Katalog

haftalık bulmaca 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tarihsel sıcaklıkların ölçümü Soru: Dünya'nın ğeçmişinde yaşanan sıcaklıklar buz çekirdeğinden nasıl anlaşıhr? Yanıt Sıcaklık doğrudan ölçülmez, ancak erimekte olan buz çekirdeğinden çıkan su moleküllerinin izotop düzeylerinin hesaplanmasıyla çıkartılır. İzotoplar kimyasal olarak atomlara benzer: bunlann proton sayısı atomlarla aynıdır fakat nötron sayısı farklıdır. Su, iki bidrojen (H) atomu ve bir oksijen (O) atomu içeren moleküllerden oluşur. İklim çalışmalannda yararlanılan özel izotoplar şunlardır: • 16O (8 proton ve 8 nötron içerir) • I8O (8 proton ve 10 nötron) • ^H (bir proton, nötron içermez) • 2H (bir proton ve bir nötron, aynı zamanda döteryum D olarak da bilinir) Bilim adamları kütle spektometresi kullanarak. buz çekirdeği örneklerinde oksijen ve bidrojen izotoplarınm oranlarını ölçerler ve bu sonuçlan SM0W (standart mean ocean water) olarak bilinen ortalama okyanus suyu standardmm izotopik oranbsı ile karşılaşhrır. Buz çekirdeğindeki su molekülleri SMOW'dakinden biraz daha az miktarda ağır izotop içerir ve standart ile karşılaştırılan fark delta l8O veya D olarak ifade edilir. Bu iki değer de aslında aynı şeyi söyler. Özetle soğuk dönemlerde sıcak dönemlere göre daha fazla 18O veya D vardır. Bunun nedeni nedir? Basitçe söylemek gerekirse okyanusun yüzeyindeki ağır izotop içeren su moleküllerinin buharlaşması daha fazla enerji gerektirir. Nemli hava kutuplara doğru bareket ederken, soğur (enerji kaybeder). Bu arada ağır izotop içeren su molekülleri yağış sırastnda kaybolur, Delta l8O veya delta D'yi buz çekirdeğinin uzunluğu boyunca işaretlerseniz, sıcaklığın mevsimsel dalgalanmalarını ve iklimlerdeki daha uzun süreli değişimleri görebilirsiniz. Antarktik buz tabakalarında üç kilometreden daha fazla derinliklere inerseniz, 100.000 yıllık bir dönemde buzul çağlarının düzenli olarak çıkışını net bir şekilde görmeniz olası.. Antarktika 'da C Kubbesi olarak isimlendirilen bir bölgede bir milyon yılın son üç çeyreğindeki iklim değişikliklerinin grafiği çıkarhldı. Burada 7 buzul çağı göze çarpıyor. Buzul çağlarının arasına daha ıhman iklimler serpiştirilmiş. Bunlardan birinde şu anda yaşamaktayız. 8. Ilım Aşkla ilgili. 9. Suudi Arabistan'ın başSOLDAN SAĞA kenti "Guglielmo ..." (Telsiz telgraf sistemini 1. Telgraf alfabesini bulan Amerikah mucit (regeliştiren İtalyan fızikçi). 10. Elvis Costello'nun simdeki) Reşit Mühendis cetveli. 2. "George ünlü şarkısı Kemiklerin iç boşluklarını doldu..." (Makara halindeki fotoğraf filmini ve Kodak ran yağlı madde Eski Mısır inanışında bir tankameralannı yapan, Amerikah sanayici) Üstü rı. 11. Bilinç Doğada kemik dokusunda bulukapalı anlatma, sezdirme Kalp damarlarının bir nan, içinde flüor ya da klor olan doğal kalsiyum yozlaşması. 3. Umut Sahip Bir türün, bir olafosfat • Notada durak işareti. 12. Yalancı safran yın karakteristik yönünü veren. 4. Fena değil • Çarşılarda aynı işi yapan esnafın bulunduğu bö Çeşit, tür Çocuk dilinde gezme. 13. Bir sözlüm Cihaz, aygıt Tibet öküzü. 5. Kundak çocüğün harflerini ayırmak için kullanılan küçük cuklarının beline, zıbının üzerinden sarılan gemetal çubuk Balıkçı kayıklarının balıkları çeniş sargı "... kompleksi" (Çocuğun karşı cinsvirmek için denize fırdolayı ağ salmaları Yaten olan ebeveynine karşı duyduğu aşırı ilgi) bancı. 14. Koca "Ladislao..." (TükenmezkaleJaponya'nın eski adı. 6. Doktor olmayan yerlermi bulan, Macar asıllı Arjantinli sanatçı) Antalde doğum yaptıran kadın Almanya'da "eyalet" ya'da bir çay. 15. Kusma, iç bulantısı Kırmızı anlamında kullanılan sözcük Libya'nın plaka renkli bir toprak. 16. Ahşkanhk, huy Endonezişareti Harman dövme makinesi. 7. "Etienne ya'nın plaka işareti. 17. Çıkar, fayda Yenecek ..." (İlk içten yanmalı motorun tasanmını yapan, yemeklerin listesi. 18. Matematik. 19. Bir ilimız Belçikalı mühendis) Amonyağın hidrojeni ye Tath bir çörek türü. 20. İlaç Alt kurul, enrine bir asit kökünün geçmesiyle oluşan birlecümen. şiklerin sınıf adı Ruh Tibor Dery'nin bir roHazırlayan: tlker Mumcuoğlu manı. 8. Sahne oyunu Bakır1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 1415 16 17 18 19 20 taşı Görme. 9. Bir hayvan İtalya'da bir kent Kurnaz. 10. Demiryolu Kanncasever bitkilerin dokuları arasında yuva yapan çeşit karınca türlerinin adı İtalya'da bir ırmak. 11. Belirli nesneler ya da durumlar karşısında duyulan olağandışı güçlü korku İnce alay Letonya parası. 12. Çok eski tarih anlatan bir deyim sözü İyiden iyiye, iyice Familya. 13. Canlı bir varlığın yapabileceği bazı işleri yapan mekanik ya da elektrikli araç Budacılığın merkezi olan ülke Bir yiizey İnsanlardaki farklı kan tipleri Soru. İnsanlann kan gruplan niçin farkhdır? Bu sorunun kısa yanıt şudur: Kan tipleri bazı koşullarda yaşam kurtanr. Kan tiplerini belirleyen alyuvarların yüzeyinde bulunan spesifık proteinler, glikoproteinler ve glikolipidlerdir. Kan tipleri kalıtsaldır. 1900 yılmda Karl Landsteiner orijinal smıflamayı tanımlamışhr . Bunlar A, B ve 0 idi. Bugün doktorlar, yüzlerce alt tipi olan 23 kan grubu sisteminin bulunduğunu söylüyor. Bu moleküllerin pek çoğu kan hücre operasyonlarında gerekli değilmiş gibi görünüyor. Fakat bazılarımn kırmızı hücre zarı üzerinde spesifık görevleri bulunuyor. Kantipi faktörleri belki de bir taşıyıcıdır. Sözgelimi bazı maddelerin kırmızı hücrelere girmesine ve çıkmasma izin verir. Belki de bunlar bazı maddelerin hü'crenin yüzeyine bağlanmasma izin veren reseptörlerdir. A ve B kan grubu faktörlerinin işlevi hakkmda fazla bir bilgimiz yok. (0 kan, A ve B faktörlerini içermez). Bunlar bir şekilde önemlidir, çu'nkü kan hücrelerine ek olarak pek çok hücre ve dokunun üzerinde bulunurlar ve plazma içinde dolaşırlar. Aynca A, B veya 0 grubu ile ilgili hastahklan gösteren istatistiksel farkhlıklar, bu faktörlerin bu hastalıklarda önemli bir rol oynadığını gösterir. 15 14. Bir tür iskambil falı 3,14 sayı'sı Duyu bozuklukları, türlü ruh karışıklıkları, çırpınma, kasılmalar ve bazen inmelerle kendini gösteren bir sinir bozukluğu. 15. Değerli bir taş Çulluk Aletler. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. "Aloys..." (Litografiyi bulan Çek mucit) Işık. 2. Bir haber ajansı Medyada verilen bilgi Güneş. 3. İstanbul'daki bir üniversiteyi simgeleyen harfler Bir tiyatro, sinema, televizyon ya da radyo eserinin sahnelerini ve akışını gösteren yazılı metin O yer. 4. Oyunda kazanmak Kalça kemiği Bir sesin yarım ton kalınlaştırılacağını gösteren nota işareti. 5. Bir üzüm türü Evren. 6. Dar ve kalınca tahta Gemilerde güverte ve borda kaplama tahtalarının yan yana gelmeleri sonucu aralarında oluşturdukları çizgi Bir hayvan. 7. Manganezin simgesi Meşime İlkçağdaki uygarlıklarla, özellikle eski Yunan ve Roma uygarlıkları ile ilgili olan Peru plakası. İki, Üç, Dört (Tiirkçe) Aşağıda, sayıların yazı ile ifadesinde her harf belli bir rakamı simgeliyor. Bu rakamlar, l'den 8'e kadar olan rakamlardır; çünkü İKİ, ÜÇ ve DÖRT sözcü'kleri sadece 8 farklı rakamdan oluşuyor. İKİ asal bir sayıdır; ÜÇ üçgen bir sayıdır; ve DÖRT bir tam karedir. Üçgen sayılar, l/2n(n+l) formülü ile elde edilebilen (1, 3, 6, 10, 15,... gibi) sayılardır Soru: (DÖRT/ÜÇ) oranı bir tam kare olduğuna göre İKİ, ÜÇ ve DÖRT'ün temsil ettikieri sayılar kaçtır? Düzenleyen: Necah Büyükdura 958.sayıdaki "Rüzgâr Eken Fırtına Biçer" isimli bilmecenin yanıtı: Bn büyük asal sayı 373'dür Bilmeceyi doğru çözen okuyuculanmız: Sebahattin BektaşSamsun, Necah BüyükduraAnkara, Aynur Dündar Balıkesir, Kemal Atasoy Ankara 960/2313 Ağustos 2005