Katalog

TartışmaEditöre Mektup 21 YÜZYILDAKİ TEMEL DEÖİŞİKLİKLERDEN BİRİ Kuruldukları giinden bu giine üniversiteler evreni ve ona dair şeyleri anlamaya, çözmeye çalıştı. Geleneksel üniversite ve bilimsel yaklaşımı günümüz modern hayatının oluşturulması ve hayat kalitesinin yükselmesine çok biiyük katkılarını oldu. Fakat bu yaklaşım aynı zamanda bu sürdürülmesi mümkün olmayan dünya düzeninin yaratılması da katkıda bulundu. u makale 21 yuzyılın en onemlı konularından bırı olan ve bırkaç onemlı unıversıtenın kendı polıtıkalarına, organızasyonlarına ve çalışmalarına nasıl dahıl edebıleceklennı tartışmaya başladıkları surdurulebılır kalkınma kavramını açıkla mak ve bu konu uzerıne çalışan unıversıte lerın farklı yaklaşımlarını ele almak ıçın ha zırlanmıştır Oniversitelerin Rolü: Surdurulebılır bır gelecek ıçın Unıversıte Lıderlerı Bırlığının 1999 yılında yayınladığı bır yayınında, unıversıtelerını katkı yapabıleceğı dalları şoyle sıralanmaktadır ıdarı, planlama, gelışme, eğıtım, araştırma, faalıyetler, kamu hızmetı, ulaşım, tasarım, yenılenme ve uyarlama (ULB.1999) (Waaterloo Üniversitesi, 1995) Üniversiteden sürveristeye geçiş ŞÜRDÜRÜLEBİLİR ÜNİVERSİTESİ MİCHİGAN bılır kalkınma polıtıkası belırlemıştır Bu polıtıkaya gore çevresel konular, parasal, eşıt fırsat yaratma sağlık ve guvenlık konuları ıçınde değerlendırılecek ayrıca, unıversıtenın kendı ıçınde yaptığı çalışmalara surdurulebılır yonetım prensıplerının uygulanacağına taahhut etmıştır Unıversıte, oğrencıle rını yapacakları çalışmalarda çevresel ılerı duşunmeye ve surdurulebılır kalkınma konularında dısıplınler arası çalışmaya teşvık etmekte ve yerel bolgedekı surdurulebılır kalkınma gelışmesıne yardımcı olmak ıçın bolgedekı toplum ıle ışbırlığı kurulmasını amaçlanmaktadır (Hertfordshire Unıversıtesı, 1995) 1999 yılında kış somestrınde Michigan Ünıversitesınde (ABD), "Surdurulebılır Mıchıgan Üniversitesi" gırışımı başlatılmıştır Bu konuda yapılan konuşmalarda, bırçok konuşmacı unıversıtenın oynadığı lıder rolu çevresel ve sosyal sorumlulukları da ıçınde surdurmesı gerektığını belırtmışlerdır Bu gırışım ıçın bır gundem oluşturmuşlar ve unıversıteye surdurulebılırlık yonunde atılacak ılk adımları gosteren stratejılerle yardımcı olmaya çalışmışlardır Bu çalışma da yapılan onerılen aşağıdakı gıbıdır • Mıchıgan Unıversıtesının şımdıkı vızyon ve mısyon goruşlerıne çevresel surdurulebılırlıgın eklenmesı, • Ayrıca bır surdurebılırlık amaç ve gorev durum değerlendırmesı yapılması, • Tum gun çalışacak bır surdurulebılır yerleşke koordınatorunun çalışması, • Kyoto Protokolune benzerı bır Mıchıgan Üniversitesi çalışmasının ımzalanması Kuzey Karolına, Appalachian Devlet Ünıversitesinde (ABD), öğrenciler için yaz aylarında surdurulebılır kalkınmaya yonelık stajlar duzenlenmıştır Frogram zıraat, kuçuk olçeklı gırışımlerın gelışımı ve Ashvılle dışında teknolojı araştırma merkezınde çalışma şeklındedır Bazı öğrenciler de Honduras ve Guatemala'da staj yapmaktadırlar Avustralya'dd Sıdney Teknolojı Unı versıtesı'nde Surdurulebılır Gelecek Enstı tusu (SGE)'nın gorevı aşağıdakı gıbı ozetlenebılır "Araştırma, danışmanlık ve eğıtım uzerıne endustrı, hukumet ve halkla beraber çalışarak surdurulebılır geleceğı yaratmak" SGE'nın amaçları. • Surdurulebılır geleceğe yonelık çalışmaları ve araştırmaları belırlemek ve teşvık etmek, • Surdurulebılır gelecek ıçın Avustralya ve dunyada kamuoyu oluşturmak, • Tum sosyal grupların hayat kalıtesın artıracak sosyal, ekonomık ve bılımsel konularda araştırma ve danışmanlık yapmak, • Unıversıte mufredatını surdurulebılır kalkınma yonunde gelıştırmek ıçın tavsıyelerde bulunmak B konular Lımıt, Ilışkı, Fundemental ve Eşıtlık (LIFE) ozetlenebılır Bunların olduğu eksenı Neden Eksenı olarak ve unıversıtenın gorevlerı eksenı Ne Eksenı olarak ve organızasyon aşaması da Nasıl Eksenı olarak adlandırıldbılır Elbette tum unıversıtelerın kendıne has kulturu ve geleneğı vardır ve bu uç soruya vereceklerı cevaplarda farklı olabılır NEDEN KATILMALIYIZ? Surdurulebılır kalkınma kavramı ıçın de yer alan konular (LIFE) zaten unıversıtelerın çalıştığı konulardır Kaynak yaratılması ve verımlı kullanımı lımıtı, doğa ıle ılışkı mız hakkında bılgılendırmek ve bu ılışkıye ve onemıne daha dd farkında olmayı saglamak boylece alternatıf kalkınma yollarını, uretım ve tuketım sıstemlerını sorgulamayı ve duşunmeyı tetıklemektır Fakat pratıkte unıversıtelerın asıl çalışılması gereken konu endustrıleşmış dunya ıle gelışmekte olan dunya arasındakı eşıtsızlığın nasıl onleneceğıdır EN UYGUN PROJELER Ingıltere'de, 1997 ılkbaharında başla nan ve 21 unıversıtenın katıldığı "The Hıgher Educatıon (HE21)" projesının amacı yuksek oğretım sektorunde surdurulebılırlık ıçın en uygun projelerı uretmek ve bunların teşvıkını sağlamaktır HE21'ın amacı kısaca süreklı gelışımı sağlamaktır Surdurülebılırlığı çevresel, sosyal ve ekonomık açılardan değerlendırmeye yardımcı olacak gostergeler belırlemışlerdır Bazı üniversiteler yukarıda anlatılanlardan daha fazlasını yapmayı onermışlerdır Orneğın, Kanada Waterloo Üniversitesi, Surdurulebılır VVaterloo Üniversitesi şeklınde bır amacı, yapıyı dıllendırmışlerdır ve bunun ıçın beş ana prensıp" belırlemışlerdır Farkında olma (avvareness), verımlılık, eşıtlık, ışbırlığı ve doğal sıstem Yaklaşımlarını surdurulebılırlık vızyonumuz gunluk hayatımızın ıçınde var olan ve bırbırıyle eşıt derecede onemlı olan sosyal, ekonomık, çevreyle ılgılı ve polıtık konulan kapsar şeklınde ozetlıyorlar Unıversıtenın fizıksel yapısı da VVaterloo vızyonun bır parçasını oluşturuyor bu amaçla yerleşke ıçınde alternatıf kaynaklarının ve enerjı kullanımının azaltılması ozendırılmıştır Atık yonetımı ıçın kaynak kullanımı azaltacak gırışımler ve yenıden kullanılabılır maddeler tercıh edılmıştır Sonuç olarak unıversıte yerleşkesı gelecekte şımdıye gore çok değışık olacağını ongormuşlerdır Dığer bır onemlı nokta, tum oğrencılere ve çalışanlara temel çevrebılım eğıtımı verılmesı kararlaştırılmıştır 4 Oniversitelerin Konuya Yaklaşımı: NE YAPMALIYIZ? Unıversıtenın gorevlerı açısından duşunulduğu zaman ılk yaklaşım unıversıtele rın fizıksel operasyonlarıdır Unıversıte malzeme, enerjı, tesıs ve alan kullanır 1. seviyede yapılabılecek eylemler aşağıdakı gıbı sıra lanabihr Urun, malzeme ya da orneklerın alternatıflerını kullanmak, kullanımı azaltmak, verımlılığı artırmak ve yenıden kullanılabılır malzemeler kullanmak 2. seviyede, unıversıtede araştırma ve oğretıme odaklanır. Bu sevıye 1 Sevıye ıle bırlıkte duşunulebılır Bu seviyede amaç unıversıtenın gelışmesını sağlayacak kendı ıçınde yapacağı çalışmaları desteklemek ya da yonetmektır 3. seviyede unıversıtenın yonetılmesıdır Polıtıkaların şekıllendınlmesı ya da yenılenmesı ıle yonetım surdurulebılır kalkınma gelışımıne yonelık çabaların ve gelışımı teşvık edebılır, bunları değerlendırebılecek ortamı ve mekanızmaları sağla yabilir. Bu sevıye, unıversıte dışındakı uzmanlar ve sıvıl toplum kuruluşlarıyla gerçekleştırılebılır Boylece unıversıte yonetıcılerı surdurulebılır kalkınma konusunda daha fazla bılgı sahıbı olabılırler 4. Seviye * Unıversıtelerın surdurulebılır kalkınma k o nusuna olan değışık yaklaşımları, çevre dostu şırket yaklaşımından bıldırge yayınlayıp, ımzalamaya ya da bu konuda enstıtu oluşturmaya kadar çeşıtlenmektedır Bu kısımda unıversıtelerın bu konuya farklı yaklaşımları daha ayrıntılı olarak anlatılacaktır 1998'de Fachhochschule Aalen (Almanya) çevre korumaya yonelık bır yaklaşımı tercıh etmıştır Kağıt ve su kullanımı, ısınma, aydınlatma uzerıne odaklanmışlardır Brovvn Üniversitesi (1996) çevresel sorumluluk prensıbını seçmıştır Bu prensıpler, kaynak korunumu, yenıleme ve yapım, kaynak verımlılığı ve kararların ekonomık ve çevresel malıyetlerının hesaba katılması şeklınde ozetlenebılır Florida Üniversitesi (Hanratan et al, 1998) ıse çevresel eğıtım ve araştırmalar yapacağını taahhut ettığını belırten bır deklarasyon yayınlamış, unıversıtenın yapı ve çevresel bırımı, "yeşıl" bır planlama, operasyon ve araştırma ajandasını duzenlemektedır Dığer bır ornek Hertfordshire Öniversitesidir ve burada unıversıte bır surdurule « NEDEN, NE, NASIL? Şımdıye kadar yukarıda bazı unıversıtelerın surdurülebıhr kalkınma konusunda yaptıkları çalışmalar, ılerlemeler kısaca anlatıldı Üniversiteler kendılerıne aşağıdakı soruları sorabılırler • Neden katılmalıyız, • Ne yapabılırız, • Nasıl organıze olmalıyız? Şekıl l'de surdurulebılır unıversıte sınındndırılmd modelı goruluyor Surdurulebılır kalkınma hayatla ılgılıdır ve ılgılendığı 964/2010 Eylül 2005