistemi büe var. Bu sistem aracüığı üe kullanıteriyor!... kanüc olarak çok sağlam. Peki bu canlı bu sağlamlığı nasü oluşrurdu? Bell cı giysirün duygusal durumunu kontrol altmda tulaboratutabüiyor. varlarından Joanna Aizenberg ve arkadaşlan Scien"T Taşamın varolmasının temel özelüklerinden biri, yaşace dergiY mı oluşturan parçalann son derece gelişmiş nanoteks in d e •L nolojik yapışnrma yöntemleriyle birbirine tutturulmuş açıkladı. olmasıdır.. Hatta böcek sokması gibi yaralanma ve berelenBu iskelet Şimdi, yine örümcek ve Gecko kertenkelemelerde de bu yöntem geçerlidir. Iğnenin girdiği yer kızayapıtam7 reninin tutunma ve tırmanma özellüderinden yanr, çünkü minik kan damarlan genişler. Bunlar genişleyince ayn düzrarlanan Stanford içinden akyuvarlar veya lokositler daha kolay akar. Sokma lemde, bir kaç nanometreÜniversitesi'nden noktasındaki hücreler bir feromon (koku) salgüar. Bu feroden makro ölçeğe kadar Prof. Mark Cutmonun yoğunluğufarkh yapıda organize edilkosky ve arkadaşna bagh olarak, kan miş durumda. Fotoğraüarda lan, bizim yapamadamarlannm ve logördüğünüz silindirik tabadığımız hareketieri kositlerin hücre duka, nano ölçekte "dokunmuş" gerçekleştiren varları yapıştıncı gibi ve çevresindeki elyaüar, Spinybot adı verimolekuller salgüar. 515 mikrometre çaplannda. len bir robot ürettiYapıştıncı etkisine Çok sayıda bu küçük elyafler. Robot düz dubaglı olarak lokosıtlardan giderek büyüyen davara tırmanabüiyor. lenn damar duvan ha büyük, ömeğin 60 mikroAraştırmacüar roboyunca hareketi metre çaplı elyaf dokular botun gundelik yaengellenir. Maksioluşmakta. Ve bütün bu yapışamda ömeğin mum feromon duzeyinde, lokosiüer daha guçlu bir şeküde lar düzerüi bir ağda bütüngökdelenlerde, yapışır; diğer yapışkanlı molekuller daha sonra kan yuvarlaleşmekte. Bu hiyerarşüc yapının ana görevi, tehlüceyi mumkün olduğunçevre felaketlennnnı damar duvan boyunca ıgnenin battıgı noktaya çeker. Buca içeri sokmamak, dışlamak. Euplectella, bu yapısıyla deniz dibine esde veya duvara ürrada, dışandan gelen yabancı baktenlere karşı buyuk bir nek olarak tutunuyor.öyle ki akıntüar bu yapıyı kıramıyor. Şimdi bu nano manüması gereken saldın başlar. Insanlar nanoteknolojiden yararlanarak buna yapının, insanoğlunun çahşmalanna nasü ışık tutacağım bekleyecegiz.. dığer durumlarda kullanüabüeceğırü duyuruyor. benzer sistemler kurmaya çalışıyor. Bu araştirma alanına Size bu nano yapüann fotoğraflanru ve iskelet çizimini sunuyoruz.. http://wiiabox2.stanford.edu "Kumanda ile bağlanma" adı veriliyor. | ıcak ulkelerde yaşayan bir cıns kertenkele olan Gecko'lar, du'vara tırmanabüır, tavanda ve cam yuzeylerde yuruyebüır, hatta tek ayağı üe tutunarak tavana asüı durabilır. Hayvan bu becerisını, nanoteknolojık ozellıklerıne borçlu. Gecko'nun ayağı çok ince, müimetrenin binde birı kalınüğında tuylerle kaplı. Bu tuyler, rutunulan yuzeyın birkaç nanometre yakınına kadar sokulabilir. Bunun sonucunda WanderWaals kuvveti denüen bir ilişki turu ortaya çıkar. Külann molekulleri ve yuzeyın arasmda karşüıklı elektrostatik etküer meydana gelir. Bu ilişki asbnda çok zayıf olmasına rağmen, ayak ve ellerdekı tüylerin müyonlarca temas noktasma bağlı olarak gecko'nun ağırlığını taşır. Bu bağlar, arkası yapışkanlı | ıradan midyeler restoranlarda pişırilip yemlen turn nanoteknolojik baglama sanatının ustalarıdır. 'Mıdye kendisinı bir kayaya yapıştırmak ısterse, kabugunu açar ve ayagıru kayaya dayar. Bu arada ayağını kemer şekline getirerek bir vantuz oluşturur. Bu arada, alçak basınç bölgelenne minik kanuller yardımıyla yapışkan damlacıklar ve misel (koloit iyonlannda, molekul yığüması nedeniyle oluşan ve tek başına koloidın butun ozelliğini taşıdığı kabul edilen bolum) enjekte eder. Enjekte edilen salgı çok güçlu bir sualtı yapıştıncısıdır. Bu da, anında kuçuk bir yastık vazifesi goren bir kopük yaranr. Midye, daha sonra bu şok emiciye demir atarak kendini elastık iphkçıklerle bağlar. Bu kadar sıkı bağlanınca, akmüya karşı kendini sağlama almış olur. Nanoteknoloji ve koku Kî Camdan dahice iskelet Örümcek robot gökdelene tırmanacak 963/7 3 Eyliil 2005