Katalog

KalpDamar Hastalıkları Kanda trigliserid yüksekliği Halkımızda gelecekteki kalpdamar hastalığının bağımsız belirleyicisi üzerine.. alk arasında damar sertliği olarak bilinen ateroskleroz hastalığı, başta kalp ve beyin olmak üzere, damarlarda daralma ve tıkanmaya yol açarak kalpdamar hastalığı ile buna bağlı ölüme sürüklemektedir. Kalpdamar hastalığının oluşumunda bazı etkenlerin (risk faktörü) rolü son yarım yüzyılda açık bir şekilde ortaya çıkmıştır. Bunda "kötü kolesterol" olarak da anılan düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolün kanda fazlalığı merkezi bir rol oynamakta; *iyi kolesterol" (HDLkolesterol) düşüklüğü, tansiyon yüksekliği, sigara içme alışkanhğı, şeker hastalığı etkilenebilir risk faktörlerinin başında gelmektedir. Erkek olmak, yaşın belli bir düzeyin (erkekte 45'in, kadında 55'in) ötesine geçmesi ve anne ile babada erken bir yaşta kalpdamar hastalığının geçirilmiş olması da, etkileyemeyeceğimiz ama bu hastalığa yakalanmamıza yatkınlık sağlayan etkenler olarak bilinir. Bu "geleneksel" risk faktörlerinin dışında, kalpdamar sertliğini kolaylaştıran birçok risk faktörünün varlığı bilinmektedir. En başta gelenler arasına kan J^ğlarından trigliseridler girer. Gliserol ile üç adet yağ asidinin esterleşmiş hali olan trigliseridler, başlıca karaciğer ve yağ dokusunda yapımlanmaktadır. Kanda trigliseridlerden zengin lipoproteinlerde taşınan bu yağlar damar sertliğine yol açtığı gibi, pıhtılaşma olaylarma da sürükleyebilir. H total kolesterol yerine iyi (yüksek yoğunluklu lipoprotein) kolesterol yerleştirildiğinde de, anlamlı "hazard oran"lan (erkekte 1.42, her iki cinsiyette 1.32) elde edildi. SONUÇ VE ANLAM Kanda açlık trigliseridlerinin, halkımız gibi metabolik 0.64 0.98 1.32 1.75 3.12 sendromun hakim olduğu topTrigliserid (mmol/L) lumlarda, yaş, diyabet, lipid düşürücü tedavi, total kolesterol TKayarl? • HDLayarl?| ve iyi huylu kolesterolün de dahil olduğu geleneksel risk Sekiz risk faktörü artı total kolesterol (TK) veya İyi faktörlerinden bağımsız bir şekolesterol (HDL) için ayarlamadan sonra, kanda trigkilde, gelecekteki kalpdamar liserid beştebir dilimlerinin kalpdamar hastalık nishastalığı için 1.4'lük "hazard bi riskini gösteren eğriler. Üstte her iki cinsiyet biroranı" ile öngördürücü oldulikte, altta erkekler. Apsisteki sayılar dilimlerdeki ğu sonucuna varıldı. Kadınlartrigliserid ortalama değerlerini göstermekte. da hafıf bir bağımsız risk artışı anlamlıhk düzeyine ulaşmadı. Bu sonuç, geçen yıl AsyaPasifık bölgesi için yayınlanan bir metaanalizde, trigliseridlerin kalpdamar hastalığı için risk faktörü bulunduğuna ilişkin bilgiyle uyum içindedir. Orada, en düşük trigliserid beştebir dilimine kıyasla en yüksek beşte bir dilimindeki katılımcılarda, diğer başlıca risk faktörlerine ayarlandıktan sonra, koroner hastalık riski %7080, inme riski %50 Erkekler ile kadınlar bu değerlere artmış bulunmuştu. göre ayrı ayrı beştebir dilimlere katmanDüşükyoğunluklu lipoprotein parlandı. Ölüm nedenine ilişkin bilgi ilgilinin çacıklarının küçülmesiyle ters yönde ilişbirinci derece akrabalarından ve/veya yekili olduğu bilinen trigliseridlerle ilgili rel sağlık ocağı personelinden sağlandı. olarak bu bulguların anlamı derindir. ÖnKoroner kalp hastalığı ile inme geçirenlercelikle, daha büyük bir doğrulukla bireyden yaşayanlarda tanı, öykü, kalpdamar sel risk değerlendirmesine olanak sağlasisteminin fizik muayenesi ile istirahatte makla, daha uygun önlem ve tedavinin uyalınan elektrokardiyogram bulgularına gulanmasına yol açar. dayandırıldı. Ortalama yaşm 43 ve ortalaHer ne kadar, birlikte iyi huylu koma takip süresinin 9.3 yıl olduğu çalışmalesterolü yükseltmeden, sadece trigliseridda toplam 120 ölümcül ve 221 ölüme süleri düşüren ilaçlar piyasada yoktur ve tek rüklemeyen yeni kalpdamar hastalığı olabaşına trigliseridleri düşürmenin kalpdayı kaydedildi. mar hastalığına etkisi bilinmemektedir. Lojistik regresyon analiz yöntemiyle Buna rağmen, metabolik sendromda datrigliserid beşte bir dilimlerinin yanı sıra, mar sertliğine sürükleyen kanda yağ bocinsiyet, yaş, beden kitle indeksi, sistolik zukluğu türünde, hayat tarzı değişikliklekan basıncı, total kolesterol, lipid düşürürinin başlatılması önemlidir. Bu sonuçlacü tedavi bilgisi, sigara içme durumu ve rın ilgili tıp dernekleri aracılığıyla uygulaglukoz regülasyon durumu modelde incema kılavuzlarına geçirilmesi ve hekimlerilendi ve ayarlanmış oldu. mizin uygulamalarda bu bilgiyi dikkate alSonuçta, en düşük trigliserid beştemaları, halkımızm kalpdamar sağlığına bir dilimine kıyasla en yüksek beşte bir dikatkıda bulunabilecektir. limindeki kişiler ve erkeklerde, diğer risk faktörlerinden bağımsız olarak ve anlamlı Prof. Dr. Altan Onat biçimde (p <0.02) kalpdamar hastalığı TEKHARF Çalışması Yürütücüsü yüksek nisbi risk (1.79 ve erkekte 2.38) İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ile öngörüldü (Grafik). Emekli Öğretim Üyesi Bu demektir ki, 80 mg/dl'lik trigliKaynak: serid farkına ait "hazard oranı" erkekte 1. Onat A, Sarı İ, Yazıcı M, ve ark: Plasma triglycerides, an ındependent predictor of cardiovas1.43'e, her iki cinsiyette 1.28'e karşılık cular disease in men. Int J Cardiol 2005; (baskıda). gelmekteydi. Aynı regresyon modelinde TRİGLİSERİDLER BAĞIMSIZ BİR ÖNGÖRDÜRÜCÜ MÜ? Kanda trigliserid düzeylerinin gelecekteki koroner kalp hastalığının erkeklerde yükselmesiyle ilk kez ilişkili bulunmasından bu yana 40 yılı aşkın bir süre geçmesine ve konuyla ilgili birçok çalışmanın toplu değerlendirilmesinde (meta^nalizde) çoğunun bu ilişkiyi desteklemesine rağmen, koroner kalp hastalığıyla trigliseridlerin nedensel bağına dair kanıtlar eksik bulunmuştur. Bunun başlıca nedeni, başta iyi ko lesterol düzeyi olmak üzere, diğer risk faktö'rleri için ayarlama yapıldığında, anılan ilişkinin anlamlılığını yitirmesiydi. Daha sonraki birkaç metaanaliz ve çalışmada, kanda trigliseridlerin kalpdamar hastalığı için bağımsız bir etken olabileceğine ilişkin kanıtlar birikmekteydi. Konu İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi'nden ünlü bir araştırma grubunca yeniden ele alınıp bu metaanaliz kapsamına Türk Erişkinlerinde Kalp Hastalığı ve Risk Faktörleri (TEKHARF) çalışması da dahil edilince, biz de kendi verilerimizi öne dönük bir şekilde araşürdık. Böyle bir popülasyonadayalı incelemeye gereksinim, özellikle halkımızda kalpdamar hastalığının, yüksek kolesterol düzeyli Batılı toplumlardakinden farklı olarak, temelde metabolik sendromdan kaynaklandığı bilgisi yatmaktaydı. 24.900 KÎŞİYILIİZLEME SONUÇLARI 1990 yılındaki ilk taramamızda muayene edilen 20 yaş ve üzerindeki katılımcılardan, başlangıçta kalpdamar hastalığı tanısı konmuş olanlar dışlandıktan sonra, kanda açlık trigliseridleri ölçülmüş oian 2682 erkek ve kadın 2003/04 taramasına kadar izlendi (1). Trigliserid konsantrasyonları enzimatik kuru kimya yöntemiyle ölçülmüştü. 961/16 20 Afiuslos 2005